Solanka kolczysta

Solanka kolczysta (Salsola kali L.) – gatunek rośliny z rodziny szarłatowatych^[2], w XX wieku w wyodrębnianej rodzinie komosowatych^[4]. Występuje w Europie, Azji i północnej Afryce^[4], jako roślina zawleczona i zdziczała rośnie także w Ameryce Północnej^[5]. W Polsce rośnie głównie na nizinach^[6].

Solanka kolczysta

Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	goździkopodobne
Rząd	goździkowce
Rodzina	szarłatowate
Rodzaj	solanka
Gatunek	solanka kolczysta
Nazwa systematyczna
Salsola kali L. Sp. Pl. 222. 1753[3]

Morfologia

Kwiat

Owoce

Pokrój

Roślina naga lub owłosiona, sinozielona, wyprostowana i zwykle z licznymi łukowato wzniesionymi rozgałęzieniami^[4].

Łodyga

Osiąga od 10 do 100 cm wysokości. Jest bruzdowana i białawozielona, często czerwono nabiegła^[4].

Liście

Szydlaste lub równowąskolancetowate, płaskie lub nieco mięsiste. Siedzące i od nasady ku wierzchołkowi zwężają się. Na końcu z kolcem^[4].

Kwiaty

Wyrastają pojedynczo lub po 2–3 w kątach przysadek w kłosokształtnych kwiatostanach wzdłuż szczytowych odcinków pędu. Przysadki podobne do liści – szydlaste i zakończone kolcem, na brzegu błoniaste. Każdy kwiat wsparty jest dwoma dłuższymi od okwiatu podkwiatkami, podobnymi do przysadek i liści. Listki okwiatu w dwóch okółkach. W zewnętrznym są trzy listki szersze, a w wewnętrznym dwa węższe. Listki te są błoniaste, ale podczas owocowania twardnieją i otulają owoc^[4].

Owoce

Błoniaste, kształtu beczułkowatego lub kulistego. Zawierają czarne nasiona^[4].

Biologia i ekologia

• Roślina jednoroczna, halofit. Rośnie na piaskach i solniskach. Kwitnie od lipca do września. Liczba chromosomów 2n = 36^[5]. Nasiona rozsiewane są przez wiatr. Na pustyniach wiatr pędzi zeschnięte pędy tej rośliny wraz z nasionami, w ten sposób je rozsiewając. Są to tzw. biegacze pustynne^[7].
• Roślina o działaniu alergicznym. Przy bezpośrednim kontakcie ze skórą może powodować zapalenie skóry. Jej ostre kolce przebijają skórę i stymulują reakcję uczuleniową. U osób uczulonych powoduje astmę, alergiczny nieżyt nosa i alergiczne zapalenie spojówek^[8].

Systematyka i zmienność

W obrębie gatunku wyróżnia się dwa podgatunki^[4][5]:

• subsp. kali – występuje na brzegach mórz. Końce listków okwiatu z wyraźnym nerwem środkowym wyciągniętym w kolec. W Polsce rośnie tylko na wybrzeżu. Podgatunek charakterystyczny klasy Cakiletea maritimae^[9].
• subsp. ruthenica (Iljin) Soó (synonimy: S. kali subsp. pontica Pallas, S. tragus L., S. ruthenica Iljin, S. australis R.Br.) – występuje na terenach piaszczystych, głównie na obszarach śródlądowych. Końce listków słabo zaostrzone, nerw środkowy słabo wykształcony. Podgatunek charakterystyczny zespołu Salsoletum ruthenicae. Podgatunek wyróżniający zespołu Corispermo-Brometum tectorum.

Zastosowanie

Zawiera dużą ilość soli mineralnych. W krajach Azji Zachodniej popiół pozostały po spaleniu solanki kolczystej mieszano z oliwą z oliwek i otrzymywano w ten sposób ług używany do mycia i prania. W tym samym celu używano także solanki bezbronnej lub solirodu krzaczastego^[7]. W Biblii znajdują się w 3 miejscach odniesienia do takiego zastosowania ługu: (Jr 2,22, Ml 3,2, Dn 13,17)^[7].

Zagrożenia i ochrona

Podgatunek typowy umieszczony jest na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski (2006, 2016) w kategorii zagrożenia VU (narażony)^[10][11].