Tiarella

Tiarella (Tiarella L.) – rodzaj roślin z rodziny skalnicowatych. Należy do niego jeden gatunek (Tiarella polyphylla) występujący w Azji (Himalaje i Japonia) oraz w zależności od ujęcia – 2^[4] lub 4^[5] gatunki północnoamerykańskie (z obszaru od Alaski i Nowej Szkocji na północy po Kalifornię i Georgię na południu). Rośliny te rosną w wilgotnych lasach i na cienistych stokach gór^[5]. Są blisko spokrewnione z żurawkami i roślinami z rodzaju utajma, z którymi tworzą mieszańce. W uprawie rozpowszechnionych jest wiele odmian mieszańcowych, ozdobnych z powodu większych i zaróżowionych kwiatów oraz plamistych liści^[6][5].

Tiarella

Tiarella 'Sea Foam'
Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	Saxifraganae
Rząd	skalnicowce
Rodzina	skalnicowate
Rodzaj	tiarella
Nazwa systematyczna
Tiarella L. Sp. Pl. 405. 1 Mai 1753
Typ nomenklatoryczny
Tiarellia cordifolia L.[3]

Tiarella sercolistna

Morfologia

Pokrój

Kępiasto rosnące byliny kłączowe osiągające do 60 cm wysokości^[5][4].

Liście

Zwykle zimozielone, owłosione, ząbkowane, z kilkoma klapami lub z trójlistkowe. Zebrane w większości w rozetę przyziemną, na pędach kwiatowych czasem też z kilkoma liśćmi^[5].

Kwiaty

Drobne, zebrane w delikatne grona na nagich pędach. Kwiaty białe, czasami bladoróżowe. Kielich z 5 działek zrośniętych u nasady, w dole kubeczkowaty. Płatków też jest 5, są drobne i niepodzielone. Pręcików jest 10, długich i cienkich. Zalążnia jest niemal górna, powstaje z dwóch owocolistków, każdy z odrębną szyjka słupka^[5].

Owoce

Wielonasienne torebki pękające dwiema nierównymi klapami. Nasiona drobne^[5].

Systematyka

Pozycja według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG III z 2009)

Rodzaj Tiarella należy do rodziny skalnicowatych (Saxifragaceae), które tworzą grupę siostrzaną dla rodziny agrestowate (Grossulariaceae), wraz z którą wchodzą w skład rzędu skalnicowców^[2].

Pozycja rodzaju według systemu Reveala (1993-1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa różowe (Rosidae Takht.), nadrząd Saxifraganae Reveal, rząd skalnicowce (Saxifragales Dumort.), podrząd Saxifragineae Engl., rodzina skalnicowate (Saxifragineae Engl.), rodzaj Tiarella L.)^[7].

Wykaz gatunków^[8]

• Tiarella cordifolia L. – tiarella sercolistna
• Tiarella polyphylla D. Don
• Tiarella trifoliata L.

Zastosowanie i uprawa

Tiarelle uprawiane są jako rośliny ozdobne, przy czym zwykle w uprawie znajdują się liczne kultywary. Rośliny te nadają się na rabaty, do alpinarium, często są uprawiane jako rośliny okrywowe. Są odporne na mróz. Wymagają stanowiska zacienionego lub półcienistego, żyznej i przepuszczalnej oraz stale wilgotnej gleby. Rozmnaża się je przez podział (wczesną wiosną) lub przez nasiona.