Topola szara

Topola szara (Populus × canescens) – gatunek pochodzenia mieszańcowego powstały ze skrzyżowania topoli osiki z topolą białą. Występuje naturalnie w środkowej i południowo-wschodniej Europie oraz w Azji zachodniej^[4], zwykle w pobliżu gatunków rodzicielskich^[5]. Rośnie na glebach lekkich i wilgotnych, najczęściej nad wodami, w lasach łęgowych.

Topola szara

Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	malpigiowce
Rodzina	wierzbowate
Rodzaj	topola
Gatunek	topola szara
Nazwa systematyczna
Populus × canescens (Aiton) Sm. Fl. Brit. 3: 1080 1080 1804[3]

Morfologia

Pokrój

Drzewo o wysokości do 30 m. Korona jest szeroka, w górnej części wysklepiona (tylko u młodych okazów stożkowata). Pień gruby z nielicznymi, potężnymi i gładkimi konarami. Końcowe gałęzie są cienkie, nieco zwieszające^[6].

Kora

Kora ma szaro-białą barwę podobną do topoli białej. U młodych drzew ma listwy korkowe, które z wiekiem tworzą czarne narośla. Górne gałęzie często wyginają się łukowo^[7][6].

Pędy

Młode mają zielonkawą^[6] lub czerwonawoszarą barwę^[7]. Szary, łatwo ścierający się kutner utrzymuje się do późnej jesieni^[7][6]. Pąki są nagie na szczycie i czerwonobrunatne^[6].

Liście

Mają cechy pośrednie w stosunku do taksonów rodzicielskich. Są długoogonkowe i po topoli białej z wierzchu błyszczące i silnie owłosione. Po osice mają kształt okrągławy, z brzegiem tylko zatokowym, nie klapowanym^[6]. Na długopędach są bardziej klapowane niż liście osiki, ale nie tak bardzo jak u topoli białej. Młode listki pokryte są kremowo-szarym kutnerem, na starszych kutner jest rzadki i szary^[7][5].

Kwiaty

Roślina dwupienna. Większość okazów jest rodzaju męskiego. Kwiaty zebrane są w kwiatostany zwane kotkami o długości około 4 cm^[7]. U okazów męskich kotki są białawe z czerwonymi pylnikami. Kwiatostany żeńskie są zielonkawe i wydłużają się znacznie podczas dojrzewania nasion^[6].

Owoce

Torebki zawierające liczne, bardzo drobne nasiona, zaopatrzone w liczne włoski lotne^[6].

Korzenie

System korzeniowy silnie rozwinięty, zmienny, pomiędzy talerzowym a palowym, w zależności od udziału genów gatunków rodzicielskich^[8].

Topola szara w Wojszycach - najstarszy i najgrubszy znany w Polsce okaz gatunku, pomnik przyrody

• 
  Pnie
• 
  Jesienne liście
• 
  Kotki

Biologia

Kwitnienie trwa od lutego do kwietnia. Kwiaty są wiatropylne. Także nasiona roznoszone są przez wiatr^[6].

Zmienność

Jako mieszaniec międzygatunkowy wykazuje dużą zmienność^[5].

Wybrane odmiany^[8]:

• 'Tower' - odmiana kolumnowa cechująca się powolnym wzrostem. Hybryda P. alba i P. tremula 'Erecta'.
• 'De Moffart' - wiatroodporna odmiana o szerokojajowatej koronie. Powszechnie sadzona w Holandii.
• 'Macrophylla' - posiada wyjątkowo duże liście o szerokości do 15 cm^[7].

Zastosowanie

Bywa stosowana w nasadzeniach wiatrochronnych oraz w celu umacniania gruntów^[6]. Zalecana jest jako najlepsza z topól do sadzenia na glebach wapiennych^[9].

Największe okazy w Polsce

• Topola szara w Wojszycach – rok pochodzenia: 1880, obwód pierśnicowy: 549 cm, wysokość: 29 m
• Topola szara przy gmachu Ministerstwa Finansów w Warszawie - rok pochodzenia: 1891, obwód pierśnicowy: 455 cm, wysokość: 28 m
• Topola szara na Starym Mokotowie w Warszawie – rok pochodzenia: 1925, obwód pierśnicowy: 374 cm, wysokość: 26 m
• Topola szara w Bibicach – rok pochodzenia: 1920-1940, obwód pierśnicowy: 410 cm, wysokość: 25 m