1788.

godina From Wikipedia, the free encyclopedia

Remove ads

Godina 1788 (MDCCLXXXVIII) bila je prijestupna godina koja počinje u utorak po gregorijanskom kalendaru odn. prijestupna godina koja počinje u subotu po julijanskom kalendaru.

Ovo je članak o godini 1788.
Kratke činjenice Milenijum:, Vjekovi: ...
Kratke činjenice
Remove ads

Događaji

Januar/Siječanj

Thumb
Dolazak Prve flote na obalu Australije.
  • 1. 1. - Prvi broj londonskih novina The Times (od 1785. izlazile kao The Daily Universal Register).
  • 2. 1. - Georgia je ratifikacijom Ustava SAD postala četvrta država SAD.
  • 8. 1. - Praizvedba Salijerijeve popularne opere Axur, re d'Ormus.
  • 9. 1. - Connecticut je ratifikacijom Ustava SAD postao peta država SAD.
  • 17. 1. - Bilo je predviđeno da austrijska vojska, uz pomoć unutrašnjih saradnika, na prepad zauzme beogradsku tvrđavu, ali jaka košava osujetila plan[1].
  • 24. 1. - Lapérousova francuska ekspedicija stiže ispred Botaničkog zaliva u Australiji.
  • 26. 1. - Britanska Prva flota se iskrcava na obali Sydney Covea, dijelu Botaničkog zaliva u današnjoj Australiji čime počinje evropska kolonizacija; taj se datum obilježava kao Dan Australije. Prvo evropsko naselje na novom kontinentu je robijaška kolonija Novi Južni Wales, tj. grad Sydney.
  • 31. 1. - Umro Charles Edward Stuart, pretendent na britanski presto, nasleđuje ga kardinal Henry Benedict Stuart koji nema političkih pretenzija.

Februar/Veljača

  • 1. 2. - Amerikanci William Longstreet i Isaac Briggs dobili u Georgiji patent za parnu mašinu, kojom će 1807. biti pokrenut parobrod.
  • 6. 2. - Massachusetts je ratifikacijom Ustava SAD postao šesta država SAD.
  • 9. 2. - Austrijsko-turski rat (1787–1791): Austrija objavljuje rat Osmanskom Carstvu rat - osmi i posljednji sukob dvije sile.
    • Prvog dana rata uništene turske lađe kod Smedereva i Velikog Gradišta, zauzeto Ada Kale, neuspeo prepad na beogradske lađe. Koča Anđelković ostaje u Srbiji, → Kočina krajina[2].
    • U Bosni je rat poznat kao Dubički rat: ogulinski graničari zauzeli tvrđavu Drežnik, Srbi iz okoline manastira Rmnja prelaze u Austriju, neuspeo pokušaj pukovnika Kneževića da osvoji Dubicu[3].
    • Rat baca habsburšku stranu u najveću materijalnu bijedu i veliku glad.[4]
    • Na osmanskoj strani će se pojaviti razbojnici krdžalije, s bazom u Bugarskim Rodopima, severnoj Šari, skopskoj Crnoj Gori i debarskom kraju, koji u velikim grupama napadaju sela i gradove.[5]
Thumb
"Napad na Drežnik"
  • 11. 2. - Koča Anđelković zauzima Požarevac, zatim i Kolare, kasnije napada Batočinu, Bagrdan, Kragujevac...
  • 13. 2. - U Londonu počeo sedmogodišnji proces bivšem guverneru Indije Warrenu Hastingsu za lošu upravu i korupciju - na kraju je oslobođen.
  • 16. - 17. 2. - Neuspeli napad gen. Vartenslebena na Smederevo. Deli-Ahmed se u ovo vreme vratio u Beograd[6].
  • 17. 2. - Pronađeno ostrvo Lord Howe blizu Australije.
  • februar, druga pol. - Frajkor Mihaila Mihaljevića prešao preko Save u Zabrežje, kako bi presekao put Šabac-Beograd, Srbi se već dižu na ustanak[7].
  • 19. 2. - Jacques Pierre Brissot osnovao u Francuskoj Société des amis des Noirs, "Društvo prijatelja crnaca", protivnika ropstva i trgovine robljem.

Mart/Ožujak

Thumb
Kočina krajina (nisu prikazana Mihaljevićeva dejstva u zapadnoj Srbiji)
  • 6. 3. - Britanci osnovali kažnjeničku koloniju na otoku Norfolk, također se zove Sydney.
  • 6 - 8. 3. - Veliki požar u Kjotu, izgorela i carska palata.
  • 10. 3. - Turci pobegli iz Valjeva nakon kraće borbe, gonjeni do Čačka koji je zapaljen[8].
  • 10. 3. - Lapérousova ekspedicija napušta Sydneyski zaliv u pravcu Nove Kaledonije, ali nikada više nisu viđeni.
  • 14. 3. - Koča razbio u Bagrdanskom tesnacu turski transport od 200 konja i 1.000 ljudi u pratnji, sutradan razbijen i pokušaj odmazde iz Jagodine - prekid puta Niš-Beograd je najveći Kočin uspeh, od cara će dobiti čin kapetana[9].
  • ca. 20. 3. - Car Josif u manastiru Feneku, razgovara sa knezom Aleksom Nenadovićem.
  • 21. 3. - Veliki požar uništio tri četvrtine zgrada u španskom New Orleansu.
  • 31. 3. - Koča opkolio i rasterao Kara-Hasanov odred koji se kretao iz Beograda prema Bagrdanu, uskoro zatim gročanski dobrovoljci odbili Deli-Ahmeda kod Avale[10].

April/Travanj

  • 7. 4. - Američki naseljenici u Sjeverozapadnoj teritoriji osnivaju grad Marietta (danas u državi Ohio), prvo stalno naselje izvan originalnih Trinaest kolonija.
  • 8. 4. - Veliki napad jagodinskih Turaka na Koču i njegovog brata Petra Anđelkovića, spaljena njihova sedišta, manastiri Jošanica odn. Ravanica i okolna sela[11].
  • circa 10. 4. - Bački episkop Jovan Jovanović i tumač Janoš Klaćanji prešli u Srbiju i podstiču pokolebane Srbe na ustanak.
  • 13. 4. - U gradu New Yorku počinju "Doktorski neredi", gnev je izazvan krađom tela iz grobova radi seciranja.
  • 15. 4. - Anglo-holandski i prusko-holandski ugovor o savezu.
  • 20. 4. - Lihtenštajn pod Dubicom - odustaje posle nedelju dana opsade i velikih žrtava.
  • circa 20. 4. - Iz Carigrada upućen ferman za istrebljivanje pobunjene srpske raje[12].
  • 21. 4. - Turski jagodinski transport stigao posle četiri dana u Beograd.
  • 27. 4. - Predali se Turci u Šapcu[13].
  • 28. 4. - Maryland je ratifikacijom Ustava SAD postao sedma država SAD.
  • 28. 4. - 3. 5. - Deli Ahmed krenuo iz Beograda - uspeva da se probije do Jagodine, panika u zbegovima, Koča ostao sa desetak ljudi, odlazi u Kovin.

Maj/Svibanj

Thumb
"Predstava turske glavne armije sa 80.000 vojnika u maršu kod Sofije..."
  • 5. 5. - Kriza u Francuskoj: naređeno hapšenje d'Eprémesnila i de Monsaberta ali pariski parlament (sud) izražava solidarnost s njima (ipak uhapšeni sutradan).
  • 7. 5. - Mozartova opera Don Giovanni (1787), prvi put izvedena u Beču.
  • 8. 5. - Putem lit de justice delimično ukinuta ovlašćenja francuskih parlamenata (lokalnih sudova) da utiču na zakonodavstvo.
  • 10. 5. - U Švedskoj osnovan Kraljevski dramski teatar, poznat kao Dramaten.
  • 15. 5. - Australijski Aboridžini ubijaju petoricu britanskih kažnjenika u okolici današnjeg Sydneya, čime simbolički otpočinju Australijski pogranični ratovi.
  • maj - Turci i Albanci zaposedaju ključne položaje u Šumadiji i Pomoravlju, kako bi obezbedili transporte.
  • maj - Austrijski odred se iskrcao u okolini Budve na mletačkoj teritoriji - u Crnoj Gori će se naći i austrijski (Vukasović) i ruski izaslanik (Ivelić); vladika Petar I je za Rusiju a guvernadur Radonjić za Austriju[14].
  • 23. 5. - Južna Karolina je ratifikacijom Ustava SAD postala osma država SAD.
  • 30. 5. - Deli Ahmed sproveo transport u Beograd, Koča ga prati i ne usuđuje se napasti nadmoćnijeg neprijatelja.
  • 31. 5. - Britanski brod Lady Penrhyn, dio Prve flote, otkrio Kermadecove otoke, sjeveroistočno od Novog Zelanda.

Jun/Juni/Lipanj

Thumb
"Dan crepova" u Grenoblu
  • 6. 6. - Turci povratili Požarevac, zapaljena okolna sela, bežanija u Austriju.
  • 7. 6. - Dan crepova u Grenoblu - vojska sprečila pokušaj lokalnog parlamenta da se okupi uprkos vladi.
  • 9. 6. - U Londonu osnovana African Association za istraživanje Zapadne Afrike, naročito izvora reke Niger i lokacije Timbuktua.
  • 15. 6. - Koča Anđelković napustio položaj kod Kuliča blizu Smedereva - više neće biti samostalan, uključen je u Srpsko-banatski frajkor kapetana Branovačkog[15].
  • jun - Lički frajkor prodro do Glamočkog polja, pali turska naselja i vraća se sa hrišćanima[16].
  • 17. 6. - Riječani i Crmničani napadaju Žabljak a Katunjani i Lješnjani s Austrijancima idu na Spuž - bez uspeha; Piperi se pridružili napadu na Spuž, pa ih je Mahmud-paša popalio, ali su im pritekli Bjelopavlići i Zagarčani i porazili pašu[17].
  • 17. 6. - Britanski kapetani Thomas Gilbert i John Marshall na povratku iz Australije naišli na Gilbertove, zatim i Marshallove otoke.
  • 17. 6. - Vladar Marati Mahadaji Shinde porazio mogulskog plemića Ismail-bega.
Thumb
Datumi ratifikacije Ustava SAD
  • 20. 6. - Ukinuto kmetstvo u Danskoj.
  • 21. 6. - New Hampshire je deveta po redu država SAD koja ratificira Ustav SAD, čime taj dokument može stupiti na snagu - sljedećeg marta, kada se okupi prvi Kongres.
  • 25. 6. - Virginia je ratifikacijom Ustava SAD postala deseta država SAD.
  • 27. 6. - Rusko-švedski rat - fingirani napad ljudi u ruskim uniformama na švedski položaj kod Puumale u Finskoj daje izgovor Gustavu III za objavu rata - kralj hoće ovaj nepopularni rat iz razloga unutrašnje politike.
  • 28. 6. - Kralj Dviju Sicilija Ferdinand I ove godine nije poslao konja papi u Rim, kao simbol vazalstva.
  • jun ili jul? - Rusko-turski rat: počinje Opsada Očakova, turskog grada na severnoj obali Crnog mora.

Jul/Juli/Srpanj

Thumb
Srpski frajkorac
  • jul - U Austriju je prešlo 50.000 izbeglica iz Srbije sa 300.000 komada stoke[18]. U austrijskoj vojsci vlada epidemija.
  • 3. 7. - Akt garancije sedam holandskih provincija o naslednom položaju stadtholdera u kući Oranje-Nassau. (→ en).
  • 13. 7. - Velika oluja sa ogromnim gradom/tučom uništava žitarice između Rajne i Loare - katastrofalna žetva u Francuskoj.
  • 14. 7. - Bitka kod Fidonisija: ruska flota Marka Vojnovića porazila tursku kod Zmijskog ostrva, blizu ušća Dunava.
  • 17. 7. - Bitka kod Hoglanda je taktički izjednačena, strateška prednost Rusa nad Šveđanima.
  • 19. 7. - Mihaljević iznenadio Turke i porazio ih kod Hasan-pašine Palanke na carigradskom drumu.
  • 21. 7. - Francuska: Vizillska skupština (Jean Joseph Mounier), traži Skupštinu staleža sa pojedinačnim umesto staleškog glasanja.
  • 26. 7. - New York je ratifikacijom Ustava SAD postao jedanaesta država SAD.
  • 27. 7. - Turci ušli nakon borbi u Kulič, nakon što su branioci evakuisani.
  • jul - avgust - Tibetansko-nepalski rat: Nepalske Gurke vrše invaziju Tibeta - pošto je ovaj pod administrativnom kontrolom ćingovske Kine, i ona će se umešati u rat 1792.

Avgust/August/Kolovoz

  • 7. 8. - Turci prešli Dunav kod Oršave, zatim krstare južnim Banatom - car Josif se prebacuje tamo[19].
  • 8. 8. - Suočen sa financijskom i političkom krizom, francuski kralj Louis XVI odlučuje sazvati Opće staleže za 1. maja 1789, skupštinu koja bi mu trebala pomoći da donese nove poreze.
  • 8. 8. - Savez Anjala: švedski oficiri nezadovoljni ratom šalju notu ruskoj carici Ekatarini.
  • 8. 8. - Britanski brod Lady Penrhyn otkrio atol Penrhyn, u sjevernoj skupini Cookovog otočja.
  • 10. 8. - Wolfgang Amadeus Mozart završava svoju poslednju simfoniju, No. 41, kasnije nazvanu Jupiter; ovog leta je komponovao još dve simfonije, kao i klavirsku sonatu No. 16, Sonata facile.
  • 13. 8. - Potpisana je defanzivna Anglo-pruska alijansa, šta sa Holandskom republikom čini Trojnu alijansu - usmerena je protiv Rusije i Austrije - ali Rusija će uspeti da je razvrgne.
    • Car Josif II strahuje od pruskog napada na Češku i Moravsku, tokom teške borbe sa Turcima u Bosni i Srbiji[20] (ugrožena je i Austrijska Nizozemska, tj. Belgija).
  • avgust - General De Vins započinje opsadu Dubice a uspešno je okončava maršal Gideon Laudon 26. augusta - bosanski muslimani su pružali jak otpor[21].
  • avgust-septembar - Američki kapetani Robert Gray i John Kendrick su na severozapadnoj obali Severne Amerike, gde traže krzno radi trgovine sa Kinom - Gray je stigao do zaliva u dan. Oregonu, gde se sukobio sa Tillamoocima, zatim stiže do zaliva Nootka u dan. Britanskoj Kolumbiji (Simon Metcalfe je mogao stići u ove krajeve nešto ranije, što bi ga činilo prvim Amerikancem ovde).
  • 16. 8. - Francuska vlada prekida otplatu državnih zajmova - bankrot.
  • 16. 8. - Zaključeno izdavanje The Federalist Papers, niza članaka i eseja od prošlog oktobra koji su promovisali ratifikaciju Ustava SAD.
  • 25. 8. - Jacques Necker preuzima francuske finansije nakon Briennove ostavke.
  • 27. 8. - Počinje suđenje Williamu Brodiju: danju ugledni zanatlija i gradski većnik Edinburgha, noću provalnik i preljubnik - obešen je 1. oktobra.
  • 28. 8. - Wartensleben poražen kod Mehadije.
  • avgust-septembar - Turci u saradnji s knezovima smiruju narod i zaustavljaju iseljavanje, dok harambaše i frajkorci podstiču narod na to.

Septembar/Rujan

Thumb
Spomenik Koči Anđelkoviću u Tekiji
  • 3. 9. - Radič Petrović razbio Turke kod Ostružnice i zaplenio im transport.
  • 7. 9. - Turski napad na Brzasku, srpski frajkorci razbijeni zbog izdaje vlaških graničara - Koča Anđelković izgleda zarobljen i nabijen na kolac u Tekiji.
  • 7. 9. - Nguyễn Ánh, budući car Gia Long, zauzeo Sajgon od dinastije Tây Sơn.
  • septembar - Austrijski kapetan Filip Vukasović prinuđen napustiti Crnu Goru - ipak, sporazumom dva dvora, Rusija će prepustiti zemlju austrijskom uticaju i povući svoje poslanike[22][23].
  • 17. 9. - Bitka kod Karansebeša: austrijska vojska se navodno međusobno desetkovala u noćnoj konfuziji.
  • 19. 9. - Knez Coburg zauzeo Hotin.
  • 24. 9. - Danska-Norveška, vezana savezom sa Rusijom, započinje rat sa Švedskom koji će kasnije postati poznat kao Teatarski rat (traje do sledećeg jula).
  • 28. 9. - Austrijski poraz kod Lugoša, car Jozef zamalo zarobljen (→ slika).
  • septembar ili oktobar - Tokom ekspedicije sa HMS Bounty, William Bligh otkrio Otočje Bounty jugoistočno od Novog Zelanda.
  • septembar-oktobar - Lady Washington (Robert Gray) i Columbia Rediviva (John Kendrick) su možda prvi američki brodovi na severozapadu Severne Amerike, gde su zatekli Engleza Johna Mearesa - svima je cilj trgovina krznom sa Kinom.

Oktobar/Listopad

  • septembar/oktobar - Turci upali u južni Banat, zapaljeno Pančevo i druga mesta.[24]
  • 2. 10. - Vladar Marati Mahadaji Shinde zauzeo Delhi, ubio ludog vezira Ghulam Qadira i vratio na vlast mogulskog oslepljenog cara Šah Alama II.
  • oktobar, početkom - Mihaljevićev frajkor se povlači, popaljeno "sve" od Jadra do Kolubare[25].
  • 3. 10. - Laudon osvaja Novi na juriš.
  • 6. 10. - U Poljskoj-Litvaniji otvoren Četvorogodišnji Sejm (ili Veliki Sejm) s ciljem političke i ekonomske reforme - usvojiće kratkotrajni Ustav 3. maja 1791.
  • 17 - 18. 10. - Graničarski odred kap. Đorđa Radivojevića izginuo kod Tomaševca, braneći prelaz preko Tamiša.[24]
  • 26. 10. - Deset meseci nakon polaska iz Engleske, HMS Bounty stiže na Tahiti, gde ostaje pet meseci - cilj ekspedicije je nabavka hljebovca za prenos na Karibe.
  • oktobar/novembar - Britanski kralj George III mentalno oboleo, što izaziva "regentsku krizu" - ali kralj se oporavlja narednog marta.

Novembar/Studeni

Decembar/Prosinac

  • 5. 12. - Car Jozef se vratio bolestan u Beč.
  • 14. 12. - Umro španski kralj Karlos III, nasleđuje ga sin Karlos IV (do 1808), politiku vode predsednik vlade grof Floridablanca (do 1792) i kraljica Marija Lujza.
  • decembar - Robert Burns sastavio svoju verziju pesme Auld Lang Syne.
  • 15. 12. - Počinju prvi izbori za predsednika SAD (do 10. januara): jednoglasno izabran George Washington a potpredsednik John Adams.
  • 17. 12. - Rusi zauzimaju Očakov na juriš.
  • 17. 12. - Kineske trupe zauzele zauzele Thăng Long (Hanoi) - nalaze se u zemlji kako bi pomogle obnovu dinastije Lê, ali već sledećeg meseca su odlučujuće poraženi.
  • 22. 12. - Nguyễn Huệ se proglasio za cara po imenom Quang Trung, drugog iz vijetnamske dinastije Tây Sơn (do 1792).
  • 27. 12. - Podstaknut javnom kontroverzom, Necker ipak udvostručuje Treći stalež.

Kroz godinu

Thumb
"Portret g. Lavoisiera i njegove supruge" (David)
  • Pored Kočinog i Mihaljevićevog frajkora, frajkore su imali i Jovan Branovački i Marjan Jovanović[26].
  • Turci su zapalili i manastir Ljubostinja.
  • Veliki požar u Sarajevu.
  • Dositej Obradović objavljuje u Lajpcigu Ezopove i pročih raznih basnotvorcev basne, takođe objavljuje i drugi deo "Života i priključenija".
  • Karlobag postao slobodna luka.
  • Biskup Maksimilijan Vrhovac ukinuo zagrebački obred svete mise[27].
  • Giustiniana Wynne izdala roman "Morlaci" (Les Morlacques).[28]
  • Ali-paša dobio kontrolu nad Janjinom (do 1822). Ove godine je definitivno uništeno cincarsko Moskopolje.
  • U Connecticutu i New Yorku zabranjena trgovina robljem.
  • Počela gradnja Brandenburških vrata u Berlinu (do 1791).
  • Nauka i tehnika
    • Joseph-Louis Lagrange izdao traktat o analitičkoj mehanici, → Lagranžova mehanika.
    • James Watt napravio centrifugalni regulator za kontrolu parne mašine.
    • Immanuel Kant objavio "Kritiku praktičkog uma".
    • U Parizu počinje izdavanje Tableau encyclopédique et méthodique, enciklopedije životinja, biljaka i minerala.
Remove ads

Rođenja

Glavni članak: :Kategorija:Rođeni 1788.
Remove ads

Smrti

Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1788.

Reference

Loading related searches...

Wikiwand - on

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.

Remove ads
Remove ads