Mombasa

Mombasa ni mji wa pili kwa ukubwa nchini Kenya ulio katika eneo la pwani ya Bahari Hindi. Mombasa ni bandari muhimu na ndiyo kubwa zaidi eneo la Afrika ya Mashariki. Mnamo 2019 ulikuwa na idadi ya watu takriban 1,208,333 kulingana na sensa ya mwaka huo na eneo la kilomita za mraba 219.9.

Mombasa
Jiji
Nchi	Kenya
Jimbo	Kaunti ya Mombasa
Serikali
Gavana	Abdulsamad Shariff Nassir
Utaifa	M-Mombasa (en: Mombasan)
Eneo
Jumla	219.9 km²
Idadi ya watu
Jumla	1,208,333
Msongamano	5,495/km²/km²
Pato la Taifa
Jumla (2022)	$13.132 bilioni
HDI (2023)	0.699 (2)
Eneo la saa	UTC+3 (EAT)
Tovuti: mombasa.go.ke

Mombasa ulikuwa jiji kuu la Afrika Mashariki ya Uingereza, kabla Nairobi haijainuliwa na kufanywa jiji kuu badili yake katika mwaka wa 1907. Mji huu pia unajulikana kama "Mji wa Weupe na Samawati" Kenya.

Baada ya kuundwa kwa serikali ya ugatuzi, Mombasa umekuwa mji mkuu wa kaunti ya Mombasa.

Mombasa ni kitovu cha utalii wa pwani ya Kenya. Watalii wengi hufika kupitia Uwanja wa Ndege wa Kimataifa wa Moi. Wengine pia husafiri kupitia barabara kutoka Nairobi wakitazama mandhari mbalimbali. Kutoka Nairobi kwenda Mombasa ni takribani kilomita 483.77. Watalii wengi hupenda kuuona mji wa Mombasa kwanza, kisha wanaunganisha ndege hadi Kilimanjaro na sehemu nyingine zilizo na vivutio nchini Tanzania.

Kati ya ishara ya mji ni Boma la Yesu na pembe za Mombasa.

Kiswahili cha Mombasa huitwa Kimvita.

Uwepo wa Mombasa kwenye Bahari ya Hindi uliifanya kuwa kituo cha biashara cha kihistoria, na imedhibitiwa na nchi nyingi kwa sababu ya eneo lake la kimikakati. Vitabu vya historia ya shule vya Kenya vinaweka uanzilishi wa Mombasa kuwa 900 BK. ^[1] Lazima ulikuwa tayari mji wenye mafanikio ya kibiashara katika karne ya 12, kama vile mwanajiografia wa kiarabu Al-Idrisi anavyoutaja mwaka wa 1151. Ulikuwa sehemu ya Usultani wa Kilwa kuanzia takriban mwanzoni mwa karne ya 14 hadi kuvunjwa kwa usultani mwaka 1513. Msikiti wa mawe mkongwe zaidi, Mnara, ulijengwa huko Mombasa miaka ya 1300. Msikiti wa Mandhry nao, uliojengwa mwaka 1570, una mnara ambao una tao la ogee maalum la kikanda. Jiji hilo baadaye likawa chini ya umiliki na udhibiti wa Milki ya Omani mwishoni mwa karne ya 17.

Mwishoni mwa kipindi cha kabla ya ukoloni, ulikuwa mji mkuu wa jamii ya mashamba makubwa, ambayo ilitegemea kazi ya watumwa iliyotegemea biashara ya pembe za ndovu. Katika kipindi chote cha kisasa, Mombasa ilikuwa kituo kikuu katika mitandao changamano na inayofikia mbali sana katika Bahari ya Hindi. Mauzo yake makuu wakati huo yalikuwa pembe za ndovu, mtama, ufuta na nazi .

Hivi leo, Mombasa ni mji unaotegemea utalii, moja ya ikulu ya Kenya inapatikana huko, na bandari kubwa zaidi na uwanja wa ndege wa kimataifa.

Mombasa na Seattle ni "miji-ndugu".

Historia

Mahusiano ya kihistoria

 Sultani wa Mombasa Kabla ya 1300 Usultani wa Kilwa 1300–1513 Dola ya Ottoman 1586-1589 Dola ya Ureno 1593-1698 Usultani wa Oman 1698-1728 Dola ya Ureno 1728-1729 Usultani wa Oman 1729-1824 Milki ya Uingereza 1824-1826 Usultani wa Zanzibar 1826–1887 Ulaya ya Afrika Mashariki / Kenya 1887-1963 Kenya 1963–sasa

Uanzilishi wa Mombasa unanasibishwa na watawala wawili: Mwana Mkisi na Shehe Mvita. Husemwa kuwa, Mwana Mkisi ndiye mzee wa asili wa nasaba kongwe za Mombasa ndani ya Thenashara Taifa (au Mataifa Kumi na Mbili). Familia zinazohusishwa na Mataifa Kumi na Mbili bado zinachukuliwa kuwa wenyeji wa asili wa jiji hilo. Mwana Mkisi alikuwa malkia kutoka enzi ya kabla ya Uislamu, aliyeanzisha mji wa Kongowea, makazi ya asili ya mijini kwenye Kisiwa cha Mombasa.

Kwa kweli, majina ya malkia na jiji yana uhusiano wa kiisimu na kiroho na Afrika ya Kati. "Mkisi" inachukuliwa kuwa ufananisho wa "ukisi", iliyo na maana "mtakatifu" katika KiKongo . "Kongowea" vile vile inaweza kufasiriwa kama eneo la Kiswahili la "kongo", ambayo inaashiria kiini cha utaratibu wa ustaarabu katika Afrika ya kati. Hadithi hizi zinaweza kusomwa kama utambuzi wa asili ya Waswahili kutokamana na lugha za Kibantu .

Shehe Mvita alirithi nasaba ya Mwana Mkisi na kuanzisha msikiti wa kwanza wa kudumu wa mawe katika kisiwa cha Mombasa. Msikiti mkongwe wa mawe uliopo Mombasa, Mnara, ulijengwa c. 1300. Shehe Mvita anakumbukwa kama Muislamu mwenye elimu kubwa na hivyo anaunganishwa moja kwa moja na itikadi za sasa za utamaduni wa Waswahili ambazo watu wanazitambulisha na Mombasa. Historia ya kale inayohusishwa na Mwana Mkisi na Shehe Mvita na kuanzishwa kwa makazi ya mjini katika Kisiwa cha Mombasa bado inahusishwa na watu wa siku hizi wanaoishi Mombasa. Nasaba za Waswahili za Thenashara Taifa (au Mataifa Kumi na Mbili) zinasimulia historia hii ya kale leo na ndio watunzaji wa mila za Waswahili. ^[2]

Habari nyingi za mapema kuhusu Mombasa zinatokamana namaandishi ya wanahistoria wa Ureno katika karne ya 16.

Mwanachuoni na msafiri maarufu wa Morocco Ibn Battuta (1304 – 1368/1369) alitembelea eneo hilo wakati wa safari zake za Pwani ya Uswahilini . Alibainisha jiji hilo, ingawa alikaa usiku mmoja tu. Aliandika kwamba watu wa Mombasa walikuwa Waislamu wa kishafi'i, watu wa dini, waaminifu na waadilifu. Misikiti yao ilijengwa kwa mbao, iliyojengwa kwa ustadi. ^[3]

Tarehe halisi ya kuanzishwa kwa jiji hilo haijulikani, lakini ina historia ndefu. Vitabu vya historia ya shule vya Kenya vinaweka mwanzilishi wa Mombasa kama 900. ^[1] Lazima uwe tayari ulikuwa mji wenye mafanikio wa kibiashara katika karne ya 12, kama vile mwanajiografia Mwarabu al-Idrisi anavyoutaja mwaka wa 1151. Msikiti wa zamani zaidi wa mawe huko Mombasa, Mnara, ulijengwa c. 1300. Msikiti wa Mandhry, uliojengwa mwaka 1570, una mnara ambao una tao la ogee maalum la kikanda. Hii inaashiria kwamba usanifu wa Waswahili ulikuwa ni bidhaa asilia ya Kiafrika badala ya kuchukuliwa kutoka kwa Waislamu wasio Waafrika ambao walileta usanifu wa mawe katika Pwani ya Uswahilini. ^[4]

Katika kipindi cha kabla ya kisasa, Mombasa ilikuwa kituo muhimu cha biashara ya viungo, dhahabu, na pembe za ndovu . Viungo vyake vya kibiashara vilifika hadi India na Uchina. Wanahistoria simulizi leo bado wanaweza kusimulia kipindi hiki cha historia ya wenyeji. Historia ya India inaonyesha kwamba kulikuwa na uhusiano wa kibiashara kati ya Mombasa na Cholas ya Uhindi Kusini . Katika kipindi chote cha kisasa, Mombasa ilikuwa eneo kuu katika mitandao changamano na inayofikia mbali ya biashara ya Bahari ya Hindi. Mauzo yake makuu yalikuwa pembe za ndovu, mtama, ufuta na nazi .

Misafara ya pembe za ndovu ilibakia kuwa chanzo kikuu cha ustawi wa kiuchumi. Mombasa ikawa mji mkuu wa bandari wa Kenya kabla ya ukoloni katika Zama za Kati na ilitumiwa kufanya biashara na miji mingine ya bandari ya Afrika, Milki ya Uajemi, Rasi ya Arabia, India na Uchina. ^[5]

Msafiri Mreno wa karne ya 16 Duarte Barbosa aliandika,

"[Mombasa] ni eneo la msongamano mkubwa, na ina bandari nzuri ambayo daima lina meli ndogo za aina nyingi zinazopandishwa na pia meli kubwa, zote zikiwa zinatoka Sofala na nyingine zinazotoka Cambay na Melinde na nyinginezo zinazosafiri hadi kisiwa cha Zanzibar ." ^[6]

Picha

• 
  Matatu kwa meno katika Moi Avenue.
• 
  Mji wa kale wa Mombasa.
• 
  Nyali Beach mbele ya Voyager Resort.
• 
  Fort Jesus.
• 
  Kanisa kuu la Roho Mtakatifu.
• 
  Hekalu la Shri Kutch Satsang (Mwembe).

Tazama pia

• Orodha ya miji ya Kenya