గ్రూప్ 10 మూలకం

గ్రూపు 10, ఆవర్తన పట్టికలోని రసాయన మూలకాల గ్రూపు. ఇందులో నికెల్ (Ni), పల్లాడియం (Pd), ప్లాటినం (Pt), బహుశా రసాయనికంగా ఇంకా నిర్దేశించని డార్మ్‌స్టాడియం (Ds) కూడా ఉంటాయి. ఇవన్నీ d-బ్లాక్ పరివర్తన లోహాలే. డార్మ్‌స్టాడియం ఐసోటోప్‌లన్నీ రేడియోధార్మికతను కలిగి ఉంటాయి, అవి స్వల్ప అర్ధ-జీవితాన్ని కలిగి ఉంటాయి, ప్రాకృతికంగా లభించవు; ప్రయోగశాలలలో చాలా కొద్ది పరిమాణాల్లో మాత్రమే సంశ్లేషణ చేయబడ్డాయి.

ఆవర్తన పట్టికలో గ్రూప్ 10 మూలకం
Hydrogen Helium Lithium Beryllium Boron Carbon Nitrogen Oxygen Fluorine Neon Sodium Magnesium Aluminium Silicon Phosphorus Sulfur Chlorine Argon Potassium Calcium Scandium Titanium Vanadium Chromium Manganese Iron Cobalt Nickel Copper Zinc Gallium Germanium Arsenic Selenium Bromine Krypton Rubidium Strontium Yttrium Zirconium Niobium Molybdenum Technetium Ruthenium Rhodium Palladium Silver Cadmium Indium Tin Antimony Tellurium Iodine Xenon Caesium Barium Lanthanum Cerium Praseodymium Neodymium Promethium Samarium Europium Gadolinium Terbium Dysprosium Holmium Erbium Thulium Ytterbium Lutetium Hafnium Tantalum Tungsten Rhenium Osmium Iridium Platinum Gold Mercury (element) Thallium Lead Bismuth Polonium Astatine Radon Francium Radium Actinium Thorium Protactinium Uranium Neptunium Plutonium Americium Curium Berkelium Californium Einsteinium Fermium Mendelevium Nobelium Lawrencium Rutherfordium Dubnium Seaborgium Bohrium Hassium Meitnerium Darmstadtium Roentgenium Copernicium Ununtrium Flerovium Ununpentium Livermorium Ununseptium Ununoctium గ్రూప్ 9 ←    → గ్రూప్ 11
IUPAC group number 10 Name by element నికెల్ గ్రూపు CAS group number (US, pattern A-B-A) part of VIIIB old IUPAC number (Europe, pattern A-B) part of VIII
↓ Period
4	Nickel (Ni) 28 Transition metal
5	Palladium (Pd) 46 Transition metal
6	Platinum (Pt) 78 Transition metal
7	Darmstadtium (Ds) 110 unknown chemical properties
Legend ఆదిమ మూలకం సింథటిక్ మూలకం Atomic number color: black=solid
v t e

ఇతర గ్రూపుల మాదిరిగానే, ఈ గ్రూపులోని మూలకాలు ఎలక్ట్రాన్ కాన్ఫిగరేషన్‌లో, ప్రత్యేకించి బయటి షెల్‌లలో, ఒక ధోరణిని చూపుతాయి.

రసాయన ధర్మాలు

Z	మూలకం	ప్రతి షెల్‌కు ఎలక్ట్రాన్‌ల సంఖ్య	ఎలక్ట్రానిక్ కాన్ఫిగరేషన్
28	నికెల్	2, 8, 16, 2
46	పల్లాడియం	2, 8, 18, 18
78	ప్లాటినం	2, 8, 18, 32, 17, 1
110	డార్మ్‌స్టేడియం	2, 8, 18, 32, 32, 16, 2 (అంచనా)	(అంచనా) [1]

డార్మ్‌స్టాటియమ్‌ను స్వచ్ఛమైన రూపంలో వేరుచేయలేదు. దాని లక్షణాలు నిశ్చయంగా గమనించలేదు; నికెల్, పల్లాడియం, ప్లాటినంల లక్షణాలను మాత్రమే ప్రయోగాత్మకంగా నిర్ధారించారు. ఈ మూడు మూలకాలూ వెండి-లాంటి తెలుపు రంగులో ఉండే పరివర్తన లోహాలు. దృఢంగా, ఉష్ణనిరోధకంగా, అధిక ద్రవీభవన బిందువు, అధిక మరిగే బిందువులతో ఉంటాయి.

లక్షణాలు

భౌతిక లక్షణాలు

గ్రూపు 10 లోహాలు తెలుపు నుండి లేత బూడిద రంగులో ఉంటాయి. అధిక మెరుపును కలిగి ఉంటాయి, STP వద్ద తుప్పు పట్టకుండా (ఆక్సీకరణం) నిరోధకతను కలిగి ఉంటాయి. బాగా సాగే గుణం కలిగి, +2, +4 యొక్క ఆక్సీకరణ స్థితుల్లో చర్యలు జరుపుతాయి. ప్రత్యేక పరిస్థితుల్లో +1 కూడా కనిపిస్తుంది. +3 ఉనికి చర్చనీయాంశమైంది, ఎందుకంటే ఇది +2 +4 స్థితులు సృష్టించిన మిథ్యా స్థితి కావచ్చు. గ్రూపు 10 లోహాలు కచ్చితమైన పరిస్థితులలో +6 ఆక్సీకరణ స్థితిని ఉత్పత్తి చేయవచ్చని సిద్ధాంతం సూచిస్తుంది, అయితే ఇది ప్లాటినం కాకుండా మిగతావాటికి ఇంకా ప్రయోగశాలలో నిశ్చయంగా నిరూపించలేదు.

సమూహం 10 మూలకాల యొక్క భౌతిక లక్షణాలు ^[2]

Z	మూలకం	భౌతిక రూపం	పరమాణు బరువు	సాంద్రత (గ్రా/సెం 3 )	ద్రవీభవన స్థానం (°C)	మరిగే స్థానం (°C)	ఉష్ణ సామర్థ్యం/C p (c) (J mol -1 K -1 )	ఎలక్ట్రాన్ అనుబంధం (eV)	అయనీకరణ శక్తి (eV)
28	నికెల్	తెలుపు మెటల్; క్యూబిక్	58.693	8.90	1455	2913	26.1	1.156	7.6399
46	పల్లాడియం	వెండి-తెలుపు మెటల్; క్యూబిక్	106.42	12.0	1554.8	2963	26.0	0.562	8.3369
78	ప్లాటినం	వెండి-బూడిద మెటల్; క్యూబిక్	195.048	21.5	1768.2	3825	25.9	2.128	8.9588

లభ్యత, ఉత్పత్తి

నికెల్ సహజంగా ఖనిజాలలో లభిస్తుంది. ఇది భూమి పై అత్యధిక సమృద్ధి కలిగిన మూలకాల్లో 22వది. లేటరైట్‌లు, సల్ఫైడ్ ధాతువులు దీని ప్రముఖ ఖనిజాలు. ^[3] ఇండోనేషియాలో ప్రపంచంలోనే అతిపెద్ద నికెల్ నిల్వలున్నాయి. అతిపెద్ద ఉత్పత్తిదారు కూడా ఇండోనేషియాయే. ^[4]

ఉపయోగాలు

గ్రూపు 10 లోహాల వలన అనేక ఉపయోగాలున్నాయి. వీటిలో కొన్ని ఇవి:

• అలంకార ప్రయోజనాల కోసం, నగల రూపంలో, ఎలక్ట్రోప్లేటింగ్ .
• వివిధ రకాల రసాయన ప్రతిచర్యలలో ఉత్ప్రేరకాలుగా .
• మెటల్ మిశ్రమాలు.
• ఉష్ణోగ్రతను బట్టి వీటి ఎలక్ట్రికల్ రెసిస్టివిటీలో వచ్చే మార్పుల గురించి తెలుసు కాబట్టి వీటిని ఎలక్ట్రికల్ భాగాల్లో వాడతారు.
• ఇతర లోహాలతో కలిపి ఏర్పరచే మిశ్రమలోహాలను సూపర్ కండక్టర్స్గా వాడతారు.

జీవ పాత్ర, విషప్రభావం

ఎంజైమ్‌ల క్రియాశీలక కేంద్రంలో భాగంగా జీవుల జీవరసాయన శాస్త్రంలో నికెల్‌కు ముఖ్యమైన పాత్ర ఉంది. ఇతర గ్రూపు 10 మూలకాలలో దేనికీ జీవసంబంధమైన పాత్ర లేదు, అయితే ప్లాటినం సమ్మేళనాలను యాంటీకాన్సర్ మందులుగా విస్తృతంగా ఉపయోగిస్తున్నారు.