Askerî genel maksat helikopteri Vikipedi'den, özgür ansiklopediden
Remove ads
Sikorsky UH-60 Black Hawk, Sikorsky Aircraft Corporation tarafından üretilen dört kanatlı, çift motorlu, orta sınıf genel maksatlı askerî helikopterdir. Sikorsky, S-70 tasarımını 1972 yılında Amerika Birleşik Devletleri Ordusu'nun Yardımcı Taktik Nakliye Uçağı Sistemi (UTTAS) yarışmasına sundu. Ordu, prototipi YUH-60A olarak belirledi ve Boeing Vertol YUH-61 ile yapılan bir uçuş yarışmasının ardından 1976 yılında Black Hawk'ı programın galibi olarak seçti.
Pratik Bilgiler UH-60 Black Hawk, Türü ...
UH-60 Black Hawk
ABD Ordusu'na ait bir UH-60M Black Hawk'ın inişi, 2019
Bu madde Sikorsky S-70 ailesinin ABD Ordusu'nun askerî versiyonları ve operatörleri hakkındadır.ABD Hava Kuvvetleri varyantları için Sikorsky HH-60 Pave Hawk sayfasına bakınız.S-70 ailesine genel bir bakış ve sivil modelleri ve operatörleri için Sikorsky S-70 sayfasına bakınız.UH-60'a adını veren Sauk ulusu lideri için, Kara Şahin (şef) sayfasına bakınız.
Adını Kızılderili savaş lideri Kara Şahin'den alan UH-60A, 1979 yılında ABD Ordusu'nun taktik nakliye helikopteri olarak Bell UH-1 Iroquois'in yerini almak üzere hizmete girdi. Bunu Black Hawk'ın elektronik harp ve özel operasyon türevlerinin sahaya sürülmesi izledi. Geliştirilmiş UH-60L ve UH-60M genel maksat varyantları da geliştirilmiştir. ABD Donanması, Hava Kuvvetleri ve Sahil Güvenlik için de modifiye edilmiş versiyonlar geliştirilmiştir. ABD Ordusu kullanımına ek olarak, UH-60 ailesi çeşitli ülkelere ihraç edilmiştir. Black Hawk'lar Grenada, Panama, Irak, Somali, Ukrayna, Balkanlar, Afganistan ve Orta Doğu'daki diğer bölgelerdeki çatışmalar sırasında görev yapmıştır.
Başlıca varyantlar arasında deniz amaçlı kullanılan Sikorsky SH-60 Seahawk, savaş arama ve kurtarma için Sikorsky HH-60 Pave Hawk ve çeşitli ihracat, VIP, özel operasyon türleri dâhil olmak üzere diğer birçok tür ve yükseltme yer almaktadır. Yıllar içinde çeşitli yükseltmeler yapılmıştır ve en son versiyon UH-60M'dir.
Remove ads
Geliştirme
Özetle
Bakış açısı
İlk gereksinim
1970'lerin ortalarında Sikorsky YUH-60A (önde) ve Boeing Vertol YUH-61A prototipleri arasındaki uçuş yarışması
1960'ların sonunda Amerika Birleşik Devletleri Ordusu, UH-1 Iroquois'in yerini alacak bir helikopter için gereksinimleri oluşturmaya başladı ve programı Yardımcı Taktik Nakliye Uçağı Sistemi (UTTAS) olarak belirledi. Ordu ayrıca helikopterleri için General Electric T700 olacak yeni, ortak bir türbin motoru geliştirmeye başladı. Vietnam'daki deneyime dayanarak, Ordu hem UTTAS'tan hem de yeni motordan önemli performans, beka kabiliyeti ve güvenilirlik iyileştirmeleri talep etti.[2] Ordu UTTAS teklif talebini (RFP) Ocak 1972'de yayınladı.[3] RFP hava taşımacılığı gereksinimlerini de içeriyordu. Lockheed C-130 içinde taşıma UTTAS kabin yüksekliğini ve uzunluğunu sınırlıyordu.[4]
UTTAS'ın gelişmiş güvenilirlik, beka kabiliyeti ve daha düşük ömür devri maliyetleri gereksinimleri, gelişmiş sıcak ve yüksek irtifa performansına sahip çift motorlar ve modüler bir tasarım (daha az bakım ayak izi); kuru çalışan dişli kutuları; balistik olarak toleranslı, yedekli alt sistemler (hidrolik, elektrik ve uçuş kontrolleri); çarpışmaya dayanıklı mürettebat (zırhlı) ve asker koltukları; çift kademeli oleo ana iniş takımı; balistik olarak toleranslı, çarpışmaya dayanıklı ana yapı; daha sessiz, daha sağlam ana ve kuyruk rotor sistemleri ve balistik olarak toleranslı, çarpışmaya dayanıklı yakıt sistemi gibi özelliklerle sonuçlanmıştır.[5]
Dört prototip üretildi ve ilk YUH-60A 17 Ekim 1974'te uçtu. Prototiplerin ABD Ordusuna teslim edilmesinden önce, Kasım 1975'te uçağın tüm testler sırasında güvenli bir şekilde kullanılabileceğinden emin olmak için bir ön değerlendirme yapıldı.[6] Prototiplerden üçü Mart 1976'da rakip Boeing-Vertol tasarımı YUH-61A'ya karşı değerlendirilmek üzere Orduya teslim edildi ve biri Sikorsky tarafından dâhili araştırma için tutuldu. Ordu Aralık 1976'da üretim için UH-60'ı seçti. UH-60A'nın Orduya teslimatı Ekim 1978'de başladı ve helikopter Haziran 1979'da hizmete girdi.[7]
Yükseltmeler ve varyasyonlar
UH-60A Kara Şahinleri 1983'te Grenada'nın işgali sırasında Port Salinas üzerinde. Bu çatışma UH-60'ın savaşta ilk kullanımına sahne olmuştur.
Helikopter hizmete girdikten sonra mayın döşeme ve tıbbi tahliye de dâhil olmak üzere yeni görevler ve roller için modifiye edildi. Elektronik harp için bir EH-60 varyantı geliştirilmiş ve özel harekât havacılığı da kendi görevlerini desteklemek için MH-60 varyantını geliştirmiştir.[8]
Görev ekipmanlarının eklenmesi ve diğer değişikliklerden kaynaklanan ağırlık artışları nedeniyle, Ordu 1987 yılında geliştirilmiş UH-60L siparişi verdi. Yeni model, UH-60A filosunda yapılan tüm değişiklikleri standart tasarım özellikleri olarak içeriyordu. UH-60L ayrıca, her ikisi de SH-60B Seahawk'tan alınan yükseltilmiş T700-GE-701C motorları ve geliştirilmiş bir dişli kutusu ile daha fazla güç ve kaldırma kapasitesine sahipti.[9] Dış kaldırma kapasitesi 1.000lb (450kg) artarak 9.000lb'ye (4.100kg) yükseldi. UH-60L ayrıca daha güçlü motorlarla daha iyi uçuş kontrolü için SH-60B'nin otomatik uçuş kontrol sistemini (AFCS) de içeriyordu.[10] L modelinin üretimine 1989 yılında başlandı.[9]
Bir sonraki geliştirilmiş varyant olan UH-60M'nin geliştirilmesi, UH-60 tasarımının hizmet ömrünü 2020'lere kadar uzatmak için 2001 yılında onaylandı. UH-60M, yükseltilmiş T700-GE-701D motorları, geliştirilmiş rotor kanatları ve son teknoloji elektronik enstrümantasyon, uçuş kontrolleri ve uçak navigasyon kontrolünü içermektedir. ABD Savunma Bakanlığı'nın yeni varyantın düşük oranlı ilk üretimini onaylamasının ardından,[11] üretim 2006 yılında başladı,[12] 22 yeni UH-60M'nin ilki Temmuz 2006'da teslim edildi.[13] İlk operasyonel değerlendirmenin ardından, Ordu Aralık 2007'de tam oranlı üretimi ve 1.227 helikopter için beş yıllık bir sözleşmeyi onayladı.[14] Mart 2009'a kadar 100 adet UH-60M helikopteri orduya teslim edildi.[15] Kasım 2014'te ABD ordusu 1,3 milyar dolar değerinde çeşitli H-60 tiplerinden 102 uçak sipariş etti.[16]
Mayıs 2011'de Usame bin Ladin'i öldürme operasyonunda kullanılmalarının ardından, 160. SOAR'ın Pakistan radarından kaçmasını sağlayan düşük gözlemlenebilir teknolojiyle modifiye edilmiş gizli bir UH-60 versiyonu kullandığı ortaya çıktı. Operasyon sırasında düşen uçaktan geriye kalan tek parça olan kuyruk bölümünün analizi[17][18] kuyruk rotorunda fazladan kanatlar ve diğer gürültü azaltıcı önlemler olduğunu ve uçağı geleneksel UH-60'lardan çok daha sessiz hâle getirdiğini ortaya çıkardı. Uçağın özel yüksek teknoloji malzemeler, sert açılar ve sadece gizli jetlerde bulunan düz yüzeyler gibi özellikler içerdiği görülmüştür.[19] Black Hawk'ın düşük gözlemlenebilir versiyonları 1970'lerin ortalarına kadar incelenmiştir.[20]
Eylül 2012'de Sikorsky, Black Hawk'ın dayanıklılığını ve beka kabiliyetini daha da geliştirmek için bir Muharebe Temperli Platform Gösterimi (CTPD) sözleşmesi imzaladı. Şirket, sıfır titreşim sistemi, adaptif uçuş kontrol yasaları, gelişmiş yangın yönetimi, daha dayanıklı bir ana rotor, tam spektrumlu çarpışma dayanıklılığı ve hasara dayanıklı gövde gibi yeni teknolojiler geliştirecek; ardından bunları helikoptere aktaracak. Black Hawk'taki iyileştirmeler, Geleceğin Dikey Kaldırma programı onun yerini almaya hazır olana kadar devam edecektir.[21][22]
Aralık 2014'te 101. Hava İndirme Tümeni, Geliştirilmiş Hız Torbası Sistemi (ESBS) adı verilen yeni ikmal ekipmanını test etmeye başladı. Sahada hızlı ikmale ihtiyaç duyan askerler, bir UH-60'tan havadan atılan malzemelerle dolu hız çantalarına bağımlıydı. Ancak tüm sistemler, nesneleri darbelerden koruyacak şekilde yapılmamış çantalarla geçici olarak kullanılıyordu, bu nedenle havadan atılan malzemelerin yarısına kadarı yere çarptığında hasar görüyordu. 2011 yılında başlatılan ESBS, havadan ikmal yöntemini standartlaştırmayı ve malzemelerin yüzde 90'ına kadarını sağlam tutmayı amaçladı. Sistem eller serbest olarak kullanılabilen bir lineer fren, harcanabilir hız hattı ve çok amaçlı bir kargo çantası içermektedir. Çanta açıldığında, fren halata sürtünme uygulayarak, çantayı dolgulu taban üzerinde aşağı doğru tutacak kadar yavaşlatır, enerjiyi dağıtmak için içinde bir bal peteği ve köpük kiti bulunur.[23][24][25]
ESBS helikopterden atılan malzemeleri daha iyi korur ve Black Hawk'ın 20 knot (23mph; 37km/s) hızla giderken yerden 100ft (30 m) daha yüksekte uçmasını sağlayarak yer ateşine maruz kalmayı sınırlar. Her bir çanta 125-200lb (57–91kg) ağırlığında olabilir ve saniyede 40–50 feet (12–15m/s) hızla düşerek aynı anda altı taneye kadar konuşlandırılabilir. Malzemeler daha doğru bir şekilde teslim edilebildiğinden ve sistem kendi kendine otomatik olarak serbest bırakılabildiğinden, ESBS insansız helikopterlerden otonom ikmal yapılmasını sağlayabilir.[23][24][25]
Remove ads
Tasarım
Özetle
Bakış açısı
UH-60 dört kanatlı ana ve kuyruk rotorlarına sahiptir ve iki adet General Electric T700turboşaft motoru ile güçlendirilmiştir.[26] Ana rotor tamamen mafsallıdır ve rotor kafasında elastomerik yataklara sahiptir. Kuyruk rotoru eğiktir ve sert bir çapraz kirişe sahiptir.[27] Helikopter, Ordunun bir miktar sökme ile C-130 Hercules'te taşıma gereksinimini karşılamak için uzun, düşük profilli bir şekle sahiptir.[26] Ekipmanla birlikte 11 asker taşıyabilir, 2.600 pound (1.200kg) kargoyu dâhili olarak veya 9.000 pound (4.100kg) kargoyu (UH-60L / M için) dışarıdan askı ile kaldırabilir.
Black Hawk helikopter serisi, birliklerin taktiksel nakliyesi, elektronik harp ve aeromedikal tahliye dahil olmak üzere çok çeşitli görevleri yerine getirebilir. VH-60N olarak bilinen bir VIP versiyonu önemli hükûmet yetkililerini (örn, Kongre, İcra daireleri) taşımak için kullanılır ve helikopterin çağrı işareti Amerika Birleşik Devletleri Başkanı'nı taşırken "Marine One" olarak kullanılır. Hava saldırı operasyonlarında, 11 muharip birlikten oluşan bir mangayı taşıyabilir veya 105mm'lik bir M119 obüsünü 30 mermi mühimmat ve dört kişilik mürettebatla tek bir kaldırışta yeniden konumlandırabilir.[14][28] Black Hawk, Küresel Konumlandırma Sistemi gibi daha fazla beka kabiliyeti ve yetenek için gelişmiş aviyonik ve elektroniklerle donatılmıştır.
UH-60, yakıt tankları veya çeşitli silahlar taşımak için gövdenin üst kısmında saplama kanatlar ile donatılabilir. İlk saplama kanat sistemi Harici Depo Destek Sistemi (ESSS) olarak adlandırılır.[29] Her kanatta toplamda iki adet 230 US gal (870 L) ve iki adet 450 US gal (1.700 L) yakıt tankı taşımak için iki pilonu vardır.[10] Dört yakıt tankı ve ilgili hatlar ve valfler harici genişletilmiş menzil yakıt sistemini (ERFS) oluşturur. ABD Ordusu UH-60'ları ESSS'lerini çarpışmaya dayanıklı harici yakıt sistemi (CEFS) konfigürasyonuna dönüştürerek eski yakıt tanklarını kendinden sızdırmaz yakıt hatları ile birlikte toplam dört adet 200 US gal (760 L) çarpışmaya dayanıklı tankla değiştirmiştir.[30] ESSS ayrıca roketler, füzeler ve silah podları gibi 10.000lb (4.500kg) silah taşıyabilir.[10][31] ESSS 1986 yılında hizmete girmiştir. Ancak, dört yakıt tankının kapı silahlarının ateş alanını engellediği tespit edildi; bu nedenle, saplama kanatlarında iki yakıt tankı taşıyan harici tank sistemi (ETS) geliştirildi.[10]
H-60 modellerinin birim maliyeti, teknik özellikler, ekipman ve miktarlardaki farklılıklar nedeniyle değişmektedir. Örneğin, Kara Kuvvetleri UH-60L Black Hawk'ın birim maliyeti 5,9 milyon dolar iken Hava Kuvvetleri HH-60G Pave Hawk'ın birim maliyeti 10,2 milyon dolardır.
Remove ads
Operasyonel tarihi
Özetle
Bakış açısı
UH-60 Black Hawk 2024 yılı itibarıyla 35 farklı ülkede hizmet vermektedir.[32]
Avustralya 1980'lerde erken model UH-60 satın aldı ve 2020'lerde daha yeni versiyonlardan oluşan bir filo satın alıyor: Avustralya 1986 yılında on dört adet S-70A-9 Black Hawk ve 1987 yılında 25 adet Black Hawk daha sipariş etmiştir.[33][34]ABD üretimi ilk Black Hawk 1987 yılında Avustralya Kraliyet Hava Kuvvetleri'ne (RAAF) teslim edilmiştir.[33]de Havilland Australia, Sikorsky lisansı altında 38 Black Hawk üretti ve ilkini 1988'de, sonuncusunu 1991'de teslim etti.[33][35] 1989'da RAAF'ın Black Hawk filosu Avustralya Kara Kuvvetleri'ne devredildi.[33][36] Black Hawk'lar Kamboçya, Papua Yeni Gine, Endonezya, Doğu Timor ve Pakistan'da operasyonel hizmet gördü.[37]
Nisan 2009'da dönemin savunma şefi Hava Mareşali Angus Houston, hükûmete Black Hawk'ların Afganistan'a konuşlandırılmamasını çünkü o sırada "zırh ve öz savunma sistemlerinden yoksun" olduklarını ve bunu gidermek için bir yükseltme yapılmasına rağmen müttefiklerin helikopterlerini kullanmanın daha pratik olduğunu söyledi.[38][39] 2004 yılında hükûmet, Savunma Bakanlığı'nın S-70M Black Hawk'ı önermesine rağmen, Black Hawk'ın yerine NHIndustries NH90'ın bir varyantı olan Çok Rollü Helikopter (MRH-90) Taipan'ı seçti.[40]
Ocak 2014'te Ordu, 34 Black Hawk filosunu hizmetten çekmeye başladı (beşi kazalarda kaybedilmişti) ve bunun Haziran 2018'e kadar tamamlanmasını planlamıştı.[41] Genelkurmay Başkanı, Ordunun özel operasyon rolü oynayabilecek bir MRH-90 geliştirmesini sağlamak için 20 Black Hawk'ın emekliye ayrılmasını 2021 yılına kadar erteledi.[42][43] 10 Aralık 2021'de S-70A-9 Black Hawk'lar hizmetten çekildi.[44] Aynı gün, MRH-90'ların performansıyla ilgili sorunlar nedeniyle hükûmet bunların yerini UH-60M Black Hawk'ların alacağını duyurdu.[44][45] Ocak 2023'te Ordu, teslimatları 2023'te başlayacak 40 adet UH-60M'nin satın alındığını duyurdu.[46]
Brezilya 1997 yılında Brezilya Kara Kuvvetleri barışı koruma kuvvetleri için dört adet UH-60L helikopteri teslim almıştır. Özel kuvvetler ve arama-kurtarma için yapılandırılmış 6 adet UH-60L'yi 2008 yılında teslim aldı. 2009'da 10 adet UH-60L daha sipariş etti; teslimatlar Mart 2011'de başladı.[47]
Aralık 1983'te Aerospatiale AS-332 Super Puma, Bell 214ST SuperTransport ve Sikorsky S-70A-5 (N3124B) örnekleri test için Lhasa'ya havalandı. Bu gösteriler 17,000 feet (5,200 m) irtifaya kadar kalkış ve inişler ile 24,000 feet (7,300 m) irtifaya kadar rota operasyonlarını içeriyordu. Bu testlerin sonunda Çin Halk Kurtuluş Ordusu, yüksek irtifa performansını artırmak için daha güçlü GE T700-701A motorlarıyla donatılmış 24 adet S-70C-2 satın aldı.[48] İhracat amacıyla S-70'in sivil varyantları olarak belirlenmiş olsalar da, Çin Halk Kurtuluş Ordusu Havacılık birimleri tarafından işletilmektedirler.
Kasım 2010'da Kolombiya Ulusal Polisi'ne ait bir UH-60 Black Hawk
Kolombiya UH-60'ları ilk olarak 1987 yılında ABD'den teslim almıştır. Kolombiya Ulusal Polisi, Kolombiya Hava-Uzay Kuvvetleri ve Kolombiya Ordusu UH-60'ları uyuşturucu ve gerilla örgütlerine karşı isyanla mücadele (COIN) operasyonları için karadan ulaşılması zor yerlere asker ve malzeme taşımak, arama ve kurtarma ve tıbbi tahliye için kullanmaktadır. Kolombiya ayrıca UH-60'ın yerel olarak Arpía olarak bilinen saplama kanatlı, militarize edilmiş bir savaş helikopteri versiyonunu da işletmektedir.[49][50]
Kolombiya Ordusu, 13 Ağustos 2013 tarihinde ilk iki üniteyi teslim aldıktan sonra Arazi Farkındalık ve Uyarı Yetenekli (HTAWS) S-70i'nin dünya çapındaki ilk operatörü oldu.[51]
Meksika Hava Kuvvetleri ilk iki UH-60L'yi 1991'de özel kuvvetler birimlerini taşımak için sipariş etti ve 1994'te dört tane daha sipariş etti.[54] Temmuz ve Ağustos 2009'da Federal Polisuyuşturucu kaçakçılarına yönelik saldırılarda UH-60'ları kullandı.[55][56] Ağustos 2011'de Meksika Donanması üç adet yükseltilmiş ve denizcileştirilmiş UH-60M aldı.[57] 21 Nisan 2014'te ABD Dışişleri Bakanlığı, Kongre'den onay bekleyen 18 adet UH-60M'nin Meksika'ya satışını onayladı.[58] Eylül 2014'te Sikorsky, Meksika Hava Kuvvetleri için belirlenen 18 adet UH-60 için 203,6 milyon dolarlık (2023'te ~258 milyon dolar) kesin sabit fiyatlı sözleşme değişikliği aldı.[59]
2 adet S-70-A5 VIP helikopteri 1983 yılında satın alındı ve 1984 yılında teslim edildi, bu Blackhawk 250. PAW'a Başkanlık VVIP taşıma helikopteri olarak 30 yıldan fazla hizmet verdi. Sadece 1 tanesi 505. Arama ve Kurtarma Grubu'nda hizmet vermektedir.[60]
Başkanlık Hava İkmal Kanadına ait bir Filipin UH-60'ı
Mart 2019'da Filipinler Ulusal Savunma Bakanlığı (DND), Lockheed Martin'in Polonya'daki iştiraki PZL Mielec ile PAF'a 16 Sikorsky S-70i Black Hawk için 241,4 milyon ABD Doları (2023'te ~284 milyon ABD Doları) değerinde bir sözleşme imzaladı.[61] 10 Aralık 2020'de Filipin Hava Kuvvetleri, 6 S-70i Blackhawk'tan oluşan ilk partisini hizmete aldı ve kalan 10 tanesi 2021'de teslim edilecek.[62] Haziran 2021'de hava servisi beş helikopterden oluşan ikinci bir parti aldı.[63] Kasım 2021'de beş helikopterden oluşan üçüncü parti geldi.[64]
22 Şubat 2022'de DND ve PZL Mielec, 32 adet ilave S-70i Black Hawk için 624 milyon ABD Doları tutarındaki sözleşmeyi resmen imzaladı,[65] toplamda yaklaşık 48 adet sipariş verildi.[66] Bu, Filipin Hava Kuvvetlerini dünya çapında en büyük S-70i Blackhawk Helikopteri kullanıcısı hâline getirecek.[67]
Ocak 2019'da Polonya dört adet S-70i Black Hawk siparişi verdi ve dördü aynı yılın Aralık ayında Polonya Özel Kuvvetleri'ne teslim edildi.[68] İkisinin 2023'te, ikisinin de 2024'te teslim edilmesi planlanan dört S-70i helikopteri daha sipariş edildi. Temmuz 2023'te Polonya, yaklaşık 32 helikopter sipariş etme hedefiyle S-70i Black Hawk'lar için bir tedarik ihalesi başlattı.[68][69]
Şubat 2015'te ABD Dışişleri Bakanlığı, Slovakya'ya dokuz adet UH-60M ile ilgili ekipman ve desteğin olası bir Yabancı Askerî Satışını onayladı ve onay için Kongre'ye gönderdi. Nisan 2015'te Slovakya hükûmeti, eğitim ve destekle birlikte dokuz adet UH-60M tedarikini onayladı.[70][71] Eylül 2015'te Slovakya dört adet daha UH-60M sipariş etti.[72][73] İlk iki UH-60M Haziran 2017'de teslim edildi; Slovakya Hava Kuvvetleri Ocak 2020'ye kadar dokuz UH-60M'nin tamamını teslim almıştı. Bunlar eski Sovyet Mil Mi-17'lerin yerini alacak.[74][75][76] 2020'de Slovakya savunma bakanı Slovakya'nın iki UH-60M daha satın almakla ilgilendiğini açıkladı.[77]
Özel bir şirket olan Košice'deki Slovak Eğitim Akademisi, yeni pilot eğitimi için dört eski UH-60A işletmektedir.[78]
İsveç, Eylül 2010'da Yabancı Askerî Satış yoluyla 15 UH-60M helikopteri talep etti.[79] UH-60M'ler Mayıs 2011'de sipariş edildi ve teslimatlar Ocak 2012'de başladı.[80] Mart 2013'te İsveç Uluslararası Güvenlik Destek Gücü kuvvetleri Afganistan'da Kara Şahinleri MEDEVAC amacıyla kullanmaya başladı.[81] UH-60M'ler 2017'den beri tamamen operasyoneldir.[82] İsveç, Helikopter 16, Hkp 16 olarak adlandırıyor.
Tayvan (Çin Cumhuriyeti), Tayvan Hava Kuvvetleri'nin Haziran 1986'da Arama ve Kurtarma için on S-70C-1A ve dört S-70C-1 Bluehawk helikopteri almasının ardından S-70C-1/1A'yı işletti.[83] Nisan 1998'de dört S-70C-6 daha alındı. Tayvan Donanması on adet S-70C(M)-1'in ilkini Temmuz 1990'da teslim aldı. Nisan 2000'den itibaren 11 adet S-70C(M)-2 teslim alındı.[84] Ocak 2010'da ABD, Tayvan'a 60 adet UH-60M Yabancı Askerî Satışı için onay verdiğini açıkladı.[85] 30'u Ordu, 15'i Ulusal Hava İndirme Hizmet Kolordusu (2018'de Orkide Adası açıklarında düşen dâhil) ve 15'i Hava Kuvvetleri Kurtarma Grubu (2 Ocak 2020'de düşen dahil) için tahsis edildi.[86]
Black Hawk, Türk Havacılık ve Uzay Sanayii'nin nihai entegrasyon ve montajdan sorumlu olacağı, 115 adede kadar helikopter siparişi vermek ve bunların çoğunu yerli olarak üretmek için Türk Genel Kullanım Helikopteri İhalesinde AgustaWestland AW149 ile yarıştı.[87][88] 21 Nisan 2011'de TürkiyeSikorsky'nin T-70'ini seçtiğini açıkladı.[89][90][91]
Şubat 2023'te Ukrayna Savunma Bakanlığı İstihbarat Baş Müdürlüğü (HUR), Ukrayna renklerine boyanmış en az iki UH-60'ı kullandıklarını gösteren bir video yayınladı.[94] Helikopterlerde, savunma amaçlı iki adet M2407.62 mmmakineli tüfek eklenmesi gibi çok az değişiklik yapıldığı görülüyordu.[94] Bunlardan en az birinin Ace Aeronautics adlı üçüncü bir tarafça, Çek kitle fonlamasıyla 6 milyon ABD doları toplanarak satın alındığı doğrulanmıştır.[95] 17 Mart 2024'te Rusya, 2024 Batı Rusya saldırısı sırasında bir UH-60 düşürdüğünü iddia etmiş ve bunun savaşa 20 asker taşıyan bir "birlik nakliyesi" olduğunu iddia etmiştir. Ancak, bunun yerine bir Mil Mi-8 olduğu ortaya çıktı.[96]
UH-60 Haziran 1979'da ABD Ordusu'nun 101. Hava İndirme Tümeni'ne bağlı 101. Muharebe Havacılık Tugayı'nda hizmete girmiştir.[97] ABD ordusu UH-60'ı ilk kez 1983'te Grenada'nın işgali sırasında ve 1989'da Panama'nın işgali sırasında savaşta kullanmıştır. 1991'deki Körfez Savaşı sırasında UH-60, 300'den fazla helikopterin katıldığı ABD Ordusu tarihindeki en büyük hava saldırısı görevine katıldı. İki UH-60 (89-26214 ve 78-23015), her ikisi de 27 Şubat 1991'de, düşen diğer hava mürettebatını, bir F-16C pilotunu ve o günün erken saatlerinde düşürülen bir MEDEVAC UH-1H mürettebatını Muharebe Arama ve Kurtarma görevlerini yerine getirirken düşürüldü.[98]
Kara Şahinler 1993 yılında Somali'deki Mogadişu Muharebesi'nde ön plana çıkmıştır. Black Hawk'lar 1990'larda Balkanlar ve Haiti'de de faaliyet göstermiştir.[10]ABD Ordusu UH-60'ları ve diğer helikopterler 2003 Irak işgali sırasında birçok hava saldırısı ve diğer destek görevlerini yerine getirmiştir. UH-60 Afganistan ve Irak'taki operasyonlarda hizmet vermeye devam etmiştir.[10]
Amerika Birleşik Devletleri Gümrük ve Sınır Muhafaza (OAM) UH-60'ı özellikle güneybatı sınırı boyunca yürüttüğü operasyonlarda kullanmaktadır. Kara Şahin, OAM tarafından ABD'ye yasa dışı girişleri engellemek için kullanılmıştır. Ayrıca OAM, UH-60'ı arama ve kurtarma operasyonlarında düzenli olarak kullanmaktadır. Son derece modifiye edilmiş H-60'lar 1 Mayıs 2011'de Neptün Mızrağı Operasyonu sırasında Usame bin Ladin'in ölümüyle sonuçlanan ABD Özel Operasyonları görevi sırasında kullanılmıştır.[19][99] Böyle bir MH-60 helikopteri operasyon sırasında düşmüş ve diğer MH-60 ve bin Ladin'in kalıntılarını taşıyan yedek bir MH-47 Chinook ile ayrılmadan önce ekip tarafından imha edilmiştir. Görevde iki MH-47, iki MH-60'a yakıt ikmali yapmak ve yedek olarak kullanıldı.[100]Haber medyasıPakistan hükûmetininÇin ordusunaAbbottabad'da düşen 'hayalet' UH-60 varyantının enkazına erişim izni verdiğini bildirdi;[101][102][103]Pakistan ve Çin bu haberleri yalanladı[101][102] ve ABD hükûmetiÇin'in erişimini doğrulamadı.[102]
ABD hizmetinde, Ordu sonunda bir tiltrotor uçağı olan Bell V-280 Valor ile değiştirmeyi planlıyor; Aralık 2022'de V-280, ABD Ordusu tarafından Ordu hizmetindeki UH-60 Blackhawk'ın yerini almak üzere Geleceğin Uzun Menzilli Saldırı Uçağı programının galibi olarak seçildi.[104][105] (bu, tüm UH-60 varyantlarının değiştirileceği anlamına gelmez, Ordu versiyonu içindir)
Ek kullanıcılar
Birleşik Arap Emirlikleri Eylül 2008'de Yabancı Askerî Satış yoluyla 14 adet UH-60M helikopteri ve ilgili ekipman talep etmiştir.[106] Kasım 2010'a kadar 20 adet UH-60L teslim almıştır.[107]Bahreyn 2007'de dokuz adet UH-60M sipariş etmiştir.[108][109]
Brunei Kraliyet Hava Kuvvetleri'ne (RBAirF / TUDB) ait Sikorsky S-70i.
Aralık 2011'de Brunei Kraliyet Hava Kuvvetleri (RBAirF / TUDB) UH-60M'ye benzeyen 12 S-70i helikopteri sipariş etti; Aralık 2013'e kadar dört uçak teslim alındı.[110] Haziran 2012'de ABD Savunma Güvenlik İşbirliği Ajansı Kongre'ye Katar'ın 12 UH-60M, motor ve ilgili ekipman satın alma talebinde bulunduğunu bildirdi.[111]Brunei Kraliyet Hava Kuvvetleri daha önce dört UH-60 satın almıştı, ancak bunlar daha sonra Malezya'ya satıldı.[112]
Mayıs 2014'te Hırvatistan Savunma Bakanı Ante Kotromanović 15 adet kullanılmış Black Hawk alımı için müzakerelerin başladığını duyurdu.[113] Ekim 2018'de ABD, Büyükelçi Robert Kohorst aracılığıyla Hırvatistan Savunma Bakanlığı'na 2020 yılında teslim edilmek üzere iki adet UH-60M helikopteri ile ilgili ekipman ve mürettebat eğitiminin bağışlandığını duyurdu.[114] Ekim 2019'da ABD Dışişleri Bakanlığı iki yeni UH-60M Blackhawk satışını onayladı.[115][116] Şubat 2022'de ilk iki helikopter Hırvatistan'a teslim edildi.[117][118] Ocak 2024'te Dışişleri Bakanlığı, Hırvatistan'a 8 adet UH-60M helikopteri ve ilgili ekipman ve hizmetler için tahmini 500 milyon dolar maliyetle olası bir Yabancı Askerî Satışı onayladı.[119]ABD hükûmeti, Hırvatistan'ın Ukrayna'ya 14 adet Mi-8 helikopteri bağışlamasına karşılık olarak finansmanın yüzde 51'i için 139,4 milyon dolar mali yardım sağladı. Geri kalan miktar Hırvatistan Savunma Bakanlığı tarafından 2025-2027 yılları arasındaki üç yıllık bütçe döneminde sağlanacaktır. Teklif ve Kabul Mektubu Mart 2024'te imzalanmıştır.[120] 8 Kara Şahin'in tamamının 2028 yılında teslim edilmesi beklenmektedir.[121]
Tunus, Temmuz 2014'te Yabancı Askerî Satış yoluyla 12 adet silahlı UH-60M helikopteri talep etmiştir.[122] Ağustos 2014'te ABD Büyükelçisi, ABD'nin UH-60M'leri "yakında Tunus'un kullanımına sunacağını" belirtmiştir.[123] 8 helikopterin satışı onaylanmış ve helikopterler 2017 ve 2018 yıllarında teslim edilmiştir.[124]
Ocak 2015'te Malezya Savunma BakanıHishammuddin Hussein, Malezya Kraliyet Hava Kuvvetleri'nin (RMAF) Brunei hükûmetinden S-70A Blackhawk'ları teslim aldığını doğruladı. Toplamda dört adet olduğu düşünülen bu helikopterlerin M134D minigun'ları da eklenerek Eylül ayına kadar Malezya'ya transfer edilmesi bekleniyordu. Dört Blackhawk 1999 yılında Brunei Kraliyet Hava Kuvvetleri'ne (RBAirF / TUDB) teslim edilmişti.[112]
2018 yılında Letonya, tahmini 200 milyon dolar (2023'te 239 milyon dolar) karşılığında ilgili ekipmanlarla birlikte dört adet UH-60M Black Hawk satın almayı talep etmiştir. Ağustos 2018'de Dışişleri Bakanlığı olası Yabancı Askerî Satışı onayladı. Savunma Güvenlik İşbirliği Ajansı, olası satışı Kongre'ye bildiren gerekli sertifikayı teslim etti.[125] Kasım 2018'de Letonya dört adet UH-60M sipariş etti ve ilk ikisini Aralık 2022'de teslim aldı.[126]
2019'da Litvanya, 2020'de dört UH-60M sipariş etmeden önce altı UH-60M helikopteri[127] satın almayı planladığını duyurdu.[128] Temmuz 2020'de ABD Dışişleri Bakanlığı, altı UH-60M ve ilgili ekipmanın 380 milyon dolara Litvanya'ya olası Yabancı Askerî Satışını onayladı.[129] Kasım 2020'de Litvanya, iki uçak daha satın alma seçeneğiyle birlikte dört UH-60M için 213 milyon dolar değerinde bir sözleşme imzaladı.[130][131] Tesisler ve eğitim dahil olmak üzere hazırlıklar neredeyse tamamlandı ve teslimatların 2024'ün sonlarında yapılması bekleniyor.[132][133]
Polonya, 2019 yılında özel kuvvetleri için dört adet S-70i helikopteri sipariş etmiştir.[134] 2023 yılı itibarıyla ilave S-70i helikopterleri satın almak için görüşmeler devam etmektedir.[135]
2023 yılında Kosova Hava Kuvvetleri, Iowa Ulusal Muhafızları tarafından bağışlanan dört adet UH-60'ı teslim aldı.
Aralık 2023'te Yunan Ordusu, anlaşmanın Kongre'den geçmesini bekleyen tahmini 1,95 milyar dolarlık bir maliyetle 35 uçak ve ilgili ekipmandan oluşan olası bir sipariş için UH-60M'leri seçti.[138][139] Bu sipariş ABD ve Yunan hükûmetleri tarafından onaylandı ve Nisan 2024'e kadar 35 helikopter için bir sözleşme kabul edildi.[140][141] Yunan hizmetinde yaşlı Bell UH-1H ve Agusta-Bell AB205'in yerini alacak.[141] Yunanistan zaten S-70B ve MH-60R helikopterlerini işletiyor.[142]
Gelecekteki ve potansiyel kullanıcılar
Şubat 2013'te Endonezya Ordusu silahlarını modernize etmek için UH-60 Black Hawk satın almak istediğini açıkladı. Ordu bu uçakları takımadaların güvenliğini sağlamak üzere terörizm, sınır aşan suçlar ve isyanla mücadele için istiyor.[143] Ağustos 2023'te Endonezya Havacılık ve Lockheed Martin 24 adet UH-60/S-70 Blackhawk tedariki için bir anlaşma imzaladı.[144][145]
2022 yılında Kraliyet Hava Kuvvetleri ve Britanya Ordusu, mevcut birkaç helikopterin yerini alacak Yeni Orta Ölçekli Helikopter programı için bir helikopter seçmeyi beklemektedir. Sikorsky, S-70M'nin bu tedarik seçim programına katılma gerekliliğini karşılamasını beklediğini belirtmiştir.[146]
Remove ads
Varyantlar
Özetle
Bakış açısı
UH-60'ın birçok çeşidi ve birçok farklı modifikasyonu bulunmaktadır. ABD Ordusu varyantlarına ek yakıt tankları veya silahlar taşımak için saplama kanatlar takılabilir.[10] Varyantlar farklı rolleri yerine getirmek için farklı yeteneklere ve ekipmanlara sahip olabilir.
YUH-60A: ABD Ordusu için ilk test ve değerlendirme versiyonu. İlk uçuş 17 Ekim 1974'te yapıldı. Üç adet üretildi.
UH-60A Kara Şahin: Dört kişilik mürettebat ve 11 adede kadar donanımlı asker taşıyan orijinal ABD Ordusu versiyonu.[147] T700-GE-700 motorlarıyla donatılmıştır.[148] 1977-1989 yılları arasında üretilmiştir. ABD Ordusu UH-60A'ları daha güçlü T700-GE-701D motorlarıyla donatmakta ve ayrıca A-modellerini UH-60L standartlarına yükseltmektedir.[149]
UH-60L Black Hawk: Yükseltilmiş T700-GE-701C motorları, geliştirilmiş dayanıklılık dişli kutusu ve güncellenmiş uçuş kontrol sistemine sahip UH-60A.[10] 1989-2007 yılları arasında üretilmiştir.[151] UH-60L'ler ayrıca GE T700-GE-701D motoruyla donatılmaktadır.[149]ABD Ordusu Corpus Christi Ordu Deposu UH-60A helikopterlerini UH-60L konfigürasyonuna yükseltmektedir. Temmuz 2018'de Sierra Nevada Corporation, ABD Hava Kuvvetleri'nin UH-1N değiştirme programı için bazı dönüştürülmüş UH-60L helikopterlerini yükseltmeyi teklif etti.[152]
UH-60M Black Hawk: Geliştirilmiş tasarım geniş akor rotor kanatları, T700-GE-701D motorları (her biri maksimum 2.000 shp veya 1.500kW), geliştirilmiş dayanıklılık dişli kutusu, Entegre Araç Sağlık Yönetim Sistemi (IVHMS) bilgisayarı ve yeni cam kokpit eklenmiştir. Üretim 2006 yılında başladı.[153] Eski ABD Ordusu UH-60'larının yerini alması planlandı.[154]
UH-60M Kara Şahin Yükseltmesi: Fly-by-wire sistemi ve Ortak Aviyonik Mimari Sistemi (CAAS) kokpit paketi ile UH-60M. Uçuş testleri Ağustos 2008'de başladı.[155]
UH-60V Kara Şahin: UH-60L'nin UH-60M'nin elektronik ekranlarına (cam kokpit) sahip yükseltilmiş versiyonu. Northrop Grumman tarafından gerçekleştirilen yükseltmeler, yeteneklerin yalnızca yazılım değişiklikleri olarak eklenmesini sağlayan bölümlere ayrılmış, modüler bir operasyonel uçuş programına sahip merkezi bir işlemciye sahiptir.[156]
Özel amaçlı
EH-60A Black Hawk: Değiştirilmiş elektrik sistemi ve iki elektronik sistem görev operatörü için istasyonlara sahip UH-60A. Tipin tüm örnekleri standart UH-60A konfigürasyonuna geri dönüştürülmüştür.[148]
U/HH-60 Black Hawk'ın tıbbi tahliye varyantına bir örnek
YEH-60B Black Hawk: Özel radar ve aviyonik kurulumlar için modifiye edilmiş UH-60A, stand-off hedef tespit sistemi için prototip.[148]
EH-60C Black Hawk: Özel elektronik ekipman ve harici anten ile modifiye edilmiş UH-60A.[148] (Tipin tüm örnekleri standart UH-60A konfigürasyonuna geri alınmıştır).
EUH-60L (resmî bir isim verilmemiştir): Ordu Hava İndirme C2 için ek görev elektronik ekipmanı ile modifiye edilmiş UH-60L.[148]
EH-60LBlack Hawk: Büyük görev ekipmanı yükseltmesi ile EH-60A.[148]
UH-60Q Black Hawk: Tıbbi tahliye için modifiye edilmiş UH-60A.[148][157] UH-60Q, "savaşan güçlerimize tereddütsüz hizmet" için DUSTOFF olarak adlandırılmıştır.[158]
HH-60L (resmî bir isim verilmemiştir): Tıbbi görev ekipmanlarıyla kapsamlı bir şekilde modifiye edilmiş UH-60L.[148] Bileşenler arasında harici bir kurtarma asansörü, entegre hasta yapılandırma sistemi, çevresel kontrol sistemi, yerleşik oksijen sistemi (OBOGS) ve çarpışmaya dayanıklı ambulatuvar koltuklar bulunmaktadır.[157]
HH-60M Black Hawk: ABD Ordusu için tıbbi görev ekipmanlı UH-60M (medevac versiyonu)[148][159]
HH-60U: USAF UH-60M versiyonu elektrooptik sensör ve kurtarma vinci ile modifiye edilmiştir. Üçü 2011'den beri Hava Kuvvetleri pilotları ve özel görev havacıları tarafından kullanılmaktadır. HH-60W ile %85 ortaklığa sahiptir.[160]
HH-60W Jolly Green II: "60-Whiskey" olarak adlandırılan daha fazla yakıt kapasitesi ve daha fazla iç kabin alanı ile HH-60G Pave Hawks'ın yerini almak üzere ABD Hava Kuvvetleri için Savaş Kurtarma Helikopteri olarak UH-60M'nin modifiye edilmiş versiyonu. USAF'a HH-50W teslimatları 2020'de başladı. 41. Kurtarma Filosu ilk iki HH-60W helikopterini 5 Kasım 2020'de teslim aldı.[161][162]
MH-60A Black Hawk: 1980'lerin başında ABD Ordusu için ilave aviyonikler, gece görüş kabiliyetli kokpit, FLIR, M134 kapı silahları, dâhili yardımcı yakıt tankları ve diğer Özel Harekât görev ekipmanları ile modifiye edilmiş 30 adet UH-60A.[163][164] T700-GE-701 motorları ile donatılmıştır.[148] Varyant 160. Özel Harekât Havacılık Alayı tarafından kullanılmıştır. MH-60A'lar 1990'ların başından itibaren MH-60L'ler ile değiştirildi ve Ulusal Kara Muhafızlarındaki Ordu Havacılık birimlerine geçti.[150][165]
160. SOAR(A)'dan MH-60 USS Bataan'a iniş yapıyor.MH-60L Black Hawk: ABD Ordusunun160. Özel Harekât Havacılık Alayı ("Night Stalkers") tarafından kullanılan, T700-701C motorlu UH-60L'yi temel alan özel harekât modifikasyonu. Özellikle 160. SOAR(A) için tasarlanan MH-60K'nın sahaya sürülmesini bekleyen 1980'lerin sonunda geçici bir versiyon olarak geliştirilmiştir.[166]FLIR, renkli hava haritası, yardımcı yakıt sistemi ve lazer telemetre/işaretleyici dâhil olmak üzere MH-60K'da kullanılan sistemlerin birçoğu ile donatılmıştır.[166][167] Toplam 37 adet MH-60L üretilmiş ve 2003 yılına kadar yaklaşık 10 tanesi uçuş sırasında yakıt ikmali sondası almıştır.[166]
MH-60L DAP: Direct Action Penetrator (DAP), ABD Ordusu'nun 160. Özel Harekât Havacılık Alayı tarafından işletilen temel MH-60L'nin özel harekât modifikasyonudur.[168] DAP, asker taşıma kapasitesi olmayan bir gunship olarak yapılandırılmıştır. DAP, her biri M230 Chain Gun 30mm otomatik top, 19 atışlı Hydra 70 roket podu, AGM-114 Hellfire füzeleri, AIM-92 Stinger havadan havaya füzeler, GAU-19 silah podları ve M134 minigun podları konfigürasyonlarını taşıyabilen ESSS veya ETS saplama kanatları ile donatılmıştır,[169]M134D minigun'lar kapı silahları olarak kullanılır.
MH-60K Black Hawk: İlk olarak 1988 yılında ABD Ordusu'nun 160. Özel Harekât Havacılık Alayı ("Gece Avcıları") tarafından kullanılmak üzere sipariş edilen özel harekât modifikasyonu.[150] Uçuş sırasında yakıt ikmali sondası[170] ve T700-GE-701C motorları ile donatılmıştır. MH-60L'den daha gelişmiş olan K-modeli ayrıca entegre bir aviyonik sistem (cam kokpit), AN/APQ-174B arazi takip radarı, renkli hava haritası, gelişmiş silah kabiliyeti ve çeşitli savunma sistemleri içerir.[170][171]
160. SOAR(A)'nın MH-60M DAP helikopteri ABD Ordusu test alanında 2,75 inç (7,0 cm) roketlerini ateşlemesiMH-60M Black Hawk: ABD Ordusu için UH-60M'nin özel operasyon versiyonu. Uçuş sırasında yakıt ikmali sondası, Rockwell Collins Ortak Aviyonik Mimari Sistemi (CAAS) cam kokpit, AN/APQ-187 Silent Knight arazi takip radarı gibi güncellenmiş sensörler ve savunma sistemleri ve daha güçlü YT706-GE-700 motorları ile donatılmıştır.[172][173] Tüm özel operasyon Kara Şahinleri 2015 yılına kadar MH-60M standardına modernize edilecektir. MH-60M, asker taşıyan bir saldırı helikopteri ya da DAP gunship'i olarak yapılandırılabilir.[174]
MH-60 Black Hawk hayalet helikopteri: Usame bin Ladin'in Pakistan'daki yerleşkesine 1 Mayıs 2011 tarihinde yapılan baskında kullanılan (bilinen) iki özel modifiye MH-60'tan biri sert iniş sırasında hasar görmüş ve daha sonra ABD güçleri tarafından imha edilmiştir.[175][176] Daha sonraki raporlar, imha edilen Black Hawk'ın daha önce doğrulanmamış ancak söylentilere göre, tasarımın azaltılmış gürültü izi ve gizlilik teknolojisine sahip bir modifikasyonu olduğunu belirtmektedir.[18][19] Modifikasyonların, kenar hizalama panelleri, özel kaplamalar ve ön camlar için anti-radar işlemleri de dâhil olmak üzere temel helikoptere birkaç yüz pound eklediği söylenmektedir.[19]
UH-60A RASCAL: NASA'nın Rotorcraft-Aircrew Systems Concepts Airborne Laboratory için modifiye edilmiş versiyonu; üç programda helikopter manevra kabiliyetinin incelenmesi için 25 milyon ABD dolarlık bir program, Superaugmented Controls for Agile Maneuvering Performance (SCAMP), Automated Nap-of-the-Earth (ANOE) ve Rotorcraft Agility and Pilotage Improvement Demonstration (RAPID).[177][178] UH-60A RASCAL 5 Kasım 2012 tarihinde tamamen otonom bir uçuş gerçekleştirdi. ABD Ordusu personeli uçaktaydı, ancak uçuş helikopterle yapıldı. İki saatlik uçuş sırasında Black Hawk arazi algılama, yörünge oluşturma, tehditten kaçınma ve otonom uçuş kontrolü özelliklerine sahipti. Helikopter 3D-LZ lazer algılama ve menzil belirleme (LADAR) sistemi ile donatılmıştı. Otonom uçuş 200 ila 400 feet arasında gerçekleştirildi. İnişte, yerleşik teknoloji güvenli bir iniş bölgesi belirleyebildi, havada durabildi ve kendini güvenli bir şekilde indirebildi.[179]
OPBH: 11 Mart 2014 tarihinde Sikorsky, ABD Ordusu için otonom kargo teslimatı sağlamak üzere şirketin İnsanlı/İnsansız İkmal Havadan Kaldırıcı (MURAL) programının önemli bir parçası olan Opsiyonel Pilotlu Kara Şahin'in (OPBH) ilk uçuş gösterimini başarıyla gerçekleştirdi. Helikopter, insan tarafından taşınabilir bir Yer Kontrol İstasyonu (GCS) kullanan bir operatörün kontrolü altında otonom havada asılı kalma ve uçuş operasyonları gerçekleştirmek için şirketin Matrix teknolojisini (otonom, isteğe bağlı olarak pilotlu VTOL hava aracının özelliklerini geliştiren yazılım) kullandı. MURAL programı, Sikorsky, ABD Ordusu Havacılık Geliştirme Müdürlüğü (ADD) ve ABD Ordusu Genel Maksat Helikopterleri Proje Ofisi (UH PO) arasındaki bir işbirliği çabasıdır. Opsiyonel olarak insanlı bir Black Hawk yaratmanın amacı, uçağın ikmal görevlerini ve keşif operasyonlarını otonom olarak gerçekleştirmesini sağlarken, sortileri artırmak ve mürettebatın dinlenme gereksinimlerini koruyarak pilotların hassas operasyonlara daha fazla odaklanmasını sağlamaktır.[180][181]
VH-60D Night Hawk: Amerikan Deniz Piyadeleri tarafından başkanlık taşımacılığı için kullanılan VIP konfigürasyonlu HH-60D. T700-GE-401C motorları.[148] Varyant daha sonra VH-60N olarak yeniden adlandırıldı.[182]
VH-60M Black Hawk "Gold Top": Yönetici taşımacılığı için kullanılan ağır modifiye UH-60M. Genelkurmay Başkanları, Kongre liderleri ve diğer Savunma Bakanlığı personeli sadece Fort Belvoir, Virginia'daki Alpha bölüğü 12. Havacılık Taburu tarafından bu uçaklarla uçurulmaktadır.
UH-60JA Black Hawk: Japon Kara Öz Savunma Kuvvetleri için varyant. Mitsubishi Heavy Industries tarafından üretilen bir lisanstır.[184]
AH-60L Arpía: Kolombiya için Elbit Systems, Sikorsky ve Kolombiya Havacılık ve Uzay Kuvvetleri tarafından geliştirilen ihracat versiyonu. Geliştirilmiş elektronik, ateşleme sistemi, FLIR, radar, hafif roketler ve makineli tüfeklere sahip Ayaklanmaya Karşı Koyma (COIN) saldırı versiyonudur.[10][185]
AH-60L Battle Hawk: AH-60L Arpía III'e benzer şekilde Avustralya Ordusu[10] projesi AIR87 için başarısızlıkla ihale edilen ihracat silahlı versiyonu. Sikorsky ayrıca silah kitleri ve yükseltmeler şeklinde ihracat için silahlı bir Battle hawk versiyonu da teklif etmiştir. Sikorsky'nin Silahlı Kara Şahin göstericisi 20mm taretli bir top ve farklı güdümlü füzeleri test etmiştir.[186][187]Birleşik Arap Emirlikleri 2011 yılında Battle hawk kitleri sipariş etmiştir.[188]
S-70A-9 Black Hawk: Hawker de Havilland tarafından lisans altında monte edilen Avustralya için ihraç versiyonu. İlk sekiz tanesi Avustralya Kraliyet Hava Kuvvetleri'ne teslim edilmiş, daha sonra Avustralya Ordusu'na devredilmiştir; geri kalanlar 1989 yılında döner kanatlı varlıkların Hava Kuvvetleri tarafından elden çıkarılmasının ardından doğrudan Ordu'ya teslim edilmiştir.[190]
S-70A-22 Black Hawk: Güney Kore için lisans altında üretilen VH-60P. Kore Cumhuriyeti Hava Kuvvetleri tarafından VIP taşımacılığı için kullanılır. Gövdesi normal HH-60P'den ayırt etmek için beyazla kaplanmıştır.[192]
S-70A-24 Black Hawk: Meksika için ihraç versiyonu.
S-70A-30 Black Hawk: Arjantin Hava Kuvvetleri için ihraç versiyonu, Başkanlık filosu tarafından VIP nakliye helikopteri olarak kullanıldı; bir adet üretildi.[196]
S-70A-33 Black Hawk: Brunei Kraliyet Hava Kuvvetleri için ihraç versiyonu.
S-70A-39 Black Hawk: Şili için VIP taşıma versiyonu; bir adet üretildi.
S-70A-42 Black Hawk: Avusturya için ihraç versiyonu.
S-70A-43 Black Hawk: Tayland Kraliyet Ordusu için ihraç versiyonu.
S-70A-50 Black Hawk: İsrail için ihraç versiyonu; 15 adet üretildi.
Avustralya Kara Kuvvetleri - 1986 ve 1987'de orijinal siparişlerde 14 ve 25. 2021'de 5 kayıpla emekliye ayrıldı. 2024'te teslim edilmek üzere 2023'te 40 adet sipariş edildi.[202]
1981'den 1987'ye kadar beş Black Hawk helikopteri radyo yayın kulelerinin yakınında uçarken, elektromanyetik emisyonlarının helikopterlerin uçuş kontrol sistemlerini bozması nedeniyle düşmüştür (helikopterdeki herkes ölmüş ya da yaralanmıştır). Black Hawk helikopterleri, SH-60 Seahawk Donanma versiyonunun aksine, yüksek yoğunluklu yayılan alanlara karşı güçlendirilmemişti. Pilotlara yayıcılardan uzakta uçmaları talimatı verildi ve uzun vadede kalkanlama artırıldı ve yedek sistemler kuruldu.[231]
29 Temmuz 1992'de Avustralya Kara Kuvvetleri'ne ait bir Black Hawk, Oakey Ordu Havacılık Merkezi yakınlarında araziye çarptı. İki yolcu öldü.[232]
3 Mart 1994'te Kore Cumhuriyeti Hava Kuvvetleri (ROKAF) 15. Avcı Kanadı'na ait bir UH-60 helikopteri Yongin, Gyeonggi üzerinde infilak etti ve dönemin Güney Kore Hava Kuvvetleri Komutanı General Cho Kun-hae de dâhil olmak üzere helikopterdeki altı personelin tamamı öldü.[233]
14 Nisan 1994'te, Irak'ın kuzeyinde bulunan iki ABD Ordusu UH-60 Black Hawk helikopteri, 1991 Körfez Savaşı'ndan sonra uygulanan kuzey uçuşa yasak bölgede devriye gezen ABD Hava Kuvvetleri'ne ait F-15'ler tarafından yanlışlıkla vuruldu. 26 mürettebat ve yolcu hayatını kaybetti.[234]
12 Haziran 1996'da, Avustralya Kara Kuvvetleri'ne ait iki Black Hawk, gece yapılan bir özel kuvvetler terörle mücadele tatbikatı sırasında çarpışmış ve on beşi Özel Hava Hizmetleri Alayı, üçü de 5. Havacılık Alayı'ndan olmak üzere 18 askerin ölümüne neden olmuştur.[235][236][237]
Tallil Hava Üssü'nde düşen UH-6012 Şubat 2001'de Hawaii'deki Schofield Kışlası'ndan iki Black Hawk, NVG formasyon uçuş eğitimi sırasında çarpışarak her iki helikopterin de kaybına, altı askerin ölümüne ve 11 askerin yaralanmasına neden oldu.[238]
12 Şubat 2004 tarihinde Avustralya Kara Kuvvetleri'ne ait bir Black Hawk uçağı Queensland, Walker Dağı civarında kuyruk rotoru ile bir ağacın temas etmesi sonucu araziye çakılmıştır. Helikopter gövdesi hurdaya dönmüş ancak ölen olmamıştır - sekiz yolcudan altısı yaralanmıştır[239][240].
26 Eylül 2004 tarihinde ABD Ordusu'na ait bir Black Hawk, Irak'taki Tallill Hava Üssünden (Nasiriye Havalimanı) havalanırken düştü. Dört kişilik mürettebat kurtarıldı.[241]
29 Kasım 2006'da Avustralya Kara Kuvvetleri'ne ait bir Black Hawk eğitim uçuşu gerçekleştirirken Fiji açıklarında HMAS Kanimbla'nın güvertesine çarpmış ve ardından güverteden kayarak derin sulara gömülmüştür. Batma sonucunda biri 5. Havacılık Alayından bir pilot, diğeri de Özel Hava Hizmetleri Alayından bir asker olmak üzere iki asker hayatını kaybetti.[242][243]
10 Mart 2015'te Eglin Hava Kuvvetleri Üssü'nden bir UH-60, Florida Panhandle kıyılarında üssün yakınlarında düştü. Helikopterdeki 11 kişinin tamamı hayatını kaybetti.[244]
16 Şubat 2018 tarihinde, Meksika Hava Kuvvetleri tarafından deprem sonrası Oaxaca'ya konuşlandırılan UH-60M helikopteri iniş yapmaya çalışırken bir grup insanın üzerine düşmüştür.[245][246]
2 Ocak 2020 tarihinde Tayvan'da Çin Cumhuriyeti Hava Kuvvetleri'ne (ROCAF) ait bir UH-60M helikopteri bir dağın yamacına düşmüş ve aralarında Çin Cumhuriyeti Silahlı Kuvvetleri Genelkurmay Başkanı General Shen Yi-ming'in de bulunduğu sekiz kişi hayatını kaybetmiştir.[247]
23 Haziran 2021'de Filipin Hava Kuvvetleri'ne ait bir S-70i gece uçuş eğitimi sırasında Tarlac'ın Capas kasabasına düştü ve 6 mürettebatın tamamı hayatını kaybetti. Birim bir önceki yılın Kasım ayında yeni teslim edilmişti veya sadece yaklaşık 8 aylıktı.[248]
22 Şubat 2022'de iki Utah Ulusal Muhafızları'na ait Black Hawk helikopteri bir eğitim tatbikatı sırasında Snowbird, Utah kayak merkezinde düştü. Bir Black Hawk helikopteri, karda oluşan hava akımının neden olduğu kar fırtınası koşullarının üstesinden gelerek düşmüş ve rotor kanatlarının bazı kısımlarının diğer helikoptere çarparak sert bir inişe zorlamasına neden olmuştur. Mürettebatta veya kayakçılarda önemli bir yaralanma olmamıştır.[249]
16 Temmuz 2022'de Meksika Donanmasına ait bir Black Hawk Sinaloa'da düşmüş ve helikopterdeki 14 deniz piyadesi ölmüştür.[250]
Eylül 2022'de Taliban tarafından işletilen bir Black Hawk, Kâbil'deki bir eğitim tatbikatı sırasında düştü ve üç kişi öldü.[251]
15 Şubat 2023'te bir Black Hawk'ın düşmesi sonucu Alabama, Huntsville'de Tennessee Ulusal Muhafızları'nın iki üyesi hayatını kaybetti.[252]
29 Mart 2023'te iki ABD Ordusu'na ait Black Hawk tıbbi helikopteri Kentucky üzerinde bir eğitim görevi sırasında düştü. Helikopterdeki dokuz askerin tamamı öldü. Kazanın nedeni soruşturma altındadır.[253][254]
10 Kasım 2023 tarihinde, ABD Ordusu'na ait bir Black Hawk, Akdeniz'de Kıbrıs açıklarında düştü. Helikopterdeki 5 askerin tamamı öldü.[255]
Remove ads
Teknik Özellikler (UH-60M)
Veri kaynağı Encyclopedia of Modern Warplanes,[256] International Directory,[257] Tomajczyk,[258] U.S. Army,[259] Lockheed-Martin brochure[260] General Electric T700-GE-701D Brochure[261]
Genel özellikler
Mürettebat: 2 pilot + 2 ekip şefleri/silahçılar
Kapasite: 3.190lb (1.450kg) 11 oturmuş asker veya 6 sedye dahil dahili kargo veya 9.000lb (4.100kg) harici kargo
2 × 12.7 mm (0.50 in) GAU-19 gatling silahları[258]
Hardpoint: 4, ESSS saplama kanatları başına 2 adet , aşağıdakilerin kombinasyonlarını taşıyabilir:
Roketler: 70 mm (2,75 inç) Hydra 70 güdümsüz roketler 7 tüp (M260) ya da 19 tüp (M261) pod içinde.[258]
Füzeler: Sert nokta başına 4x AGM-114 Hellfire lazer güdümlü havadan yere füze veya 2x AIM-92 Stinger ısı arayan havadan havaya füze. Hellfire fırlatıcı rayları ayrıca M260 (7 tüp) Hydra podları ile donatılabilir.[169][258]
Diğer: 7,62 mm (0,30 inç), 12,7 mm (0,50 inç), 20 mm (0,787 inç) veya 30 mm (1,18 inç) M230 top kapsülleri[258]
Bombalar:VOLCANO mayın tarlası dağıtma sistemi ile donatılabilir.[258] Daha fazla bilgi için UH-60 Armament Subsystems bölümüne bakınız.UH-60'lar 2016 yılında Washington Eyaletinde eğitim görevinde formasyon hâlinde uçması
CH-53E Super Stallion'un engelli bir UH-60'ı kaldırması
.jpg)
.jpg)
.jpg)
_17_assist_in_loading_fellow_Seabees_into_a_Blackhawk_medical_evacuation_helicopter_(MEDAVAC)_during_a_mass_casualty_drill.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
