Балакау

Балакау (рус. Балаково) — Россия шәһәре, Балакау районының административ үзәге.

Балакау
рус. Балаково
Илтамга
Нигезләнү датасы	1762
Кушамат/тәхәллүс	Волжская Венеция[1] һәм Вторая родина В. И. Чапаева[1]
Дәүләт	Россия
Нәрсәнең башкаласы	Муниципальное образование город Балаково[d][2], Балаково районы һәм Балакау өязе[d]
Административ-территориаль берәмлек	Муниципальное образование город Балаково[d][2]
Сәгать поясы	UTC+04:00, UTC+03:00 һәм SAMT[d][3]
Халык саны	180 694 (1 гыйнвар 2025)[4]
Диңгез дәрәҗәсе өстендә биеклек	25 метр
Кардәш шәһәр	Трнава, Пабьянитсе, Череповец, Загреб, Скрентон һәм Бакы
Мәйдан	79 км²
Почта индексы	413840
Рәсми веб-сайт	admbal.ru
Җирле телефон коды	8453
Монда җирләнгәннәр төркеме	[d]
Балакау Викиҗыентыкта

Халык саны — 199 573 кеше буйсындырылган торак пунктлары белән — 200 862 кеше.^[5]

География

Балакау Идел елгасының сул ярында, Сарытаудан 161 километр төньяк-көнчыгыштарак урнаша.

Идел буе тимер юлының Балакау станциясе. Елга порты. Шәһәр аша Р226 (Волгоград — Сарытау — Самар) автоюл бара.

Сәгать поясы

Сарытау халыкара стандарт буенча Moscow Time Zone (MSK/MSD) сәгать поясында урнаша. Бу сан, UTC системасы буенча исәпләгәндә, +4:00 гә тигез.

Климат

• Уртача еллык температура — +6,4 °C
• Уртача еллык җил тизлеге — 4,1 м/с
• Уртача еллык һава дымлылыгы — 65,3%

Сарытау климаты
Күрсәткеч	Гый	Фев	Мар	Апр	Май	Июн	Июл	Авг	Сен	Окт	Ноя	Дек	Ел
Абсолют максимум, °C	8	8	17	31	34	40	41	41	38	25	16	11	41
Уртача максимум, °C	−5,6	−5,2	1,0	12,9	21,3	25,9	27,7	26,0	19,4	10,7	1,0	−4,3	10,9
Уртача температура, °C	−8,8	−8,9	−2,9	7,6	15,3	20,1	22,1	20,1	13,9	6,5	−1,6	−7,2	6,4
Уртача минимум, °C	−11,7	−11,9	−6,2	3,3	10,1	15,0	17,0	15,1	9,5	3,3	−3,8	−9,8	2,5
Абсолют минимум, °C	−37	−35	−27	−17	−3	2	6	4	−2	−12	−23	−33	−37
Явым-төшем нормасы, мм	52	36	34	32	35	49	53	45	42	44	52	57	531
Чыганак:

Исемнең килеп чыгышы

Өч версия бар:^[6]

1. рус. балакать сүзеннән.
2. бурлак сүзеннән
3. тат. балык сүзеннән

Тарих

Мальцев йорты

XVIII гасырның башында Балаков-Юрт казаклар кордоны телгә алына.^[6]

Балакау авылы 1762 елда староверлар тарафыннан нигезләнә.

1856 елда Балакауда 2 чиркәү һәм 357 йорт булган.

XIX гасырның ахырында Балакау Самар губернасының халык саны буенча икенче торак пункт булган.^[7]; 1911 елда аңа шәһәр статусы бирелә.

1919—1924 елларда — Самар губернасы Балакау өязе үзәге. 1928—1934 елларда Түбән Идел крае, 1934—1936 — Сарытау крае, 1936 елдан — Сарытау өлкәсе составында.

1956—1970 елларда Сарытау ГЭСы төзелә, 1985 елда Балакау АЭСның беренче энергоблокы эксплуатациягә тапшырыла.

Халык

1856[8]	1897[9]	1926[8]	1931[8]	1939[8]	1959[10]	1970[11]	1979[12]	1989[13]	2002[14]	2010[5]
2 715	18 926	~13 000	~19 900	~23 000	36 428	103 495	151 560	197 391	200 470	200 470

Милли состав (2010): руслар — 91,0%, украиннар — 2,2%, татарлар — 1,7%.

Икътисад

Теплоэлектроцентраль, Сарытау ГЭСы, атом электростанциясе.

Сүс әйберләр заводы, вагоннар төзү заводы, «Балакаурезинотехника» заводы, суднолар ремонтлау заводы, металлургия комбинаты, һ. б.

Мәдәният

Василий Чпапевның музей-йорты; Сарытау Алесандр Радищев исемле сәнгать музее филиалы, Сарытау өлкәне өйрәнү музее филиалы.

Югары уку йортлары

• Юрий Гагарин исемле Сарытау дәүләт техника университетының филиалы
• Сарытау дәүләт иҗтмагый-икътисади университетының филиалы
• Сарытау дәүләт хокук академиясенең филиалы
• Пётр Столыпин исемле Идел буе дәүләткә хезмәт итү академиясенең филиалы
• Заманча һуманитар академиясенең филиалы

Кардәш шәһәрләр

• Трнава, Словакия
• Пабьянице, Польша
• Бакы, Азәрбайҗан
• Череповец, Россия
• Загреб, Хорватия
• Скрентон, АКШ

Танылган шәхесләр

• Василий Чапаев, Сергей Захаров — вакытлыча торалар
• Денис Майданов (1975—) — биредә туган

Галерея

• 
  Балакау АЭСы
• 
  Сарытау ГЭСы
• 
• 
•