Зимбабве

Зимба́бве (ингл. Republic of Zimbabwe [zɪmˈbɑːbweɪ], 1980 елга кадәр Көньяк Роде́зия) — Көньяк Африкада, Виктория шарлавыгы һәм Замбези белән Лимпопо елгалары арасында урнашкан дәүләт. Көньяктан КАҖ, көнбатышта Ботсвана, төньякта Замбия һәм көнчыгышта Мозамбик белән чиктәш.

Зимбабве
Lua хатасы: expandTemplate: template "lang-sn" does not exist.
Байрак[d]	Илтамга[d]
Нигезләнү датасы	18 апрель 1980
Рәсми исем	Zimbabwe[1], Zimbabwe, République du Zimbabwe[2] һәм Rhodesia[1]
Катнашучы	Киву низагы[d]
Гомер озынлыгы	61,163 ел[3]
... хөрмәтенә аталган	Зур Зимбабве
Демоним	zimbabwei, Zimbabwean, Zimbabweans, Zimbabweano, Zimbabiyänan, زِنْبَابِيٌّ, زِنْبَابِيَّةٌ, زِنْبَابِيُّونَ, זימבבואי, זימבבואית, zimbabwieni, zimbabwian, zimbabwiană, জিম্বাবুয়ীয়, Zimbabwéen[2], Zimbabwéenne[2], zimbabwese, zimbabwesi, zimbabuès, zimbabuesa, zimbabuean, zimbabuanu, zimbabuana, Simbabwaner, Simbabwanerin, zinbauezo, zinbauezi, zinbaueza, zinbaueze, زيمبابوي, زيمبابوية, زيمبابويين, زيمبابويات, Zimbabvejec, Zimbabvejka һәм Siombábach[4]
Рәсми тел	инглиз теле[5], шона теле[5], төньяк ндебеле теле[d][5], чева теле[5], Barwe[d][5], каланга[d][5], койсан телләре[d][5], ндау теле[5], тсонга теле[5], Зимбабве ишарә теле[d][5], сесото теле[5], читонга теле[5], тсвана теле[5], венда теле[d][5], коса теле[5] һәм Nambya[d][5]
Гимн	Зимбабве гимны[d]
Мәдәният	Зимбабве мәдәнияте[d]
Шигарь тексты	Unity, Freedom, Work, Unitat, llibertat, treball һәм Undeb, Rhyddid, Gwaith
Дөнья кисәге	Африка[6]
Дәүләт	Зимбабве
Башкала	Һараре[d]
Сәгать поясы	UTC+02:00 һәм Африка/Хараре[d][7]
Иң көнчыгыш ноктасы	19°46′35″ ю. ш. 33°03′45″ в. д.HGЯO
Иң төньяк ноктасы	15°36′41″ ю. ш. 29°49′25″ в. д.HGЯO
Иң көньяк ноктасы	22°25′15″ ю. ш. 31°18′33″ в. д.HGЯO
Иң көнбатыш ноктасы	17°54′34″ ю. ш. 25°14′14″ в. д.HGЯO
Геомәгълүматлар	Data:Zimbabwe.map
Иң югары ноктасы	Иньянгани[d]
Иң түбән ноктасы	Рунде елгасы[d]
Дәүләт башлыгы вазыйфасы	Зимбабве президенты[d]
Ил башлыгы	Эммерсон Мнангагва[d]
Хөкүмәт башлыгы вазыйфасы	Зимбабве президенты[d]
Башкарма хакимият башлыгы	Эммерсон Мнангагва[d]
Канунбирү органы	Парламент Зимбабве[d]
Үзәк банкы	Зимбабве резерв банкы[d]
Дипломатик мөнәсәбәтләр	Германия, Австралия, Замбия, Исраил, Сербия, Ангола, Намибия, Пакьстан, Көньяк Африка Җөмһүрияте, Кытай Җөмһүрияте, Кытай, Греция, Россия, Гөрҗистан, Кения һәм Корея Халык Демократик Республикасы[8]
Әгъзалык	Берләшкән Милләтләр Оешмасы, АБ, Бөтендөнья сәүдә оешмасы, Халыкара реконструкция һәм үсеш банкы[d], Халыкара үсеш ассоциациясе[d], Халыкара финанс корпорациясе[d], Инвестицияләр иминлеген гарантияләү буенча күпъяклы агентлык[d], Инвестицион бәхәсләрне хәл итү буенча халыкара үзәк[d], Африка үсеш банкы[d][9], ЮНАМИД[d], Африка, Кариб диңгезе һәм Тын океан дәүләтләре[d], Интерпол[10][11], ХКТО[d][12][13], Мәгариф, фән һәм мәдәният сораулары буенча Берләшкән Милләтләр Оешмасы[14], Җирнең биофизик торышын күзәтү төркеме[d], Африка көньягын үстерү җәмгыяте[d], Бөтендөнья почта берлеге[15][16], Халыкара телекоммуникацияләр берлеге[d][17], OIPC[d][18], Бөтендөнья метеорология оешмасы[19], Бөтендөнья сәламәтлек оешмасы[20], Бөтендөнья таможня оешмасы[d][21], Атом-төш коралларының таратылмау турында килешү[d][22] һәм African Continental Free Trade Area[d][23]
Никахка керү яше	18 яшь
Мәҗбүри белем алуның минималь яше	6 яшь
Мәҗбүри белем алуның максималь яше	16 яшь
Халык саны	15 178 979 (2022)[24]
Ир-ат халкы	7 231 989[25], 7 385 220[25], 7 543 690[25] һәм 7 705 601[25]
Хатын-кыз халкы	8 122 618[25], 8 284 447[25], 8 449 834[25] һәм 8 614 935[25]
Административ бүленеше	Маникаленд[d], Үзәк Машоналенд[d], Көнчыгыш Машоналенд[d], Көнбатыш Машоналенд[d], Төньяк Матабелеленд[d], Көньяк Матабелеленд[d], Мидлендс[d], Булавайо[d], Хараре[d] һәм Масвинго[d]
Су өслеге өлеше	1 ± 0,01 процент[26][27]
Акча берәмлеге	АКШ доллары, стерлинг фунты, Австралия доллары[d], евро, Көньяк Африка ранды[d], япон иенасы, юән, Һиндстан рупиясе[d] һәм доллар Зимбабве[d]
Номиналь тулаем эчке продукт	20 678 055 598 $[28]
Кеше потенциалы үсеше индексы	0,593[29]
Inequality-adjusted Human Development Index	0,458[30]
Эшсезлек дәрәҗәсе	5 ± 1 процент[31]
Нәрсә белән чиктәш	Замбия, Мозамбик, Көньяк Африка Җөмһүрияте һәм Ботсвана
BTI Governance Index	2[32], 1,85[32], 1,5[32], 2,17[32], 3,21[32], 2,71[32], 2,37[32], 3,19[32] һәм 2,72[33]
BTI Status Index	3,38[32], 3,39[32][33], 3,01[32], 3,57[32], 3,91[32], 3,83[32], 3,33[32] һәм 3,68[32]
Мәктәптә укымаган балалар саны	1 123 710[34]
Автомобил хәрәкәте ягы	сул[d]
Челтәр көчәнеше	220 вольт[35]
Электр аергычы төре	D төре[d][35] һәм BS 1363[d][35]
Алыштырган	Көньяк Родезия[d]
Кулланылган тел	инглиз теле[36], инглиз теле[36], шона теле, Маньйика теле, Тсва теле, Зимбабве ишарә теле[d], Nambya[d], нсенга теле, кунда теле, төньяк ндебеле теле[d], ндау теле, венда теле[d], силози теле, каланга[d], читонга теле, Barwe[d] һәм Dombe[d]
Кайда өйрәнелә	Zimbabwean studies[d]
Мәйдан	390 757 км²[37]
Рәсми веб-сайт	zim.gov.zw/index.php/
Һәштәге	Zimbabwe
Югары дәрәҗәле Интернет домены	.zw
Тематик география	Зимбабве географиясе[d]
Тимер юл хәрәкәте ягы	сул[d]
Феноменның икътисады	Зимбабве икътисады[d]
Феноменның демографиясе	Зимбабве халкы[d]
Джини коэффициенты	50,3[38]
Өстәлгән кыйммәт салымы күләме	15 процент
Тулаем туулар коэффициенты	3,923[39]
Шәһәр халкы	4 945 719[25], 5 052 214[25], 5 166 388[25] һәм 5 287 038[25]
Авыл халкы	10 408 889[25], 10 617 452[25], 10 827 136[25] һәм 11 033 499[25]
Уку-язу нисбәте	89 процент[40]
Демократия индексы	3,16[41]
Туым күрсәткече	31,518[25], 31,009[25], 30,537[25] һәм 30,086[25]
Үлем күрсәткече	8,043[25], 8,132[25], 9,057[25] һәм 8,943[25]
Happy Planet Index score	28,6[42]
Илнең мобиль коды	648
Илнең телефон коды	+263
Гадәттән тыш хәлләрдә ярдәм телефоны	9-9-9[d], 994[d][43], 995[d][43] һәм 993[d][43]
Номер тамгасы коды	ZW
Диңгездәге идентификацияләү номеры	679
Монда җирләнгәннәр төркеме	Төркем:Зимбабведа җирләнгәннәр[d]
Бу якта төшерелгән фильмнар төркеме	Төркем:Зимбабведа төшерелгән фильмнар[d]
Зимбабве Викиҗыентыкта

Ил атамасы шул территорияләрдә урнашкан беренче дәүләткә мөнәсәбәт булуын күрсәтә — Мономотапа мәмләкәтеАның төп халкы гокомерелар булган, бүген шона халкының борынгы бабалары.

Гринвич вакыты белән аермасы — 2 сәгать.

География

Зимбабве территориясенең күпчелек өлеше 1000—1500 м биеклектә урнаша. Илнең иң югары ноктасы — Иньянгани тавы (2592 м).

Эре хайваннардан Зимбабведа һаман филләр, антилопалар, зебралар, жирафлар, арысланнар, крокодиллар күп. Мөгезборыннар, гепардлар, питоннар саны әз. Ил территориясеннең 10 %ын тыюлыклар һәм милли парклар алалар.

Халык

2010 елның июленә Зимбабвенең халык саны 11,7 млн дип саналды.

Дин

Квекве(ингл.) шәһәре мәчете

Ил халкының 84,1 % ы ― христианнар (ш. и. 69,2 % ы ― протестантлар, 14,9 % ы ― башка христианнар), 10,2 % ы ― бернинди дә дин тотмаучылар яки атеистлар, 4,5 % ы ― җирле традицион диннәргә ышанучылар, 1,2 % ы ― башка диннәр вәкилләре (ш. и. ислам (0,9 %), буддизм (<0,1 %), индуизм (< 0,1%) һәм яһүдиләр (<0,1 %))^[44].

• Зимбабведа ислам
• Зимбабведа Һинд дине

Шәхесләр

• Кирсти Ковентри (1983), 2025 елның 23 июненнән ХОК^[d] президенты. Тарихта бу вазыйфага сайланган беренче хатын-кыз һәм Африканың беренче вәкиле^[45][46].