Краснодар крае

Краснода́р крае́ – Россия Федерациясенең Европа өлеше субъекты, Көньяк федераль округы составына керә.

Краснодар крае
рус. Краснодарский край
Байрак[d]	Илтамга[d]
Нигезләнү датасы	13 сентябрь 1937
Рәсми тел	рус теле
Гимн	Краснодар крае гимны[d]
Дөнья кисәге	Европа
Дәүләт	Россия[1]
Башкала	Краснодар
Административ-территориаль берәмлек	Россия[2]
Сәгать поясы	MSD, Европа/Мәскәү[d][3] һәм UTC+03:00
Диңгез, күл яки елга эчендә яки янында урнашуы	Азак диңгезе һәм Кара диңгез
Геомәгълүматлар	Data:Russia/Krasnodar Krai.map
Хөкүмәт башлыгы вазыйфасы	глава администрации Краснодарского края[d]
Башкарма хакимият башлыгы	Вениамин Кондратьев[d]
Канунбирү органы	Краснодар крае законнар чыгару җыелышы[d]
Халык саны	5 842 238 (1 гыйнвар 2025)[4]
Административ бүленеше	Абинский район[d][5], Апшеронский район[d][5], Белоглинский район[d][5], Белореченск районы[d][5], Брюховецкий район[d][5], Динской район[d][5], Гулькевичи районы[d][5], Калининский район[d][5], Каневской район[d][5], Кавказский район[d][5], Кореновский район[d][5], Красноармейский район[d][5], Крыловский район[d][5], Крымский район[d][5], Курганинский район[d][5], Кущёвский район[d][5], Лабинский район[d][5], Ленинградский район[d][5], Мостовски районы[d][5], Новокубанский район[d][5], Новопокровский район[d][5], Отрадненский район[d][5], Павловский район[d][5], Приморско-Ахтарский район[d][5], Северски районы[d][5], Щербиновский район[d][5], Славянский район[d][5], Староминский район[d][5], Тбилисский район[d][5], Төмрек районы[d][5], Тихорецкий район[d][5], Тимашёвский район[d][5], Туапсе районы[d][5], Успенский район[d][5], Усть-Лабинский район[d][5], Выселковский район[d][5], Ейск районы[d][5], Муниципальное образование город Армавир[d][5], Муниципальное образование город Горячий Ключ[d][5], муниципальное образование город Краснодар[d][5], Муниципальное образование город Новороссийск[d][5], Муниципальное образование город-курорт Анапа[d][5], Геленджик[d][5] һәм Муниципальное образование город-курорт Сочи[d][5]
Моның хуҗасы	Кубань[d] һәм Кубань
Нәрсә белән чиктәш	Адыгея, Ростов өлкәсе, Ставрополь крае, Карачай-Чиркәсия, Кырым Автономияле Җөмһүрияте, Кырым республикасы һәм Абхазия[d]
Кулланылган тел	адыгэ теле
Мәйдан	75 485 км²
Рәсми веб-сайт	admkrai.krasnodar.ru​(рус.)
Һәйкәлләр исемлеге	список памятников культурного наследия Краснодарского края[d]
Феноменның икътисады	экономика Краснодарского края[d]
Җирле телефон коды	861[6] һәм 862[6]
Номер тамгасы коды	23, 93 һәм 123
Монда җирләнгәннәр төркеме	[d]
Объектның күренешләре өчен төркем	[d]
Краснодар крае Викиҗыентыкта

Край үзәге – Краснодар шәһәре.

География

Географиик урынлашу

Край Россия көньягында, Төньяк Кавказының көньяк-көнчыгыш өлешендә урнашкан. Ростов өлкәсе, Ставрополь крае, Карачай-Чиркәс Республикасы, Адыг Республикасы һәм тулысынча танылмаган Абхазия белән чиктәш. Диңгез аша Кырым Җөмһүрияте белән чиктәш.

Край төньяк-көнбатыштан Азак диңгезе белән, төньяк-көнбатыштан Кара диңгез белән юыла. Край территориясе төньяктан көньякка 327 километрга, көнчыгыштан көнбатышка 360 километрга сузылган. Чикләр озынлыгы — 1540 км, яр буе сызыгының озынлыгы — 750 км, мәйданы 75 485 км² тәшкил итә.

Сәгать поясы

Краснодар крае халыкара стандарт буенча Moscow Time Zone (MSK/MSD) сәгать поясында урнаша. Бу сан, UTC системасы буенча исәпләгәндә, +4:00 гә тигез.

Рельеф

Кубань елгасы крайны ике өлешенә бүлә: тигезле төньяк (Кубань-Азов буе түбәнлеге, территориясенең 2/3 өлеше), һәм таулы һәм тау алдындагы көньяк өлешенә (территориясенең 1/3 өлеше). Иң биек ноктасы — Цахвоа тавы (3345 м).

Климат

Климат күбесенчә уртача континеталь, Кара диңгез буенда (Анападан Туапсега алып) — ярымкоры Урта диңгездәге климаты, Туапседан төньяграк — субторпик климаты.

Гыйнварның урта температурасы — -5…+6 °С, июльнең урта температурасы — +22…+24 °С.

Тарих

Краснодар крае 1937 елның 13 сентябрендә Азак-Кара диңгез крае составыннан аерылып чыгару юлы белән барлыкка килгән.^[7]

1991 елдан край составыннан Адыг автономияле өлкәсе чыгарыла һәм Адыг республикасына үзгәртеп корыла.^[8]

Халык

Халык саны буенча Краснодар крае Мәскәү һәм Питырбурдан генә артта кала.

1959[9]	1970[10]	1979[11]	1989[12]	2002[13]	2010[12]
3 477 809	4 124 163	4 410 331	4 680 560	5 125 221	5 226 647

Милли состав

Милләт	2002, мең кеше (%)[14]	2010, мең кеше [15]
руслар	4436,3 (86,6 %)	4522,9 (88,3 %)
әрмәннәр	274,6 (5,4 %)	281,7 (5,5 %)
украиннар	131,8 (2,6 %)	83,7 (1,6 %)

Эре шәһәрләр

Краснодар Сочи	Урын	Шәһәр	Халык саны	Урын	Шәһәр	Халык саны	Новороссийск Ейск
	1	Краснодар	744,995	11	Анапа	58,990
	2	Сочи	343,334	12	Крымск	57,382
	3	Новороссийск	241,952	13	Геленҗик	54,980
	4	Армавир	188,832	14	Тимашёвск	53,924
	5	Ейск	87,769	15	Белореченск	53,892
	6	Кропоткин	80,765	16	Курганинск	47,970
	7	Славянск-на-Кубани	63,842	17	Каневская	44,386
	8	Туапсе	63,292	18	Усть-Лабинск	43,270
	9	Лабинск	62,864	19	Кореновск	41,166
	10	Тихорецк	61,823	20	Апшеронск	40,225
		Чыганак

Административ бүленеш

Шәһәр округлары

I. Краснодар

II. Новороссийск

III. Геленҗик

IV. Горячий Ключ

V. Сочи

VI. Армавир

VII. Анапа

Районнар

1. Абинск районы
2. Апшеронск районы
3. Белая Глина районы
4. Белореченск районы
5. Брюховецкая районы
6. Выселки районы
7. Гулькевичи районы
8. Динская районы
9. Ейск районы
10. Кавказ районы 
11. Калининская районы
12. Каневская районы
13. Кореновск районы
14. Кызыл Армия районы
15. Крыловская районы
16. Крымск районы
17. Курганинск районы
18. Кущёвская районы
19. Лабинск районы
20. Ленинградская районы
21. Мостовской районы
22. Новокубанск районы
23. Новопокровская районы
24. Отрадненская районы
25. Павловская районы
26. Приморско-Ахтарск районы
27. Северская районы
28. Славянск районы
29. Староминская районы
30. Тбилисская районы
31. Темрюк районы
32. Тимашёвск районы
33. Тихорецк районы
34. Туапсе районы
35. Успенское районы
36. Усть-Лабинск районы
37. Щербиновская районы

Танылган шәхесләр

• Людмила Марченко (1940-1997) - кино һәм театр артисты.