Ёсіф Бродзкі

Ёсіф Алякса́ндравіч Бро́дзкі (па-расейску: Иосиф Александрович Бродский; 24 траўня 1940, Ленінград — 28 студзеня 1996, Нью-Ёрк) — выбітны савецкі і амэрыканскі расейскі паэт, расейскі і ангельскі эсэіст, драматург, перакладчык, ляўрэат Нобэлеўскай прэміі па літаратуры 1987 году, паэт-ляўрэат ЗША ў 1991—1992 гадох. Меў вялізарную папулярнасьць сярод ленінградзкае інтэлігенцыі.

Ёсіф Бродзкі
Иосиф Бродский
Асабістыя зьвесткі
Імя пры нараджэньні	Иосиф Александрович Бродский
Нарадзіўся	24 траўня 1940 Ленінград, СССР
Памёр	28 студзеня 1996 (55 гадоў) Нью-Ёрк, ЗША
Пахаваны	Сан-Мікельскія могілкі[d]
Сужэнец	Марыя Садзані[d]
Літаратурная дзейнасьць
Род дзейнасьці	паэт, эсэіст, драматург
Гады творчасьці	1956—1996
Кірунак	постмадэрнізм
Жанр	паэзія
Мова	расейская
Прэміі	Нобэлеўская прэмія (1987)
Узнагароды	Нобэлеўская прэмія ў галіне літаратуры (1987) стыпэндыя Гугенгайма[d] (1977) стыпэндыя Макартура[d] (чэрвень 1981) Рымская прэмія[d] ганаровы грамадзянін Санкт-Пецярбургу[d] паэт-ляўрэат ЗША[d] (1991) Залаты вянок[d] (1991) ганаровы доктар[d] (22 чэрвеня 1993) National Book Critics Circle Award in Criticism[d] (1986)
Подпіс
Ёсіф Бродзкі ў Вікісховішчы

Біяграфія

Бацькі Бродзкага былі габрэямі. Зь імі ён правёў сваё юнацтва ў горадзе Ленінград. Там скончыў школу-сямігодку. Потым працаваў у моргу, кацельнай, на заводзе. У 1964 быў асуджаны за дармаедзтва на пяць гадоў прымусовай работы ў Архангельскую вобласьць. Але пад ціскам міжнароднай грамадзкасьці быў вызвалены пасьля 18 месяцаў. У 1972 годзе быў высланы з СССР у Вену. Затым ён пераехаў у Нью-Ёрк, дзе атрымаў амэрыканскае грамадзянства. У СССР больш не вяртаўся. Памёр ад інфаркту ў сьне. Пахаваны ў Вэнэцыі (Італія).

Творчасьць

Вершы пачаў пісаць напрыканцы 1950-х. Да таго ж часу адносяцца і ягоныя першыя пераклады (песьні Бітлз). Творы распаўсюджваюцца ў самвыдаве. Чатыры паэмы Бродзкага былі апублікаваныя ў Ленінградзкіх анталёгіях у 1966 і 1967 гг.^[1] Падчас жыцьця ў ЗША піша вершы і эсэ па-ангельску, займаецца перакладамі на расейскую, выкладае ва ўнівэрсытэтах.

У 1986 годзе ангельскамоўная кніга Бродзкага «Less Than One» («Менш за адзінку») была прызнаная найлепшым літаратурна-крытычным творам у ЗША. У 1987 годзе Бродзкі атрымаў Нобэлеўскую прэмію ў галіне літаратуры. Ён зьяўляўся таксама ляўрэатам стыпэндыі Макартура, Нацыянальнай кніжнай прэміі. Быў прызнаны як паэт-ляўрэат ЗША, як ганаровы грамадзянін гораду Санкт-Пецярбургу.

«Да незалежнасьці Ўкраіны»

Ёзіф Бродзкі чытае свой украінафобскі верш «Да незалежнасьці Ўкраіны». 30 кастрычніка 1992 г., Пала-Альта, Каліфорнія, ЗША.

«Да незалежнасьці Ўкраіны» (рас. "На независимость Украины") — украінафобскі верш Ёсіфа Бродзкага, напісаны ім ня раней чым у 1992-м годзе. Упершыню быў публічна расказан Бродзкім 30-га кастрычніка 1992-га г. у Габрэйскім Абшчынным Цэнтры горада Пала-Альта, Каліфорнія^[2], ЗША ці, мабуць, яшчэ раней, 25-га жніўня 1992 г. на творчым вечары ў Стакгольме^[3][4]. Пазьней Бродзкі выступіў з гэтым вершам 28-га лютага 1994-га году ў Нью-Ёрку ў Квінз-коледжы (ангел. Queens College)^[2]. Поўны тэкст:

Дорогой Карл Двенадцатый, сражение под Полтавой, слава Богу, проиграно. Как говорил картавый, «время покажет кузькину мать», руины, кости посмертной радости с привкусом Украины. То не зелено-квитный, траченый изотопом, — жовто-блакитный реет над Конотопом, скроенный из холста: знать, припасла Канада — даром, что без креста: но хохлам не надо. Гой ты, рушник-карбованец, семечки в потной жмене! Не нам, кацапам, их обвинять в измене. Сами под образами семьдесят лет в Рязани с залитыми глазами жили, как при Тарзане. Скажем им, звонкой матерью паузы метя, строго: скатертью вам, хохлы, и рушником дорога. Ступайте от нас в жупане, не говоря в мундире, по адресу на три буквы на все четыре стороны. Пусть теперь в мазанке хором Гансы с ляхами ставят вас на четыре кости, поганцы. Как в петлю лезть, так сообща, сук выбирая в чаще, а курицу из борща грызть в одиночку слаще? Прощевайте, хохлы! Пожили вместе, хватит. Плюнуть, что ли, в Днипро: может, он вспять покатит, брезгуя гордо нами, как скорый, битком набитый отвернутыми углами и вековой обидой. Не поминайте лихом! Вашего неба, хлеба нам — подавись мы жмыхом и потолком — не треба. Нечего портить кровь, рвать на груди одежду. Кончилась, знать, любовь, коли была промежду. Что ковыряться зря в рваных корнях глаголом! Вас родила земля: грунт, чернозем с подзолом. Полно качать права, шить нам одно, другое. Эта земля не дает вам, кавунам, покоя. Ой-да левада-степь, краля, баштан, вареник. Больше, поди, теряли: больше людей, чем денег. Как-нибудь перебьемся. А что до слезы из глаза, Нет на нее указа ждать до другого раза. С Богом, орлы, казаки, гетманы, вертухаи! Только когда придет и вам помирать, бугаи, будете вы хрипеть, царапая край матраса, строчки из Александра, а не брехню Тараса.[4]

Пераклады на беларускую

Бродзкага перакладалі Алесь Чобат^[5], Вадзім Болбас, Валянцін Акудовіч, Андрэй Хадановіч, Вера Бурлак, Марыя Мартысевіч, Алеся Алейнік.

У кастрычніку 2022 году суд Цэнтральнага раёну Менска прызнаў экстрэмісцкім беларускамоўнае выданьне «Баляды пра маленькi буксыр»^[6].

• Бродскі, І. Калядная зорка / Перакл. А. Хадановіча // Наша ніва. — 2004. — № 48.
• Бродскі, І. Туга і спакой. Раньнія вершы / Пераклады і прадмова В. Болбаса. — Гомель, 2015. — 100 с.
• Бродскі, І. А. Балада пра маленькі буксір / Іосіф Бродскі ; пер. з рус. Алесі Алейнік. — Мінск : А. М. Янушкевіч, 2022. — 40 с. : іл.  ISBN 978-985-7283-05-7.