Берасьцейскі замак

Берасьце́йскі за́мак — помнік гісторыі і архітэктуры XІІІ—XVI стагодзьдзяў у Берасьці. Знаходзіўся ў Старым Месьце^[a], ля сутокаў Бугу і Мухаўцу. Існаваў у XIII — першай палове XIX ст. Аб’ект Дзяржаўнага сьпісу гістарычна-культурных каштоўнасьцяў Беларусі.

Помнік абарончай архітэктуры
Берасьцейскі замак
Берасьцейскі замак
Краіна	Беларусь
Места	Берасьце
Каардынаты	52°04′59″ пн. ш. 23°39′14″ у. д.
Дата заснаваньня	X стагодзьдзе
Статус	Дзяржаўны сьпіс гісторыка-культурных каштоўнасьцяў Рэспублікі Беларусь
Берасьцейскі замак на мапе Беларусі Берасьцейскі замак
Берасьцейскі замак на Вікісховішчы

Гісторыя

Раньнія часы

Берасьцейскі замак заснавалі ў ХІІІ ст., у сярэдзіне таго ж стагодзьдзя галіцка-валынскія князі з мэтай узмацненьня абароны паставілі на адным з кутоў замка мураваную вежу-стоўп. Паводле летапісных зьвестак, яна была падобнай да Камянецкай. Пазьней за абарончым ровам, таксама ў міжрэччы Бугу і Мухаўцу, вырасла места Берасьце.

Вялікае Княства Літоўскае

У канцы XVI ст. замак умацавалі землянымі бастыёнамі і ўлучылі ў ланцуг агульнамескіх умацаваньняў.

Перабудова і мадэрнізацыя замка праводзіліся ў 1654—1658 гадох пад кіраўніцтвам каралеўскага інжынэра Якуба Банэльлі^[1]. У праект мадэрнізацыі замку зрабіў нямалы ўнёсак вайсковы дарадца караля Швэцыі Карла X Эрык Дальбэрг.

У чэрвені 1658 году на «ўмацаваньне і завяршэньне берасьцейскага замку» вылучылі 10 000 флёрынаў. У студзені 1661 году замак інвэнтарызавалі каралеўскія камісары і сакратар Рэчы Паспалітай віцэ-аканом Аляксандар Сьлізень.

Выгляд цэнтру Берасьця ў XVII ст. (фрагмэнт гравюры Э. Дальбэрга)
Умоўныя пазначэньні: A. Castellum — Замак; B. Templum Iesuilarum — Касьцёл езуітаў; C. Templum Parochiale — Фарны касьцёл; D. Templ. Graco-rum — Грэцка-каталіцкая царква; E. Templ. Dominicanorum — Дамініканскі касьцёл; F. Coenob. Bernhardinorum — Кляштар бэрнардынаў; G. Synagogux Iudcorum — Сынагога.

Пад уладай Расейскай імпэрыі

Будаваньне расейскай фартэцыі на месцы замка. М. Залескі, 1846 г.

Выява замку на помніку будаваньня Берасьцейскай дарогі (у Варшаве), 21 траўня 1825 г.

У 1830-я гады расейскія ўлады зьнішчылі замак дзеля будаваньня фартэцыі.

Найноўшы час

У 1937—1938 гадох з ініцыятывы афіцэра арміі міжваеннай Польскай Рэспублікі Томаша Жука-Рыбіцкага на тэрыторыі замка прайшлі першыя раскопкі. За савецкім часам раскопкі на Замчышчы праводзіліся Пятром Лысенкам у 1969—1981 і ў 1988 годзе.

Архітэктура

Замак заставаўся драўляным ажно да канца XVI ст., пакуль яго не замянілі бастыённымі фартыфікацыямі. Ён меў пяць вежаў, зь якіх адна была праязной і вяла ў места. У XVI ст. драўляныя вежы і сьцены замка мелі блянкаваньне з г. зв. падсябіцьцямі.

Выява замка зьмяшчаецца на помніку будаваньня Берасьцейскай дарогі ў Варшаве.

Галерэя

• Гістарычная графіка
• 
  Э. Дальбэрг, 1657 г.
• 
  Э. Дальбэрг, 1657 г.
• 
  Плян, 1657 г.
• 
  Плян, 1725 г.

Заўвагі

1. Тэрыторыя сучаснай Берасьцейскай крэпасьці