Бітва пад Пружанамі (1812)

Бі́тва пад Пружа́намі — бітва француска-расейскае вайны 1812 году, якая адбылася 10 жніўня [ст. ст. 29 ліпеня] 1812 ля Пружанаў Гарадзенскай губэрні (цяпер у Берасьцейскай вобласьці) паміж авангардам 3-й Абсэрвацыйнай арміі пад даводзтвам генэрал-маёра Карла Лямбэрта з аднаго боку, і аб’яднанымі сіламі 7-га саксонскага корпусу «Вялікай арміі» і Аўстрыйскага дапаможнага корпусу пад даводзтвам генэрала ад кавалерыі Карла Шварцэнбэрга, з другога. Расейцы пакінулі Пружаны, аднак здолелі прарвацца на злучэньне з асноўнымі сіламі 3-й Заходняй арміі.

Бітва пад Пружанамі
Француска-расейская вайна 1812 году
Дата: 10 жніўня 1812 Месца: Пружана, Гарадзенская губэрня Вынік: перамога хаўрусьнікаў францускага войска
Супернікі
Францыя Габсбурская манархія Саксонія	Расейская імпэрыя
Камандуючыя
Карл Філіп цу Шварцэнбэрг Жан-Люі-Эбэнэзэр Рэнье	Карл Восіпавіч Лямбэрт
Колькасьць
26 400 чалавек 54 гарматы	5100 чалавек 18 гармат

Гэтая назва мае некалькі сэнсаў. Калі вас цікавяць іншыя сэнсы, глядзіце таксама Бітва пад Пружанамі.

Папярэднія падзеі

Асноўны артыкул: Бітва пад Кобрынем (1812)

Пасьля Кобрынскае бітвы расейская 3-я Абсэрвацыйная армія кантралявала тэрыторыю ад Берасьця да Пінску, на поўначы стаялі авангард генэрал-маёра Карла дэ Лямбэрта і аддзел генэрал-маёра Яфіма Чапліца.

3 жніўня [ст. ст. 22 ліпеня] аб’яднаныя Аўстрыйскі дапаможны і 7-ы саксонскі карпусы выступілі са Слоніма ў бок Пружаны. 6 жніўня былі занятыя Зэльва і Ружаны, а аддзел Чапліца адышоў да Антопалю, дзе былі сканцэнтраваныя асноўныя сілы 3-й Абсэрвацыйнай арміі^[1].

Адцясьніўшы расейскія аванпосты корпусу Лямбэрта, аўстрыйцы занялі мястэчка Сялец, а саксонцы выйшлі да вёскі Вялікае Сяло за 12 км ад Пружаны. 8 жніўня саксонскі корпус Рэнье разьбіў расейскі авангард паміж Сухопалем і Папялёвам, пасьля чаго Лямбэрт вымушаны быў адступіць да Пружаны, аднак Рэнье дагнаў яго й 9 жніўня атакаваў ізноў. У той самы час Шварцэнбэрг ахопліваў расейскі авангард «праз Мальцы і Лінёва»^[2]. Над расейскім войскам навісла рэальная пагроза акружэньня і зьнішчэньня пераўзыходнымі сіламі ворага.

Сілы бакоў

Аддзел генэрал-маёра Карла Лямбэрта меў у сваім складзе 4 батальёны пяхоты, 15 кавалярыйскіх швадронаў, 10 сотняў іррэгулярнае кавалерыі і 18 гарматаў, агулам каля 5100 чалавек^[1].

Карл Шварцэнбэрг і Жан Рэнье мелі 24 батальёны пяхоты, 50 швадронаў кавалерыі і 54 гарматы, агулам прыблізна 26 400 чалавек^[1].

Месца

Бітва адбывалася на ўчастку мясцовасьці ад Пружаны да Гарадзечны і ад Шарашова да Лінова, у простакутніку прыблізна 18×25 км^[1].

Хада бітвы

Фактычна ля Пружаны адбылося некалькі асобных сутычак з удзелам пяхоты, кавалерыі і артылерыі.

9 жніўня [ст. ст. 28 ліпеня] генэрал-маёр Лямбэрт з трыма швадронамі кавалерыі і двума гарматамі накіраваўся ў бок Вялікага Сяла на рэкагнасцыроўку, аднак ля вёскі Арабнікі быў сустрэты 4 швадронамі саксонскіх гусараў. Пасьля гэтага Лямбэрт умацаваў свой усходні флянг ля Лінова і выслаў да Шарашова кавалерыйскі атрад (3 швадроны гусараў) палкоўніка Рамана Багратыёна (малодшага брата галоўнакамандуючага 2-й Заходняй арміі)^[3].

А 6-й ранку 10 жніўня [ст. ст. 29 ліпеня] саксонцы атакавалі пазыцыі расейцаў пад Пружанай. Бітва цягнулася болей за тры гадзіны, вялікія страты ў ёй панесьлі саксонскія ўланы. Каля 10-й гадзіны з боку Сяльцу двума калёнамі падышлі часткі аўстрыйскае пяхотнае дывізіі фэльдмаршал-лейтэнанта Фрэдэрыка Б’янкі(de), узмоцненыя дывізіёнам 2-га шаўляжэрскага(fr) палку Гагенцолерна^[3]. Адбіўшы некалькі атакаў аўстрыйцаў, пад агнём артылерыі ўланы вымушаныя былі адступіць.

Асьцерагаючыся ад акружэньня, Лямбэрт пачаў адыходзіць да Кобрыню. Каля гадзіны дня казацкі полк, які адыходзіў апошнім, усё ж быў акружаны саксонскай кавалерыяй, аднак з дапамогай аддзелаў Рамана Багратыёна і Валерыяна Мадатава адбіты^[4]. Больш саксонцы актыўных дзеяньняў не прадпрымалі.

Яшчэ двойчы — пад Клятным і Козім Бродам — выбівалі расейцаў з пазыцыяў аўстрыйцы. Ля Козяга Броду адыход расейцаў затрымала вузкая гаць, і іхнія пазыцыі былі атакаваныя пяхотай фэльдмаршал-лейтэнанта Леапольда Траўтэнбэрга(de). Пасьля падмацаваньня 6-м Блянкенштайна і 8-м Кінмаера гусарскімі палкамі аўстрыйцы выбілі расейцаў з абарончае пазыцыі ў карчме і захапілі гармату. Іхні наступ, аднак, быў стрыманы артылерыйскім агнём коннае паўроты падпалкоўніка Апушкіна і 12-й коннай артылерыйскай роты^[5].

Пасьля гэтага аўстрыйцы перапынілі франтальныя атакі і пачалі гарматны абстрэл гаці і пазыцыяў расейскага корпусу. Напрыканцы дня харвацкі батальён сьв. Георга знайшоў праход праз балота, куды накіраваліся маёр Франквін з трыма ротамі 58-га пяхотнага палку і палкоўнік Бакані з батальёнам 39-га пяхотнага палку. Гэтая апошняя атака аўстрыйцаў была адбітая сіламі пяхоты і артылерыі, пасьля чаго расейцы ў цемры разабралі мост ля карчмы і адышлі ў бок Гарадзечны, куды ўжо падасьпелі галоўныя сілы генэрала ад кавалерыі Аляксандра Тармасава^[6].

Бой цягнуўся зь невялікімі перапынкамі 14 гадзінаў. Страты супернікаў невядомыя, меркавана кожны з бакоў страціў некалькі сотняў чалавек^[6].