Антопаль
мястэчка ў Беларусі From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
Анто́паль[2] — мястэчка ў Беларусі, каля сутокаў Дняпроўска-Бужанскага і Каралеўскага каналаў. Цэнтар сельсавету Дарагічынскага раёну Берасьцейскай вобласьці. Насельніцтва на 2018 год — 1348 чалавек[1]. Знаходзіцца за 28 км на захад ад Дарагічына, за 2 км ад чыгуначнай станцыі Антопаль (лінія Берасьце — Лунінец); на аўтамабільнай дарозе Кобрынь — Дарагічын.
Антопаль — даўняе места гістарычнай Берасьцейшчыны. Да нашага часу тут захаваліся збудаваныя ў стылі клясыцызму царква Ўваскрасеньня Хрыстова і мэмарыяльная калёна, помнікі архітэктуры XIX ст.
Remove ads
Назва
На думку географа Вадзіма Жучкевіча, тапонім Антопаль утварыўся ад імя Антон у спалучэньні з фармантам -поль (поле)[3].
Гісторыя
Вялікае Княства Літоўскае
Упершыню Антопаль упамінаецца ў XVI стагодзьдзі[4], калі ён уваходзіў у склад Берасьцейскага павету Берасьцейскага ваяводзтва. У 1731 годзе Антопаль атрымаў статус места і прывілей на 3 кірмашы штогод[5].
У сярэдзіне XVIII стагодзьдзя ў Антопалі існавалі манастыр базылянаў і сынагога. У 1773 годзе ў месьце дзеяла сярэдняя публічная школа (калегіюм) з ухілам на вывучэньне рыторыкі.
Пад уладай Расейскай імпэрыі

У выніку Трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай (1795 год) Антопаль апынуўся ў складзе Расейскай імпэрыі. Статус паселішча панізілі да мястэчка, якое ўвайшло ў Кобрынскі павет Слонімскай, з 1797 году Літоўскай, з 1801 году Гарадзенскай губэрні. На сярэдзіну ХІХ ст. у мястэчку дзеялі рымска-каталіцкая капліца, касьцёл (збудаваны ў 1838 годзе) і царква. У канцы ХІХ ст. у Антопалі было 2 цэрквы, сынагога, 5 юдэйскіх малітоўных дамоў, школа, 42 крамы, 9 заезных двароў, 6 маслабойняў[6]. Паводле вынікаў перапісу 1897 году, у мястэчку было 1262 будынкі, працавала расейская народная вучэльня.
За часамі Першай сусьветнай вайны ў 1915 годзе Антопаль занялі войскі Нямецкай імпэрыі.
Найноўшы час
25 сакавіка 1918 году згодна з Трэцяй Устаўной граматай Антопаль абвяшчаўся часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. 1 студзеня 1919 году ў адпаведнасьці з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі ён увайшоў у склад Беларускай ССР, у Берасьцейскі павет («падраён») Баранавіцкага раёну[7]. Згодна з Рыскай мірнай дамовай 1921 году Антопаль апынуўся ў складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі, у Кобрынскім павеце Палескага ваяводзтва. На 1921 год у мястэчку было 306 двароў. У 1931 годзе Антопаль зноў атрымаў статус места, у гэты час тут дзеялі касьцёл і царква, працавалі пошта і чыгуначная станцыя на лініі Берасьце — Мікашэвічы.
У 1939 годзе Антопаль увайшоў у БССР, дзе 15 студзеня 1940 году атрымаў афіцыйны статус пасёлку гарадзкога тыпу і стаў цэнтрам раёну (з 1959 году ў Дарагічынскім раёне). У Другую сусьветную вайну з 25 чэрвеня 1941 да 15 ліпеня 1944 году мястэчка знаходзілася пад акупацыяй Трэцяга Райху.
17 верасьня 2013 году Антопальскі пасялковы савет пераўтварылі ў сельсавет[8].
- Мястэчка на старых здымках
- Царква, 1916 г.
- Мэмарыяльная калёна, да 1939 г.
- Касьцёл, 1939 г.
- Рынак, 1915—18 гг.
- Рынак. Гандлёвыя рады, 1920-я гг.
- Вуліца Пінская, да 1938 г.
- Вуліца Пінская, 1938 г.
- Сынагога, 1930-я гг.
Remove ads
Насельніцтва
Дэмаграфія

- XIX стагодзьдзе: 1830 год — 518 муж., зь іх шляхты 5, духоўнага стану 5, мяшчанаў-юдэяў 402, мяшчанаў-хрысьціянаў і сялянаў 106[9]; 1860 год — 1563 чал.[10]; 1897 год — 3867 чал.[11]
- XX стагодзьдзе: 1921 год — 2206 чал., у тым ліку 1792 габрэі; 1931 год — 3 тыс. чал.[12]; 1940 год — 3325 чал.; 1959 год — 2260 чал.; 1969 год — 5,9 тыс. чал.; 1989 год — 2,7 тыс. чал.
- XXI стагодзьдзе: 1 студзеня 2007 году — 2 тыс. чал.; 2009 год — 1687 чал.[13] (перапіс); 2015 год — 1458 чал.[14]; 2016 год — 1417 чал.[15]; 2017 год — 1394 чал.[16]; 2018 год — 1348 чал.[1]
Адукацыя
У Антопалі працуюць сярэдняя і музычная школы, школа-інтэрнат.
Мэдыцына
Мэдычнае абслугоўваньне насельніцтва ажыцьцяўляе местачковая лякарня.
Культура
Дзеюць дом культуры, 2 бібліятэкі, кінатэатар.
Забудова
Вуліцы і пляцы
Афіцыйная назва | Гістарычная назва |
Горкага вуліца | Катлярская вуліца[17] |
Першамайская вуліца | Замкавая вуліца |
Пралетарская вуліца | Заніўеўская вуліца |
Савецкая вуліца | Кобрынская вуліца (заходняя частка) Пінская вуліца (усходняя частка) |
Чырвоных танкістаў плошча | Рынак пляц |
Турыстычная інфармацыя
Славутасьці
- Банк
- Гандлёвыя рады (XIX ст.)
- Калёна ў гонар Канстытуцыі 3 траўня (канец XVIII ст.)
- Касьцёл Сьвятога Андрэя Баболі (1938)
- Могілкі юдэйскія
- Парк пры сядзібе Бравэрнаў (1840-я)
- Царква Ўваскрасеньня Хрыстова (1854)
Страчаная спадчына
- Сядзіба Бравэрнаў (XVIII ст.)
Галерэя
- Краявіды мястэчка
- Касьцёл Сьвятога Андрэя (цяпер пажарная станцыя)
- Даўні банк (цяпер жылы дом)
- Юдэйскія могілкі
Асобы
- Аляксей Гурын (1924—2002) — дзяяч беларускай дыяспары ў ЗША, грамадзкі і царкоўны актывіст у Саўт-Рывэры, штат Нью-Джэрзі; зьяўляўся адным з кіраўнікоў беларускага адпачынкавага цэнтру Белэр-Менск
- Фаіна Стаўская (1890—1937) — удзельніца рэвалюцыйнага руху, тэрарыстка (анархістка, потым эсэрка), палітычная катаржанка, прафсаюзны работнік, дырэктар Дзяржаўнай гістарычнай бібліятэкі ў Маскве (1933-1937), рэпрэсаваная
Remove ads
Крыніцы
Літаратура
Вонкавыя спасылкі
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads