Малеч

Ма́леч^[1] — вёска ў Беларусі, у міжрэччы Мухаўцу і Чарняўкі. Цэнтар сельсавету Бярозаўскага раёну Берасьцейскай вобласьці. Насельніцтва на 2010 год — 1754 чалавекі. Знаходзіцца за 20 км на захад ад Бярозы, за 2 км ад чыгуначнай станцыі Паўлавічы.

Малеч лац. Maleč
Царква Сьвятога Сімяона
Герб Малечу
Магдэбурскае права:	6 чэрвеня 1645
Краіна:	Беларусь
Вобласьць:	Берасьцейская
Раён:	Бярозаўскі
Сельсавет:	Малецкі
Насельніцтва:	1754 чал. (2010)
Часавы пас:	UTC+3
Тэлефонны код:	+375 1643
Паштовы індэкс:	225245
Нумарны знак:	1
Геаграфічныя каардынаты:	52°31′0″ пн. ш. 24°38′0″ у. д.
Малеч на мапе Беларусі ± Малеч Малеч
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы

Малеч — даўняе магдэбурскае мястэчка гістарычнай Берасьцейшчыны.

Назва

На думку географа Вадзіма Жучкевіча, тапонім Малеч утварыўся ад асновы «мал» і мае зьвязак з словам «малеча»^[2].

Гісторыя

Вялікае Княства Літоўскае

Першы пісьмовы ўпамін пра Малеч як дзяржаўнае сяло (39 валок зямлі) у Блудзенскай воласьці Кобрынскай эканоміі датуецца 1563 годам, калі тут заснавалі царкву^[3]. Згодна з адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай 1565—1566 гадоў паселішча ўвайшло ў склад Берасьцейскага павету Берасьцейскага ваяводзтва.

6 чэрвеня 1645 году кароль і вялікі князь Уладзіслаў Ваза надаў Малечу Магдэбурскае права і герб: «у срэбным полі паясная выява сьвятога Пётры з ключамі ў руцэ»^[4]. У 1668 годзе паселішча страціла мескія правы на самавольны загад уладальніцы Блудаўскага староства Ізабэлы Хадкевічавай. Дэлегатаў местачкоўцаў да караля і вялікага князя з скаргай і прашэньнем узнавіць правы на самакіраваньне яна загадала схапіць і аддаць у рукі катаў. Толькі адмысловы загад караля вярнуў ім волю.

Пад уладай Расейскай імпэрыі

Царква-мураўёўка, 1939 г.

У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай (1795 год) Малеч апынуўся ў складзе Расейскай імпэрыі, у Пружанскім павеце. Паселішча захавала статус мястэчка. На 1886 год у Малечы быў 71 двор, дзеялі 2 царквы і юдэйскі малітоўны дом, працавалі школа, сукнавальня і 16 крамаў.

За часамі Першай сусьветнай вайны ў 1915 годзе Малеч занялі войскі Нямецкай імпэрыі.

Найноўшы час

25 сакавіка 1918 году згодна з Трэцяй Устаўной граматай Малеч абвяшчаўся часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. 1 студзеня 1919 году ў адпаведнасьці з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі ён увайшоў у склад Беларускай ССР^[5]. Згодна з Рыскай мірнай дамовай 1921 году Малеч апынуўся ў складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі, дзе стаў цэнтрам гміны Пружанскага павету Палескага ваяводзтва.

У 1939 годзе Малеч увайшоў у БССР, дзе 12 кастрычніка 1940 году стаў цэнтрам сельсавету. Статус паселішча панізілі да вёскі. На 1972 год тут было 444 двары, на 1997 год — 805, на 1999 год — 786. У 2000-я гады Малеч атрымаў афіцыйны статус «аграгарадку».

• Мястэчка на старых здымках
• 
  Сядзіба Завадзкіх, 1930-я гг.
• 
  Школа, 1922 г.
• 
  Школа, 1928 г.
• 
  Будаваньне зернясховішча, 1933 г.

Насельніцтва

Дэмаграфія

• XIX стагодзьдзе: 1830 год — 382 муж., зь іх духоўнага стану 1, мяшчанаў-юдэяў 120, мяшчанаў-хрысьціянаў і сялянаў 261^[6]; 1878 год — 1189 чал., у тым ліку 660 юдэяў^[7]; 1886 год — 1428 чал.
• XX стагодзьдзе: 1921 год — 430 чал.^[8]; 1972 год — 1656 чал.; 1997 год — 2445 чал.^[9]; 1999 год — 2437 чал.^[10]
• XXI стагодзьдзе: 2010 год — 1754 чал.

Інфраструктура

У Малечы працуюць сярэдняя і музычная школы, санаторная школа-інтэрнат, дашкольная ўстанова, лякарня, дом культуры, бібліятэка, пошта.

Забудова

Вуліцы і пляцы

У тэлефонным даведніку 1939 году ўпамінаецца Рынак^[11].

Турыстычная інфармацыя

Славутасьці

• Парк (канец XIX ст.)
• Царква Сьвятога Сімяона (1873; мураўёўка)

Страчаная спадчына

• Капліца
• Сядзіба Завадзкіх (канец XIX ст.)