Вольфганг Паўлі

Во́льфґанґ Эрнст Фрыдрых Па́улі (па-нямецку: Wolfgang Pauli; 25 красавіка 1900, Вена — 15 сьнежня 1958, Цюрых) — фізык, ляўрэат Нобэлеўскай прэміі 1945 году. Зрабіў вялізарны ўнёсак у разьвіцьцё квантвае мэханікі, квантавай электрадынамікі, фізыцы магнетызму, тэорыі адноснасьці ды агульнай тэорыі поля, фізыцы элемэнтарных часьцінак. Прадказаў існаваньне нэўтрына, сфармуляваў прынцып выключэньня (забароны).

Вольфганг Эрнст Фрыдрых Паўлі
па-нямецку: Wolfgang Ernst Pauli
Дата нараджэньня	25 красавіка 1900(1900-04-25)[1][2][3][…]
Месца нараджэньня	Вена, Аўстра-Вугоршчына[4]
Дата сьмерці	15 сьнежня 1958(1958-12-15)[4][1][2][…] (58 гадоў)
Месца сьмерці	Цюрых, Швайцарыя[4]
Прычына сьмерці	рак падстраўнікавай залозы[d]
Месца пахаваньня	Zollikon cemetery[d][5]
Месца вучобы	Мюнхэнскі ўнівэрсытэт
Занятак	фізык-тэарэтык
Навуковая сфэра	фізыка
Месца працы	Вышэйшая тэхнічная школа (Цюрых)
Вядомы як	прадказальнік існаваньня нэўтрына аўтар прынцыпу выключэньня (забароны)
Сябра ў	Лёнданскае каралеўскае таварыства, Баварская акадэмія навук[d], Швэдзкая каралеўская акадэмія навук, Гайдэльбергская акадэмія навук[d], Нідэрляндзкая каралеўская акадэмія навук[d], Амэрыканская акадэмія мастацтваў і навук[d], Амэрыканская асацыяцыя прасоўваньня навукі[d][6] і Амэрыканскае фізычнае таварыства[d][6]
Навуковы кіраўнік	Арнольд Зомэрфэльд
Вучні	Markus Fierz[d], Sigurd Zienau[d] і Hans Frauenfelder[d]
Бацька	Wolfgang Joseph Pauli[d][7]
Маці	Bertha Pauli[d]
Узнагароды	Нобэлеўская прэмія па фізыцы (1945 год)
Вольфганг Эрнст Фрыдрых Паўлі ў Вікісховішчы

Жыцьцё і кар’ера

Вольфганг Паўлі нарадзіўся ў сям’і вядомага прафэсара хіміі. З маленства праявіў выключныя матэматычныя здольнасьці. Ва ўзросьце васемнаццаці гадоў скончыў гімназію ў Вене. Адразу напісаў артыкул, прысьвечаны энэргіі гравітацыйнага поля, які потым быў надрукаваны ў часопісе «Physicalische Zeitschrift». Паступіў у Мюнхэнскі ўнівэрсытэт, дзе ягоным навуковым кіраўніком стаў Арнольд Зомэрфэльд. Паўлі атрымаў ступень доктара ў 1921 годзе^[8]. У 1921 годзе працаваў асыстэнтам у Гётынгене (ў М. Борна). У 1922 годзе працаваў у Капэнгагене (ў Нільса Бора). Ад 1923 да 1928 году выкладаў ва ўнівэрсытэце Гамбургу. У 1924 годзе выявіў прынцып забароны, які зараз завецца прынцыпам Паўлі. Ад 1928 году займаў катэдру тэарэтычнай фізыкі Вышэйшай тэхнічнай школы ў Цюрыху. Падчас Другой сусьветнай вайны працаваў у Інстытуце вышэйшых дасьледаваньняў (Прынстан, ЗША). У 1945 годзе атрымаў Нобэлеўскую прэмію за ўнёсак у разьвіцьцё квантавай тэорыі. Пасьля заканчэньня вайны вярнуўся ў Цюрых, дзе працаваў да сьмерці. Памёр 15 сьнежня 1958 году ад раку падстраўнікавай залозы.

Унёсак у навуку

Зрабіў значны ўнёсак у фізыку элемэнтарных часьцінак. У 1931 годзе выказаў гіпотэзу існаваньня нэўтрына - безмасавай часьціцы, якая забясьпечвала закон захаваньня энэргіі пры бэта-распадзе. У 1950-я сфармуляваў CPT-тэарэму.