Крагулі

Кра́гулі (па-славацку: Krahule, па-нямецку: Blaufuß, па-вугорску: Kékellő) — вёска ў раёне Ж’яр над Гронам Банскабыстрыцкага краю Славаччыны, разьмешчаная ў цэнтральнай частцы Крэмніцкіх гораў. Вядомая як «геаграфічны цэнтар Эўропы».

Крагулі
славац. Krahule
Герб Крагуляў Сьцяг Крагуляў
Першыя згадкі:	1331
Краіна:	Славаччына
Край:	Банскабыстрыцкі
Рэгіён:	Погранье
Староста:	Міраслаў Шварц
Плошча:	10,76 км²
Вышыня:	872 м н. у. м.
Насельніцтва:	▼253 чал. (31 сьнежня 2024)[1]
Часавы пас:	UTC+1
летні час:	UTC+2
Тэлефонны код:	+421-45
Паштовы індэкс:	967 01 (Крэмніца 1)
NUTS:	516961
Нумарны знак:	ZH
Геаграфічныя каардынаты:	48°43′32″ пн. ш. 18°56′25″ у. д.
Крагулі на мапе Славаччыны Крагулі
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы
www.krahule.sk

Геаграфія

Вёска знаходзіцца ў цэнтральнай частцы Крэмніцкіх гораў на вышыні 872 м н. у. м., за 3 км на паўночны ўсход ад Крэмніцы. Ля вёскі, за 2,4 км на паўночны захад у бок Крэмніцкіх Баняў, знаходзіцца меркаваны геаграфічны цэнтар Эўропы.

Гісторыя

Вёска ўзьнікла падчас нямецкай калянізацыі, першыя згадкі пра яе адносяцца да 1331 року, калі ў дакумэнтах згаданы жыхар Бляўфус («блакітная нага»), праўдападобны заснавальнік паселішча. Сама вёска ўпершыню сустракаецца ў летапісах толькі ў 1442—1443 роках, а ейныя жыхары займаліся пастухоўствам(sk) і працавалі ў крэмніцкіх шахтах.

Амаль да канца XVIII стагодзьдзя адносілася да парафіі Пяргаў (цяпер Крэмніцкія Бані). У 1788 тут была пастаўленая капліца і заведзеная мэтрыка(sk). Асобная парафія ўтварылася ў 1806 року, калі быў высьвячаны касьцёл сьв. Яна Непамуцкага. Будынак сучаснай школы пастаўлены ў 1881 року, аднак падобная інстытуцыя дзейнічала ўжо з 1788.

У 1944—1945 роках мноства карпацкіх немцаў зьехалі перад надыходам Савецкай арміі. Камуністычная ўлада ў 1948 року перайменавала паселішча ў Крагулі і насяліла яго славакамі.

Частка жыхароў дагэтуль пражывае ў драўляных хатах і абрабляе высакагорныя палі і лугі. Тут добра расьце чорны авёс і «бляўфускі мак», які цэніцца на крэмніцкім рынку сваёй якасьцю.

Насельніцтва

Дзьвюхмоўная славацка-нямецкая таблічка на ўезьдзе ў вёску Крагулі (па-нямецку Бляўфус) — адзіную ў Славаччыне, дзе колькасьць нямецкіх жыхароў перавышае 20%

У Крагулях найбольшая ў Славаччыне адносная колькасьць нямецкіх жыхароў. Паводле вынікаў перапісу 2001 року 35 са 144 жыхароў назваліся карпацкімі немцамі. У выніку кіраўніцтва муніцыпалітэту прыняло нямецкую мову другой афіцыйнай дадаткова да славацкай. Такім чынам, Крагулі — адзіная вёска ў Славаччыне, якая выкарыстоўвае дзьве афіцыйныя мовы.

Нацыянальны склад

Крагулі
Славакі			61.42%
немцы			31.47%
Іншыя			7.11%

Нацыя	Колькасьць (2011)	% (2011)	Колькасьць (2001)	% (2001)	Колькасьць (1930)	% (1930)
славакі	121	61.42	107	74.31	2	0.28
чэхі	1	0.51	2	1.39	0	0.00
немцы	62	31.47	35	24.31	715	99.31
вугорцы	0	0.00	0	0.00	2	0.28
украінцы	1	0.51	0	0.00	0	0.00
іншыя	12	6.09	0	0.00	1	0.14
Агулам	197	100.00	144	100.00	720	100.00

Інфраструктура

Дзейнічаюць касьцёл, могілкі, футбольнае поле, кароўнік, аўчарня, 3 пад’ёмнікі, крама, адміністрацыя, пажарная станцыя, карчма, 2 аўтобусныя прыпынкі і паштовае аддзяленьне.

Турыстычная інфармацыя

Выгадныя ўмовы для заняткаў зімовымі і летнімі відамі спорту вызначылі прымяненьне вёскі як спартовага цэнтры. Над Крагулямі пабудаваны лыжны курорт, а ў самой вёсцы знаходзіцца турыстычная база «Цэнтар Эўропы Крагулі» і гатэль «Бляўфус». На Крагульскай гары пачынаецца спускавая траса «Белая сьцежка(sk)».

Транспарт

У вёску вядуць дарогі з Крэмніцы (паварот з трасы II/578, якая ідзе да курорту Скалкі) і з Крэмніцкіх Баняў.