Круча

Кру́ча^[1] — вёска ў Беларусі, на рацэ Асьліку. Уваходзіць у склад Філатаўскага сельсавету Круглянскага раёну Магілёўскай вобласьці. Насельніцтва на 2010 год — 364 чалавекі. Знаходзіцца за 18 км на захад ад Круглага, за 9 км ад чыгуначнай станцыі Слаўнае.

Круча лац. Kruča
Краіна:	Беларусь
Вобласьць:	Магілёўская
Раён:	Круглянскі
Сельсавет:	Філатаўскі
Насельніцтва:	364 чал. (2010)
Часавы пас:	UTC+3
Тэлефонны код:	+375 2234
Паштовы індэкс:	213197
Нумарны знак:	6
Геаграфічныя каардынаты:	54°14′38.7″ пн. ш. 29°32′42.4″ у. д.
Круча на мапе Беларусі ± Круча Круча

Круча — даўняе мястэчка гістарычнай Аршаншчыны (частка Віцебшчыны).

Гісторыя

Вялікае Княства Літоўскае

Першы пісьмовы ўпамін пра Кручу датуецца 1674 годам^[a]. У гэты час яна ўваходзіла ў склад Аршанскага павету Віцебскага ваяводзтва. У XVIII ст. Круча ўпамінаецца як мястэчка. На 1775 год тут было 7 дымоў^[2].

Пад уладай Расейскай імпэрыі

У выніку першага падзелу Рэчы Паспалітай (1772 год) Круча апынулася ў складзе Расейскай імпэрыі, у Копыскім павеце Магілёўскай губэрні. На 1820 год у мястэчку было 35 двароў, на 1880 год — 62 двары, працавалі карчма і млын, штогод праводзілася 3 кірмашы. Праз Кручу праходзіў Віленскі паштовы тракт. На 1909 год — 95 двароў, пошта, фэльчарска-акушэрскі пункт, скарбовая вінная крама, крэдытнае таварыства, царкоўна-прыходзкая школа.

За часамі Першай сусьветнай вайны ў 1918 годзе Кручу занялі войскі Нямецкай імпэрыі.

Найноўшы час

25 сакавіка 1918 згодна з Трэцяй Устаўной граматай Круча абвяшчалася часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. 1 студзеня 1919 году згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі яна ўвайшла ў склад Беларускай ССР, аднак 16 студзеня Масква адабрала мястэчка разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі ў склад РСФСР. У сакавіку 1924 году Кручу вярнулі БССР, дзе яна стала цэнтрам сельсавету Круглянскага раёну. Статус паселішча панізілі да вёскі. На 1940 год тут было 170 двароў. У Другую сусьветную вайну зь ліпеня 1941 да 27 чэрвеня 1944 году вёска знаходзілася пад акупацыяй Трэцяга Райху.

На 1972 год у Кручы было 97 двароў, на 1997 год — 189, на 1998 год — 189. 21 сьнежня 2011 год у зьвязку зь ліквідацыяй Кручанскага сельсавету вёску перавялі ў склад Філатаўскага сельсавету^[3].

Насельніцтва

Дэмаграфія

• XIX стагодзьдзе: 1820 год — 425 чал.; 1880 год — 430 чал.
• XX стагодзьдзе: 1902 год — 222 чал., зь іх 18 праваслаўных, 10 каталікоў, 8 старавераў, 186 юдэяў^[4]; 1909 год — 672 чал.; 1940 год — 620 чал.; 1972 год — 453 чал.; 1997 год — 473 чал.^[5]; 1998 год — 500 чал.^[6]; 1999 год — 505 чал.
• XXI стагодзьдзе: 2010 год — 364 чал.

Інфраструктура

У Кручы працуюць сярэдняя школа, дашкольная ўстанова, лякарня, дом культуры, пошта.

Турыстычная інфармацыя

Страчаная спадчына

• Царква

Заўвагі

1. НГАБ. Ф. 1875, воп. 1, спр. 6.