Крывошын

Крыво́шын^[1] — вёска ў Беларусі, паміж рэкамі Ліпніцай і Мар’янаўкай. Цэнтар сельсавету Ляхавіцкага раёну Берасьцейскай вобласьці. Насельніцтва на 2010 год — 693 чалавекі. Знаходзіцца за 24 км на паўднёвы захад ад Ляхавічаў, за 18 км ад чыгуначнай станцыі Райтанаў; аўтамабільная дарога зьвязвае вёску з Ганцавічамі і шашой Берасьце — Менск.

Крывошын лац. Kryvošyn
Былы касьцёл езуітаў
Краіна:	Беларусь
Вобласьць:	Берасьцейская
Раён:	Ляхавіцкі
Сельсавет:	Крывошынскі
Насельніцтва:	693 чал. (2010)
Часавы пас:	UTC+3
Тэлефонны код:	+375 1633
Паштовы індэкс:	225388
Нумарны знак:	1
Геаграфічныя каардынаты:	52°52′24″ пн. ш. 26°7′50″ у. д.
Крывошын на мапе Беларусі ± Крывошын Крывошын
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы

Крывошын — даўняе мястэчка гістарычнай Наваградчыны. Да нашага часу тут захаваўся былы езуіцкі касьцёл Найсьвяцейшай Панны Марыі ў стылі барока, помнік архітэктуры XVII ст., часткова зруйнаваны расейскімі ўладамі ў выніку маскоўскай перабудовы.

Гісторыя

Вялікае Княства Літоўскае

Упершыню Крывошын упамінаецца ў XVII ст. як уладаньне Радзівілаў. У 1670 годзе нясьвіскія езуіты збудавалі тут касьцёл.

У 1772 годзе кароль і вялікі князь Станіслаў Аўгуст Панятоўскі перадаў Крывошын падскарбію А. Тызэнгаўзу, пазьней мястэчка перайшло ў валоданьне Патоцкіх.

Пад уладай Расейскай імпэрыі

У выніку другога падзелу Рэчы Паспалітай (1793 год) Крывошын апынуўся ў складзе Расейскай імпэрыі, дзе стаў цэнтрам воласьці Наваградзкага павету^[2]. У 1800—1809 гадох у маёнтку Рэпіхаве каля Крывошына (цяпер парк у межах вёскі) жыў паэт Ян Чачот. На 1859 год у мястэчку было 20 двароў^[3].

9 чэрвеня 1863 году ў Рэпіхаўскім лесе ў часе нацыянальна-вызвольнага паўстаньня адбыўся бой паміж паўстанцамі пад камандаю Б. Міладоўскага і расейскімі карнымі войскамі. Па здушэньні паўстаньня расейскія ўлады гвалтоўна перарабілі тутэйшы касьцёл пад царкву Ўрадавага сыноду Расейскай імпэрыі (Маскоўскага патрыярхату). На 1886 год у мястэчку было 18 двароў, дзеяла царква.

За часамі Першай сусьветнай вайны ў 1915—1916 гадох каля Крывошына праходзіла лінія фронту, потым мястэчка занялі войскі Нямецкай імпэрыі.

Найноўшы час

25 сакавіка 1918 году згодна з Трэцяй Устаўной граматай Крывошын абвяшчаўся часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. Жыхары Крывошынскай воласьці атрымалі Пасьведчаньні Народнага Сакратарыяту БНР^[4]. 1 студзеня 1919 году ў адпаведнасьці з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі мястэчка ўвайшло ў склад Беларускай ССР^[5]. У 1919—1920 гадох Крывошын займалі бальшавікі, польскае войска. Згодна з Рыскай мірнай дамовай 1921 году ён апынуўся ў складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі, дзе стаў цэнтрам гміны Баранавіцкага павету.

У 1939 годзе Крывошын увайшоў у склад БССР, дзе 12 кастрычніка 1940 году стаў цэнтрам сельсавету Ляхавіцкага раёну. Статус паселішча панізілі да вёскі. На 1972 год тут было 280 двары, на 1997 год — 330, на 1998 год — 338. У 2000-я гады Крывошын атрымаў афіцыйны статус «аграгарадку».

• Мястэчка на старых здымках
• 
  Агульны выгляд
• 
  Рынак
• 
  Рынак
• 
  Былы касьцёл

• 
  Былы касьцёл, бакавы фасад
• 
  Былы касьцёл, інтэр’ер
• 
  Вуліца
• 
  Вуліца

Насельніцтва

Дэмаграфія

• XIX стагодзьдзе: 1886 год — 290 чал.
• XX стагодзьдзе: 1921 год — 358 чал.^[6]; 1972 год — 783 чал.; 1997 год — 774 чал.^[7]; 1998 год — 782 чал.^[8]; 1999 год — 1011 чал.
• XXI стагодзьдзе: 2010 год — 693 чал.

Інфраструктура

У Крывошыне працуюць сярэдняя і музычная школы, дашкольная ўстанова, 2 лякарні, амбуляторыя, дом культуры, 2 бібліятэкі, пошта.

Турыстычная інфармацыя

Былы касьцёл

Славутасьці

• Касьцёл Найсьвяцейшай Панны Марыі (1670; цяпер царква Покрыва Багародзіцы Беларускага экзархату Маскоўскага патрыярхату)
• Могілкі часоў Першай сусьветнай вайны

У Крывошыне ёсьць мэмарыяльная пліта Яну Чачоту і курган Памяці ў гонар паўстанцаў 1863—1864 гадоў.