Курултай крымскататарскага народу

Курулта́й крымскатата́рскага наро́ду (па-крымскататарску: Qırımtatar Milliy Qurultayı, Къырымтатар Миллий Къурултайы — даслоўна, «Крымскататарскі нацыянальны зьезд») — нацыянальны сход, найвышэйшы паўнаважны орган крымскататарскага народу^[1]).

Крымскія татары Дыяспара Баўгарыя · Румынія · Турэччына ЗША · Узбэкістан Рэлігія Іслам · Сунізм Блізкія этнасы Караімы · Крымчакі · Урумы Мовы да дыялекты Крымскататарская · Турэцкая Караімская · Крымчацкая · Урумская Гісторыя Полаўцы Ханства (1441—1783) Таўрыйская вобласьць (1783—1796) Таўрыйская губэрня (1802—1917) Народная Рэспубліка (1917—1918) АССР (1921—1945) Дэпартацыя (1945—1989) Аўтаномная Рэспубліка (з 1991) Расейская акупацыя (з 2014) Асобы Ісмаіл Гаспрынскі Наман Чэлебіджыхан Мустафа Джамілеў Пісьменьнікі Сымбалі Сьцяг · Герб · Гімн Іншае Сюргюн · Ханы Крыму Курултай · Мэджліс (Народная грамада) Крымскататарская літаратура Радыё «Мейдан» · Тэлеканал «АТР» Наўрэз · Кардашлік

Статус

Згодна зь дзейным «рэглямэнтам курултая крымскататарскага народу», дэлегаты курултая абіраюцца крымскімі татарамі і чальцамі іх сем’яў, незалежна ад нацыянальнасьці, якія пастаянна пражываюць на тэрыторыі Ўкраіны, і крымскімі татарамі і чальцамі іх сем’яў — грамадзянамі Ўкраіны, незалежна ад месца пражываньня. Тэрмін паўнамоцтваў складу курултая — 5 гадоў. У склад курултая ўваходзіць 250 дэлегатаў, якія выбіраюцца ў два этапы па зьмяшанай мажарытарна-прапарцыйнай сыстэме з кандыдатаў, якія вылучаюцца па сьпісах грамадзкіх арганізацыяў і іх блёкаў ^[1].

Афіцыйнай мовай курултая зьяўляецца крымскататарская мова^[1].

Згодна з «рэглямэнтам курултая крымскататарскага народу», Курултай упаўнаважаны прымаць пастановы па ўсіх істотных пытаньнях грамадзка-палітычнага, сацыяльна-эканамічнага, культурнага і іншых бакоў жыцьця народу. Пастановы курултая абавязковыя для ўсёй сыстэмы нацыянальнага прадстаўніцтва і самакіраваньня крымскататарскага народу, у якую ўваходзяць Мэджліс крымскататарскага народа, рэгіянальныя і мясцовыя мэджліса, камітэты садзейнічаньню вяртаньня крымскіх татараў ^[1].

Сэсіі курултая склікаюцца не радзей аднаго разу на 2,5 году.

Курултай фармуе Мэджліс крымскататарскага народу — вышэйшы паўнамоцны прадстаўніча-выканаўчы ворган крымскататарскага народу ў пэрыяд паміж сэсіямі курултаю^[1].

Дзейнасьць курултая і яго ворганаў фінансуецца за кошт добраахвотных ахвяраваньняў і паступленьняў ад юрыдычных і фізычных асобаў^[1].

Першы Курултай

Лютаўская рэвалюцыя 1917 году ў Расеі прывяла да актывізацыі нацыянальных рухаў на ўсёй тэрыторыі краіны. 25 сакавіка 1917 году ў Сімфэропалі быў скліканы Ўсекрымскі мусульманскі сход. Сход выбраў Часовы Крымска-Мусульманскі Выканаўчы Камітэт (ЧКМВК), кіраўніком якога быў абраны Нама Чэлэбіджыхан.

1-2 кастрычніка 1917 г. (паводле старога стылю) на сходзе прадстаўнікоў крымскататарскіх арганізацыяў, скліканым ЧКМВК, была прынятая пастанова аб тым, што ў паўсталай палітычнай сытуацыі, пытаньне пра далейшы лёс Крыма павінен вырашаць Курултай крымскіх татар. Адбыліся выбары дэлегатаў. Курултай адкрыўся 26 лістапада (паводле новага стылю) у ханскім палацы (Бахчысарай). Сход узяў на сябе ўсе паўнамоцтвы Мусульманскага выканкаму, абвясьціў стварэньне Крымскай Народнай Рэспублікі, прыняў яе Канстытуцыю і дзяржаўную сымболіку, пасьля чаго абвясьціў сябе парлямэнтам Крымскай Народнай Рэспублікі. Нама Чэлэбіджыхан узначаліў урад.

Сучасны Курултай

Другі курултай быў скліканы ўжо ў 1991 годзе ^[2], праз два гады пасьля пачатку масавага вяртаньня крымскіх татараў зь месцаў, у якіх яны пражывалі пасьля дэпартацыі 1944 году.

З 31 ліпеня па 2 жніўня 2015 году ў Анкары (Турэччына) прайшло другое пасяджэньне Сусьветнага кангрэсу крымскіх татараў ^[3]. У ім прыняло ўдзел каля 400 дэлегатаў, якія прадстаўлялі 180 арганізацыяў з 14 краінаў.

З прывітальным словам выступілі: старшыня Мэджлісу крымскататарскага народу Рэфат Чубаров, міністар замежных справаў Украіны Павал Клімкін, віцэ-прэм’ер-міністар Турэччыны Нума Куртулмуш, намесьнік кіраўніка турэцкага парлямэнту Наджы Бастанджы, былы лідэр Мэджлісу Мустафа Джамілеў.