Мацей Кавячынскі

Маце́й Кавячы́нскі гербу «Астоя» (1520 — 1572) — беларускі кнігавыдавец, перакладнік, дзяяч Рэфармацыі. Лічыцца заснавальнікам першай друкарні на абшары паўночна-ўсходніх земляў Рэчы Паспалітае (сучасная тэрыторыя Беларусі).

Мацей Кавячынскі

герб Астоя
Асабістыя зьвесткі
Нарадзіўся	19 траўня 1520[1]
Памёр	1572(1572)
Род	Кавячынскія
Бацькі	Вацлаў Кавячынскі Маруша з Зэбоўскіх
Дзеці	Ян і Энох
Дзейнасьць	перакладнік, выдавец

Біяграфія

Мацей нарадзіўся ў сям’і Вацлава Кавячынскага і Марушы з роду Зэбоўскіх^[2]. Меў двох братоў — Гектара і Альбрэхта, і двох сыноў — Яна і Эноха.

У 1540-х гадох вучыўся ў лютаранскім Вітэнбэрскім унівэрсытэце. Пасьля сканчэньня прыняў кальвінізм і напрыканцы 1550-х вярнуўся на Літву, у родавы маёнтак Кухцічы (Менскі павет; цяпер Узьдзенскі раён, Менская вобласьць, Беларусь).

Нясьвіскі староста, намесьнік нясьвіскіх маёнткаў Мікалая Радзівіла Чорнага.

Заснаваў порт на рацэ Ўзда, паперню (папяровую фабрыку) ў Нясьвіжы, кальвінскі збор у Кухцічах . Удзельнічаў у кальвінісцкім, пазьней у арыянскім руху ў Літве і Польшчы.

Памёр у 1572 годзе. Ягоныя дзеці Ян і Энох — апошнія прадстаўнікі роду Кавячынскіх^[3].

Дзейнасьць

Удзельнічаў у рэфармацыйным руху ў Літве і Польшчы, займаўся распаўсюдам выданьняў сярод беларускага і ўкраінскага насельніцтва.

У 1561-62 гадох сумесна са сваімі братамі, С. Будным і кальвінісцкім міністрам (прапаведнікам) Л. Крышкоўскім заснаваў друкарню ў Нясьвіжы. За некалькі гадоў тут быў надрукаваны шэраг кніг, сярод якіх першыя пратэстанцкія выданьні на беларускай мове «Катэхізіс» і «Пра апраўданьне грэшнага чалавека перад Богам», пераклады Сьвятога Пісаньня, працы польскіх рэфарматараў Гжэгаша Паўла і Марціна Чаховіца.

Аўтар прамоваў да некаторых нясьвіскіх выданьняў.

Давесьці працу па выданьні Нясьвіскай Бібліі да канца не ўдалося, бо Крыштоф Радзівіл, уладальнік Нясьвіжу, спыніў дзейнасьць друкарні^[4] як «ератычнай» у 1571 годзе. Друкарня была перанесена зь Нясьвіжа ў Заслаўе або ва Ўзду, дзе ў 1572 годзе беларуская Біблія выйшла ў сьвет. Па сьмерці Кавячынскага маёмасьць перайшла да ягоных братоў, друкарню набыў Ян Кішка.

Род Кавячынскіх

Асноўны артыкул: Кавячынскія

Старажытны польскі род гербу «Астоя» (па-польску: «Ostoja»), род упершыню згадваецца ў летапісах XV стагодзьдзя. Прозьвішча паходзіць ад першага родавага маёнтку ў Польшчы — Кавечын (па-польску: Kawęczyn, Kawecin) у Сьвецкім павеце (горад па-польску: Świecie) у ніжнім цячэньні ракі Вісла^[5][6]. У ХVI ст. яшчэ да Люблінскай уніі 1569 г. некаторыя Кавячынскія перасяліліся ў ВКЛ і атрымалі тут маёнткі.