Узьдзенскі раён

Узьдзе́нскі раён^[4] — адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка ў цэнтры Менскай вобласьці Беларусі. Плошча раёну складае 1,2 тыс. км². Насельніцтва на 2018 год — 23 481 чалавек^[5]. Адміністрацыйны цэнтар — места Ўзда.

Узьдзенскі раён лац. Uździenski rajon
(Уздзенскі раён)
Герб
Агульныя зьвесткі
Краіна	Беларусь
Статус	раён Беларусі
Уваходзіць у	Менская вобласьць
Адміністрацыйны цэнтар	Узда
Дата ўтварэньня	17 ліпеня 1924
Кіраўнік	Дзмітрый Анатолевіч Колас[d]
Насельніцтва	▼23 627 чал. (1 студзеня 2025)[1]
Шчыльнасьць	19,9 чал./км²
Плошча	1181,16[2] км²
Вышыня па-над узр. м.  · сярэдняя вышыня	197 м[3]
Месцазнаходжаньне Узьдзенскага раёну
Мэдыя-зьвесткі
Часавы пас	UTC +3
Тэлефонны код	+375-17-18
Паштовыя індэксы	223 4хх
Афіцыйны сайт
Дадатковыя мультымэдыйныя матэрыялы

Геаграфічнае становішча

Мяжуе з Капыльскім, Койданаўскім, Стаўпецкім, Слуцкім, Пухавіцкім і Менскім раёнамі Менскай вобласьці.

Рэльеф і карысныя выкапні

Тэрыторыя раёну разьмешчаная ў межах Стаўпецкай раўніны і адгор’яў Менскага ўзвышша. Рэльеф узгорыста-раўнінны. Пераважаюць вышыні 160—180 м над узроўнем мора, максымальная 219 м (каля аграгарадка Возера).

Клімат і расьліннасьць

Клімат умерана кантынэнтальны. Сярэдняя тэмпэратура студзеня −6,5 °C, ліпеня 17,8 °C. Ападкаў 632 мм. Вэгетацыйны пэрыяд — 190 дзён.

Пад лясамі 39% тэрыторыі раёну, найвялікшы масіў Лашанскае лецішча. Пад балотамі 1,6% плошчы.

Гідраграфія

Галоўныя рэкі — Нёман з прытокамі Вусай і Лошай, на ўсходзе — Шаць (прыток Пцічы).

Гаспадарчая дзейнасьць

Малочна-мясная жывёлагадоўля. Вырошчваюць зерневыя і кармавыя культуры, бульбу. Прадпрыемствы харчовай, лёгкай, лясной прамысловасьці.

Па тэрыторыі раёну праходзяць аўтамабільныя дарогі Менск — Слуцак — Мікашэвічы, Менск — Узда — Капыль, Мар’іна Горка — Узда — Стоўпцы.

Насельніцтва

• XXI стагодзьдзе: 2009 год — 23 657 чалавек^[6] (перапіс); 2016 год — 23 215 чалавек^[7]; 2017 год — 23 287 чалавек^[8]; 2018 год — 23 481 чалавек^[5]

Інфармацыя для турыстаў

Захаваліся помнікі архітэктуры: Сьвята-Петра-Паўлаўская царква (1838—40) у аг. Возера, Сьвята-Пакроўская царква (ХІХ ст.) у в. Забалацьце, Сьвята-Пакроўская царква (1897) у аг. Хатляны, сядзіба ў в. Наднёман (ХІХ ст.), касьцёл (XVI ст.) і сядзіба ў в. Кухцічы (Першамайск) (1-я палова ХІХ ст.), сядзіба (1-я палова ХІХ ст.) у в. Таўкачэвічы, касьцёл (ХІХ ст.) і царква ў месьце Ўзда.

• 
  Сядзіба Завішаў «Кухцічы». Правы флігель
• 
  Рэшткі былой сядзібы Наркевічаў-Ёдкаў. в. Наднёман
• 
  Руіны кальвінскага збору, в. Кухцічы (Першамайск)
• 
  в. Таўкачэвічы
• 
  Касьцёл Узвышэньня Сьвятога Крыжа, Узда

Асобы, зьвязаныя з Узьдзенскім раёнам

• Лідзія Арабей (1925, в. Нізок — 2015) — беларуская пісьменьніца, крытык, літаратуразнаўца
• Якуб Наркевіч-Ёдка (1848—1905) — беларускі прыродазнаўца, мэдык, пахаваны ў в. Наднёман
• Уладзімер Завітневіч (1853—1927) — беларускі археоляг і гісторык, нарадзіўся ў в. Ліцьвяны
• Яўген Зак (1884—1926) — беларускі, францускі і польскі мастак.
• Ільля Гурскі (1899—1972) — беларускі пісьменьнік, нарадзіўся ў в. Замосьце
• Кандрат Крапіва (1896—1991) — народны пісьменьнік Беларусі, нарадзіўся ў в. Нізок
• Сымон Баранавых (1900—1942) — беларускі пісьменьнік, нарадзіўся ў в. Рудакова
• Паўлюк Трус (1904—1929) — беларускі паэт, нарадзіўся ў в. Нізок
• Алесь Якімовіч (1904—1979) — беларускі пісьменьнік, нарадзіўся ў в. Чурылава
• Пятро Глебка (1905—1969) — беларускі паэт, нарадзіўся ў в. Вялікая Ўса
• Сьцяпан Андруховіч (1909—1989) — беларускі жывапісец, нарадзіўся ў в. Губіна
• Мікалай Казак (нар. 1945) — беларускі фізык, акадэмік НАН Беларусі, нарадзіўся ў аг. Дзешчанка

Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел

Адміністрацыйна раён падзяляецца на 6 сельсаветаў: Азерскі, Дзешчанскі,Нёманскі, Слабадзкі, Узьдзенскі, Хатлянскі.