Пётар Шарыпа

Пётар Пятровіч Шарыпа (нар. 21 красавіка 1942, Арашкі Аршанскага раёна Віцебскай вобласьці — † 3 лістапада 2013, Менск) — беларускі жывапісец, пэдагог.

Пётар Шарыпа лац. Piotar Šarypa
Дата нараджэньня	21 красавіка 1942 (83 гады)
Месца нараджэньня	Арашкі, Аршанскі раён, Віцебская вобласьць
Дата сьмерці	3 лістапада 2013
Месца сьмерці	Менск
Месца пахаваньня	Арэхаўск, Аршанскі раён, Віцебская вобласьць
Адукацыя	Беларускі дзяржаўны тэатральна-мастацкі інстытут
Месца вучобы	Мастацка-графічны факультэт ВДУ[d] (1965) Беларускі дзяржаўны тэатральна-мастацкі інстытут (1974)
Занятак	станковы жывапіс: партрэт, пэйзаж, натурморт
Месца працы	Гімназія-коледж мастацтваў імя І. В. Ахрэмчыка[d] Менскі гарадзкі пэдагагічны коледж[d]
Сябра ў	Беларускі саюз мастакоў
Жанры	пэйзаж, натурморт[d] і партрэт
Плынь	рэалізм
Працы	«Нясьвіж» (1976), «Сьветлы дзень» (1982), «Сьвіцязянская баляда». «Адам Міцкевіч» (2000)
Пётар Шарыпа ў Вікісховішчы

Біяграфія

«Разьвітаньне з роднай вёскай», 1992. Палатно, алей, 140 х 154 см.

Пётар Шарыпа нарадзіўся 21 красавіка 1942 году ў вёсцы Арашкі на Віцебшчыне. Бацька будучага мастака загінуў на фронце. Маці працавала ў калгасе даяркай. У Арашках Пётар скончыў пачатковую школу. Вучыўся ў сярэдней школе ў Арэхаўску. Настаўніцай маляваньня там была Ніна Дзямʼянаўна Афанасьева.

У 1960-м годзе паступіў на мастацка-графічны факультэт Віцебскага пэдагагічнага інстытуту. Загадчыкам катэдры тады быў Валянцін Дзежыц, курсам кіраваў Іван Сталяроў. Скончыўшы інстытут ў 1965-м годзе, Пётар Шарыпа нядоўгі час настаўнічаў у вёсцы. У 1966 годзе прыехаў у Менск. З 1966 па 1968 год выкладаў у школе № 24, у Менскім пэдагагічным вучылішчы].

У 1968 годзе Пётар Шарыпа паступіў у Беларускі дзяржаўны тэатральна-мастацкі інстытут на аддзяленьне станковага жывапісу. Там яго пэдагогамі былі такія прызнаныя майстры, як Хаім Ліўшыц, Натан Воранаў, Пётар Крохалеў. Дыплёмнай працай маладога мастака кіраваў Май Данцыг. У 1974 годзе скончыў інстытут. Пачаў браць актыўны ўдзел у выставах. З 1974 па 2012 год Пётар Шарыпа выкладаў у Рэспубліканскай школе-інтэрнаце па музыцы і выяўленчым мастацтве імя І. В. Ахрэмчыка (цяпер «Гімназія-каледж мастацтваў імя І. В. Ахрэмчыка»). Пад яго кіраўніцтвам на мастацкім аддзяленьні школы выходзіла газэта «Спадчына», якая апавядала пра найбольш значныя падзеі і знакамітых асоб беларускай гісторыі.

Вучнямі Пятра Шарыпы былі такія вядомыя мастакі, як Алесь Пушкін, Аляксандар Сільвановіч, Уладзімер Лавецкі, Натальля Белавокая, Ларыса Журавовіч. У 1990 годзе Алесь Пушкін намаляваў партрэт настаўніка разам зь іншымі выкладчыкамі ў сваёй дыплёмнай працы — росьпісу фае актавай залі Гімназіі-каледжа мастацтваў імя Й. В. Ахрэмчыка.

Сябар Беларускага саюза мастакоў з 1984 году. У 1990 годзе стаў сябрам суполкі «Пагоня», што была створана ў тым жа годзе пры Беларускім саюзе мастакоў.

Памёр 3 лістапада 2013 году ў Мінску. Пахаваны на могілках Арэхаўску.

Творчасьць

• Пэйзаж, натурморт
• 
  «Касьцёл у Мядзелі», 1981. Палатно, алей, 50 х 57 см
• 
  «Гальшаны. Зь вякоў мінулых», 1990. Палатно, алей, 87 х 136 см
• 
  «Ля замкавай брамы. Нясвіж», 1990. Палатно, алей, 67 х 90 см
• 
  «Натурморт з кафляй XVII ст., з выявай князя Юрыя Глебавіча — уладальніка Заслаўя», 1990, палатно, алей, 87 х 60 см

У пэйзажным жанры працягваў і разьвіваў лепшыя традыцыі беларускага пленэрнага жывапісу. Для твораў Пятра Шарыпы характэрны абвостранае пачуцьцё колеру, дакладная перадача стану прыроды, які імкліва мяняецца. Стварыў серыі краявідаў роднай Аршаншчыны, Браслаўшчыны, пэйзажы з помнікамі архітэктуры Полацака, Гальшан, Пінска, Мядзеля. Па матэрыялах этудаў былі напісаны палотны лірыка-эпічнага й гістарычнага гучаньня, такія як «Нясьвіж» (1976), «Вясна» (1985), «Старыя дрэвы» (1986), «Браслаўшчына» (1986), «Гальшаны. Зь вякоў мінулых» (1990).

• Натурморт, пэйзаж
• 
  «Палявыя кветкі», 1975, палатно, алей, 57 х 59 см
• 
  «На сонцы», 1979, палатно, алей, 108 х 107 см
• 
  «Восеньскі смутак», 1984. Палатно, алей, 67 х 90 см
• 
  «Вясна», 1985. Палатно, алей, 102 х 142 см

У тэматычнай карціне Пётар Шарыпа часта выкарыстоўваў этнаграфічна-фальклёрныя матывы («Сьветлы дзень» 1982), «Ля вакна» (1982), «Ядвіся» (1980-я)). Такія палотны, як «Песьня маці» (1982), «Разьвітаньне з роднай вёскай» (1992) нясуць у сабе лірыка-філязофскі зьмест, роздум пра лёс Радзімы. Перажываньні, зьвязаныя зь Вялікай Айчыннай вайной, знайшлі ўвасабленьне ў творах «Лісты бацькі» (1977), «Цяжкія гады» (1985).

Творы захоўваюцца ў Нацыянальным мастацкім музэі Беларусі, Музэі сучаснага выяўленчага мастацтва ў Менску, Гісторыка-культурным музэі-запаведніку «Заслаўе», Аршанскай гарадзкой мастацкай галерэі В. А. Грамыкі, Беларускім дзяржаўным музэі гісторыі Вялікай Айчыннай вайны, фондах Беларускага саюза мастакоў, у прыватных калекцыях Беларусі і замежжа.

Сям’я

У 1972 годзе ажаніўся з настаўніцай матэматыкі, Людмілай Лазарук, пляменьніцай доктара філялягічных навук, прафэсара Міхася Лазарука. У 1973 годзе нарадзілася дачка Алена.

• 
  «Маці», 1980. Палатно, алей, 127 х 85 см
• 
  «Партрэт жонкі», 1973 Палатно, алей, 93 х 71 см
• 
  «Аленка», 1985. Палатно, алей, 86 х 57 см

Выставы

• З 8 да 26 чэрвеня 2022 году ў мастацкай галерэі Міхаіла Савіцкага працавала пэрсанальная выстаўка жывапісу Пятра Шарыпы, прымеркаваная да 80–годзьдзя з дня нараджэньня мастака^[1]
• 2025, Менск. Дзяржаўны літаратурна-мэмарыяльны музэй Якуба Коласа — выстава твораў Уладзімера Сулкоўскага й Пятра Шарыпы пад назовам «Дзе елка ў пары з хваіною».^[2]

Бібліяграфія

• Пётр Шарыпа. Алена Шарыпа. Жывапіс: Альбом. — Менск: 2004. — 30 с. — 1000 ас. — ISBN 985-454-228-9
• Творчая суполка «Пагоня» Беларускага саюза мастакоў: Альбом / укладальнік Ігар Марачкін; рэдкалегія: Эдуард Агуновіч і інш. — Менск: 2016. — С. 188—189. — 231 с.