Сьвята-Эўфрасіньнеўскія могілкі (Вільня)

Сьвята-Эўфрасіньнеўскія могілкі або Ліпаўскія могілкі^[a] — помнік гісторыі ў Вільні, праваслаўны нэкропаль. Знаходзяцца ў паўднёвай частцы места за Вострай брамай, на Ліпаўцы.

Помнік гісторыі
Сьвята-Эўфрасіньнеўскія могілкі
Царква Сьвятой Эўфрасіні на могілках
Краіна	Летува
Места	Вільня
Каардынаты	54°39′54″ пн. ш. 25°17′46″ у. д.
Канфэсія	праваслаўная царква
Першае згадваньне	1798
Дата заснаваньня	1796
Сьвята-Эўфрасіньнеўскія могілкі на мапе Летувы Сьвята-Эўфрасіньнеўскія могілкі
Сьвята-Эўфрасіньнеўскія могілкі на Вікісховішчы

Гісторыя

Агульны выгляд могілак. В. Захарчык, 1865—1879 гг.

Ліпаўскія могілкі ўтварыліся ў 1796 годзе, калі па трэцім падзеле Рэчы Паспалітай улады Літоўскай губэрні вызначылі зямлю пад іх закладаньне. Першае пахаваньне адбылося ў 1815 годзе. Па здушэньні вызвольнага паўстаньня 1830—1831 гадоў могілкі адгарадзілі драўляным плотам. У 1838 годзе тут збудавалі царкву Сьвятой Эўфрасіньні.

Аэрафотаздымак могілак, 1917 г.

У 1865 годзе царкву пашырылі і перарабілі. Таго ж году паводле праекту архітэктара Мікалая Чагіна і акадэміка Акадэміі мастацтваў Аляксандра Разанава збудавалі капліцу Сьвятога Георгія на месцы пахаваньня расейскіх жаўнераў і афіцэраў, якія загінулі ў час здушэньня нацыянальна-вызвольнага паўстаньня 1863—1864 гадоў, з мэмарыяльнымі памятнымі табліцамі на трох вонкавых сьценах, дзе значацца імёны загінулых жаўнераў. Капліцу паставілі на грошы маскоўскай гаспадыні Марыі Аляксандраўны і яе дзяцей (500 рублёў), а таксама сабраных паводле падпіскі (Міхаіл Мураўёў асыгнаваў 4000 рублёў, якіх бракавала на пабудову капліцы)^[1][2].

У 1997 годзе на сродкі Расеі на могілках збудавалі мэмарыял пад назвай «ахвярам фашызму», адрэстаўраваны ў 2002 годзе на расейскія сродкі пры спрыяньні амбасады Расеі ў Летуве^[3].

Асобы, пахаваныя на могілках

• Аляксей Анішчык — бепарускі пісьменьнік, мэмуарыст і грамадзкі дзяяч.
• Антон Антановіч — беларускі мовазнаўца, прафэсар.
• Іван Берман — сьвятар, этнограф, краязнаўца, зьбіральнік беларускага фальклёру
• Тодар Вернікоўскі — беларускі палітычны й грамадзка-культурны дзяяч, міністар фінансаў БНР
• Ксенафонт Гаворскі — расейскі і беларускі археоляг, гісторык, выдавец
• Лукаш Голад — сьвятар, рэлігійны і грамадзка-культурны дзяяч Заходняй Беларусі, рэдактар і выдавец
• Аляксандар Данілевіч — беларускі пэдагог, матэматык, выкладчык Наваградзкай беларускай гімназіі
• Павел Каруза — беларускі фальклярыст, этнамузыколяг, кампазытар, грамадзка-палітычны дзяяч
• Зоя Коўш — беларуская грамадзка-палітычная дзяячка
• Юльян Крачкоўскі — беларускі фальклярыст, этнограф, краязнаўца, пэдагог
• Аляксандар Міхалевіч — юрыст, настаўнік лацінскай і нямецкай моваў у Віленскай беларускай гімназіі
• Лявон Мурашка — беларускі опэрны сьпявак (бас-барытон)
• Хведар Нюнька — беларускі грамадзка-культурны дзяяч у Летуве
• Міхаіл Пліс — беларускі праваслаўны сьвятар і грамадзкі дзеяч.
• Алена Сакалова-Леканд — настаўніца ў 1919—1944 беларускай мовы ў Віленскай беларускай гімназіі
• Фэлікс Стацкевіч — беларускі грамадзка-культурны дзяяч, эспэрантыст.
• Язэп Шнаркевіч — беларускі культурна-асьветны дзяяч, пэдагог, мэмуарыст
• Надзея Шнаркевіч — беларуская грамадзкая дзяячка, жонка Язэпа Шнаркевіча
• Кастусь Шышэя — дзяяч беларускага нацыянальна-вызвольнага руху
• Леакадзія Шышэя — удзельніца беларускага пасьляваеннага супраціву, былая зьняволеная ГУЛАГу.
• Ян Цеханоўскі — беларускі грамадзка-палітычны дзяяч, дырэктар Наваградзкай беларускай гімназіі
• Іван Юркевіч (1816—1876) — рэлігійны i грамадзкі дзеяч, дзяяч праваслаўнай царквы, асьветнік, пэдагог, гісторык, этноляг.

Заўвагі

1. Таксама Ліпоўскія могілкі, Віленскія праваслаўныя могілкі