Сяргей Ракіта

Сяргей Ракіта (сапр. Сяргей Законьнікаў; 1909, вёска Ліцьвінава, цяпер Зарубскі сельсавет, Дубровенскі раён, Віцебская вобласьць, Беларусь — 1942, ст. Сухабязводнае, цяпер Ніжагародзкая вобласьць, Расея) — беларускі паэт. Іншыя псэўданімы і крыптанімы: Асот, Сяргей; С. Асот; Ракіта, С; Ракіта, Сяргей; Ракіта, С.; Р. С.^[1].

Сяргей Ракіта лац. Siarhiej Rakita
Асабістыя зьвесткі
Імя пры нараджэньні	Сяргей Васільевіч Законьнікаў
Псэўданімы	Сяргей Ракіта
Нарадзіўся	15 кастрычніка 1909 вёска Ліцьвінава, Холбнянская воласьць, Горацкі павет, Магілёўская губэрня
Памёр	23 сакавіка 1942 станцыя Сухабязводнае(ru), Сямёнаўскі раён(ru), Горкаўская вобласьць, Расейская СФСР, СССР
Літаратурная дзейнасьць
Род дзейнасьці	Журналіст
Гады творчасьці	1928—1934
Жанр	Паэзія
Мова	Беларуская
Дэбют	1927 г. (газэта «Чырвоная зьмена»)

Жыцьцяпіс

Нарадзіўся 15 кастрычніка 1909 году ў вёсцы Ліцьвінава Холбнянскай воласьці, Горацкага павету, Магілёўскай губэрні ў сялянскай сям’і. Скончыў пачатковую школу ў Ліцьвінаве й Новатухінскую школу другой ступені ў 1925 годзе. Быў сакратаром мясцовай камсамольскай ячэйкі, у 1927 выбраны чальцом аршанскага акруговага камітэту ЛКСМБ. Будучы вучнем, пісаў даклады ў Аршанскую акруговую газэту «Камуністычны шлях», часопіс «Малады араты»^[2] . У 1929 годзе накіраваны на работу ў рэдакцыю Гомельскай абласной газэты «Палеская праўда». З 1930 году зьяўляўся кіраўніком Гомельскай філіі БелАПП. Служыў у Чырвонай Арміі з 1932году па 1933 год. Працаваў у Менску ў рэдакцыях газэт, на Беларускім радыё, у Дзяржаўным выдавецтве Беларусі, адначасова вучыўся ў Камуністычным інстытуце журналістыкі імя С. М. Кірава^[3].

20 кастрычніка 1936 году арыштаваны ў Менску па адрасе: вул. Гарбарная, д. 33, кв. 8. 3 чэрвеня 1937 году Галоўная ўправа ў справах літаратуры і выдавецтваў Беларускай ССР (Галоўліт БССР) выдала Загад № 33 «Сьпіс літаратуры, якая падлягае канфіскацыі зь бібліятэк грамадзкага карыстаньня, навучальных установаў і кнігагандлю». Паводле Загаду, «усе кнігі» Сяргея Ракіты прадугледжвалася «спальваць»^[4]. 5 кастрычніка 1937 году асуджаны пазасудовым органам НКУС як «член контррэвалюцыйнай нацыянал-фашысцкай арганізацыі» і за «антысавецкую дзейнасьць» да 10 гадоў зьняволеньня. Працаваў на лесапавале ў Горкаўскай вобласьці. Загінуў 23 сакавіка 1942 году. Рэабілітаваны пасьмяротна прэзыдыюмам Вярхоўнага суда БССР 29.12.1954. Асабовая справа Р. № 9935-с з фатаздымкам захоўваецца ў архіве КДБ Беларусі^[5].

Творчасьць

Увесну 1927 году газэта «Чырвоная зьмена» надрукавала верш Сяргея Ракіты «Вітаньне». Наступны верш «Бяжы мой конь…» не падышоў да друку^[6].

	«Вітаньне» Ей аднэй, дарагой Прамяністай вясьне, Што ў жыцьці непаўторнай бывае, Што з-за гор і лясоў, Рэк, вазёр, берагоў Палахаліва праменьні пушчае — шлю вітаньне! Ей з прыгожай парой. З расквітаньнем жыцьця, З ласкай сонейка, днямі блакітаў, Занурцуе нутро У праменьнях вясны У лістоце бяроз і ракіты… Чад сірэневы пойдзе Чаромухі чад Пунсавец будзе раньнем паветра… І вітаньне маё У вясковую рань Будзе ўторыць у разлогах і нетрах!
—«Чырвоная зьмена», 6 сакавіка 1927 году, № 28 (410), с. 3[7]

У, наступны, 1928 год Сяргей Ракіта дэбютаваў у часопісе «Аршанскі маладняк» пад уласным прозьвішчам вершам, які стаў праграмным на некалькі наступных гадоў жыцьця.

	…Шматчаканы новы Прамяністы дзень. Дзень ня той, што ўчора Плакаў недародам І ў парванай сьвітцы На марозе стыў— Новы дзень электрыкі, Фабрык і заводаў, Дзень шумліва сьпелых Ураджайных ніў…
—«Аршанскі маладняк», 1928 год, № 7, с. 63

Паэт шчыра, натхнёна, усім сваім, талентам служыў ідэі стварэньня новага мастацтва ў барацьбе за перамогу над старым сьветам, ствараючы пры гэтым узоры «пралетарскай паэзіі». Яго жыцьцё й творчасьць непадзельныя ад свайго часу. Гэтым тлумачыцца агітацыйны й дэкляратыўны характар многіх яго вершаў, матывы супрацьпастаўленьня «ганебнага ўчора» «шчасьліваму сёньня». Паэт ня ведаў тады, што гэта быў палон ілюзіяў і мрояў.

	«Ліст да сына» Было ўсяго: Няўдачы і жабрацтва… І я цярпеў, І многа нас такіх. Нат ад сябе Хацеў бы адцурацца, Каб не трапляць На гора-вайстракі…
—«Полымя», люты 1993 году, № 2 (766), с. 217[3]

Бібліяграфія

1927 Сяргей Асота. Вітаньне. Верш. // Чырвоная зьмена : газэта. — 1927, 6 сакавіка. — № 28 (410). — С. 3. 1928 С. Законьнікаў. «Песні пахавальныя…»: Верш.] / Рэдакцыйная калегія // Аршанскі маладняк: орган Аршанскае філіі Усебеларускага аб'яднанння паэтаў і пісьменнікаў «Маладняк» : часопіс. — Горкі: 1928. — № 7. — С. 63. Пад псэўданімам С. Асот. Рапарт абіральнікам: (Запіскі падарожніка) / Ігнат Шыпіла // Савецкая Беларусь: выданне рэўкому Савецкай Сацыялістычнай Рэспублікі Беларусі : газэта. — Менск: Друкарня Інвалідаў, 21 лістапада 1928. — № 267 (2455). — С. 3. 1929 Сяргей Ракіта. Шэфы: Апавяданьне. / Марыя Муратава // Беларуская работніца і сялянка : часопіс. — Менск: Аддзел па працы сярод жанчын ЦК КП(б)Б, 1929. — № 8. Сяргей Ракіта. Дарагое: Верш. // Чырвоная зьмена : газэта. — Менск: 8 верасьня 1929. 1930 Сяргей Ракіта. Вячаслаў Палескі, Рыгор Казак. Разгон: кніжка вершаў. — Гомель: Гомельская філія БЕЛАПП, 1930. — 80,3л.партрэты с. — 1000 ас. Сяргей Ракіта. Кадры: Верш. // Вясна: штомесячны літаратурны дадатак да газеты Камуніст : Часопіс. — Бабруйск: Друкарня Камунтрэста, 1930. — № 8. Сяргей Ракіта. «Ніколі не згубім надзеі…»: Верш. // Палеская праўда : газэта. — Гомель: 5 студзеня 1930. Сяргей Ракіта. Дарогу творчаму літаратурнаму маладняку. // Палеская праўда : газэта. — Гомель: 6 красавіка 1930. Сяргей Ракіта. Паэма аб першай баразне. // Палеская праўда : газэта. — Гомель: 9 красавіка 1930. Сяргей Ракіта. Заленінскую нацыянальную палітыку. // Палеская праўда : газэта. — Гомель: 9 траўня 1930. Сяргей Ракіта. Ты заклікаеш: Верш. // Палеская праўда : газэта. — Гомель: 11 траўня 1930. Сяргей Ракіта. Гудкамі абуджан спакой: Верш. // Палеская праўда : газэта. — Гомель: 25 траўня 1930. Сяргей Ракіта. Патрэбны ўпартыя сілы і розум у рубільнік будоўлі ўключыць: Вершы. // Палеская праўда : газэта. — Гомель: 20 чэрвеня 1930. Сяргей Ракіта. Кадры: 3 цыкла вершаў. // Палеская праўда : газэта. — Гомель: 26 жніўня 1930. Сяргей Ракіта. Гомельскай канферэнцыі ўдарнікаў: Ліст-заява. // Палеская праўда : газэта. — Гомель: 17 верасьня 1930. Сяргей Ракіта. Другу-ударніку: Верш. / Арон Мітлін // Звязда : газэта. — Менск: 30 верасьня 1930. Сяргей Ракіта. Другу-ударніку: Верш. // Палеская праўда : газэта. — Гомель: 1 кастрычніка 1930. Сяргей Ракіта. Ліст да настаўніцы: Верш. // Палеская праўда : газэта. — Гомель: 15 кастрычніка 1930. Сяргей Ракіта. Вясна пяцігодкі: Верш. // Палеская праўда : газэта. — Гомель: 6—7 лістапада 1930. Сяргей Ракіта. Візіт чытача да паэта: Раздзел з паэмы. // Палеская праўда : газэта. — Гомель: 15 лістапада 1930. Сяргей Ракіта. Нашы граніцы — граніты: Верш. // Палеская праўда : газэта. — Гомель: 21 лістапада 1930. Сяргей Ракіта. Песня Асавіяхімаўца: Верш. // Палеская праўда : газэта. — Гомель: 23 лістапада 1930. Сяргей Ракіта. 3 кнігі «Горад на балоце»: Верш. // Палеская праўда : газэта. — Гомель: 2 снежня 1930. Сяргей Ракіта. Марш маладосьці: Верш. // Палеская праўда : газэта. — Гомель: 21 снежня 1930.

1931 Сяргей Ракіта. Я агітую за пяцігодку: Вершы.. — Гомель: Палеская праўда, 1931. — 64 с. — 2000 ас. Сяргей Ракіта. Расьцем і дужэем. / Туранкоў, А. Я. // Песьні будаўніцтва (Ноты): 6 масавых песень з нотамі на 2 голасы без суправаджэньня. — Менск: Дзяржаўнае выдавецтва Беларусі, 1931. — С. 3, 4. Сяргей Ракіта. Наперад імчыцца цягнік пяцігодкі: Верш. // Чырвоная зьмена : газэта. — Менск: 1 студзеня 1931. Сяргей Ракіта. «Настаўніцы». Верш. (в. Ліцьвінава) / М. Чарот // Маладняк : часопіс. — Менск: 1931. — № 5. — С. 57. Сяргей Ракіта. Кавалак геалогіі: Верш. Асінбуд — Арэхі. / Платон Галавач // Полымя : часопіс. — Менск: 1931. — № 5. — С. 145, 146. Сяргей Ракіта. Мюдаўскі марш: Верш / Міхась Чарот // Чырвоная Беларусь : грамадзка-палітычны і літаратурна-мастацкі часопіс. — Менск: 1931. — № 15. — С. 7. Сяргей Ракіта. Марш маладосьці: Верш. // Палеская праўда : газэта. — Гомель: 2 лютага 1931. Р. С. Супраць кантрэвалюцыйных паклёпаў на Савецкую Беларусь. // Палеская праўда : газэта. — Гомель: 24 лютага 1931. Сяргей Ракіта. Песня энергетыкі: Верш. // Палеская праўда : газэта. — Гомель: 7 жніўня 1931. С. Ракіта. Трактары выручылі. / Міхась Чарот // Чырвоная Беларусь : грамадзка-палітычны і літаратурна-мастацкі часопіс. — Менск: «Дзяржаўнае выдавецтва Беларусі», 1931. — № 17—18. — С. 6, 7. Сяргей Ракіта. Мы ў ша-рэнгах першых…» (Прызыўнікам майго 1909 году): Верш. // Чырвоная зьмена : газэта. — Менск: 13 кастрычніка 1931. Сяргей Ракіта. Завадскому таварышу: Верш. // Чырвонаармейская праўда : газэта. — Менск: 17 снежня 1931. 1932 Р. С. Літкансультацыя // Палеская праўда : газэта. — Гомель: 23 красавіка 1932. 1933 С. Ракіта. Героі камсамольскага стрэлу. (Нарыс) / Мікола Хведаровіч // Чырвоная Беларусь : грамадзка-палітычны і літаратурна-мастацкі часопіс. — Менск: «Дзяржаўнае выдавецтва Беларусі», 1933. — № 1. — С. 15, 16. Сяргей Ракіта. Брыгадзір Сякерыч: Верш. / Рыгор Брагінск // Звязда : газэта. — Менск: 25 траўня 1933. Сяргей Ракіта. Адужалі: Фельетон. // Чырвоная змена : газэта. — Менск: 29 траўня 1933. 1934 Сяргей Ракіта. Зьмястоўнае жыцьцё: Нарыс. / Навум Ленцнэр // Звязда : газэта. — Менск: 1934, 24 лістапала. — № 263 (5096). — С. 2. Сяргей Ракіта. Водгук на радыёп’есу «Радня» В. Палескага / Хацкель Дунец // ЛіМ : газэта. — Менск: 1934, 18 красавіка. Крытыка, рэцэнзіі Шынклер Х. Бібліяграфія: Рэцэнзія. // Вясна: штомесячны літаратурны дадатак да газеты Камуніст : Часопіс. — Бабруйск: Друкарня Камунтрэста, 1930. — № 8. Бур Л. «Разгон»: Рэцэнзія. // Палеская праўда : газэта. — Гомель: 5 лістапада 1930. Ш. Літаратурная канферэцыя нацменшасьцей. // Палеская праўда : газэта. — Гомель: 20 чэрвеня 1930. Розенблюм Л. Класавая барацьба і літаратура. // Палеская праўда : газэта. — Гомель: 21 сьнежня 1930. Ал. Цітоў. Сяргей Ракіта. — Я агітую за пяцігодку: Вершы.Гомель: Палеская праўда, 1931. Бал. 64. Цана 40 кап. // Узвышша : часопіс. — 1931. — № 8. — С. 111—113.