Хімпрам

«Хімпрам» — прамысловае прадпрыемства Расеі, заснаванае ў лістападзе 1960 году ў Спутніку (цяпер Новачабаксарск, Чувашыя) ў якасьці «Чабаксарскага хімічнага камбінату».

«Хімпрам»
рас. «Химпром»
Тып	публічнае акцыйнае таварыства
Лістынг на біржы	Масква: HIMCP
Заснаваная	18 лістапада 1960 (64 гады таму)
Уласьнікі	«Рэнова» (Екацярынбург; 84%; Віктар Вэксэльбэрг)
Краіна	Расея
Разьмяшчэньне	Чувашыя
Адрас	Новачабаксарск, Прамысловая вул., д. 101[1]
Ключавыя фігуры	Зьміцер Колчын (генэральны дырэктар)[2]
Галіна	хімічная прамысловасьць
Прадукцыя	перакіс вадароду, ізапрапілавы сьпірт, лак, эмаль, саляная кісьля, этылсылікат
Абарачэньне	▲17,486 млрд рас.руб (2023 год; 194,97 млн $)
Апэрацыйны прыбытак	▼3,891 млрд рас.руб (2023 год; 43,386 млн $)
Чысты прыбытак	▼2,900 млрд рас.руб (2023 год; 32,342 млн $)[3]
Лік супрацоўнікаў	3326 (2023 год)[4]
Матчына кампанія	«Група Аргсынтэз» (Масква)[5]
Аўдытар	«Фінансавыя і бухгальтарскія кансультанты»
himprom.com

На 2025 год вырабляў звыш 150 найменьняў буйнатанажных хімічных вырабаў. Меў уласны навукова-дасьледчы асяродак і 8 вытворчасьцяў: неарганічную, арганічную, хлёрарганічную, фосфарарганічную, крэмнарганічную, гумахімікатаў, паверхнева актыўных рэчываў і рэагентаў для цеплаэнэргетыкі і нафтаперапрацоўкі. Валодаў найбольшай у Расеі вытворчасьцю перакісу вадароду для адбельваньня ў тэкстыльнай і цэлюлёзна-папяровай прамысловасьці. Звыш 20 % паставак накіроўвалі за мяжу ў 37 краінаў^[6]. Навукова-дасьледчы асяродак «Хімпраму» меў прамыслова-санітарную лябараторыю і 3 аддзелы: тэхналягічны, тэхнічнага нагляду і якасьці, а таксама ўлучаў шкловыдзімальную майстэрню, службу стандартызацыі і засьведчаньня ды падразьдзяньне гнуткіх стэндавых установак^[7].

Вырабы

На 2025 год «Хімпрам» вырабляў:

• алеісты антыакісьляльнік «Навантокс» для стабілізацыі каўчуку і для маторнай алівы^[8];
• ацэтонаніл(d) у гранулах для стабілізаваньня буйнагабарытных шынаў^[9];
• бэнзамін у якасьці вязкай смалы для хімічнай вытворчасьці^[10];
• біфургін як парашок для вульканізаваньня фторкаўчуку^[11];
• гідрасульфід натру(d) як рашчыну для вырабу бутыфосу і фарбавальнікаў^[12];
• гіпахлярыт вапню(d) ў гранулах для вытворчасьці мэталічных і драўляных вырабаў^[13];
• вадкі гіпахлярыт натру(d) для абеззаражваньня вады і адбельваньня^[14];
• дыфэнілгуанідын як парашок і гранулы для паскарэньня вульканізаваньня гумы і зацьвярдзеньня шэлаку^[15];
• мэтылсыліканат натру як рашчыну для наданьня воданепрымальнасьці будаўнічым матэрыялам^[16];
• хлёрысты вапень(d) як рашчыну для сушкі будаўнічых матэрыялаў і ў лядоўнях^[17];
• 2-этылгексанавую кісьлю(d) як рашчыну для сушкі будаўнічых матэрыялаў і ў лядоўнях^[18];
• саляную кісьлю як вадкасьць для цэлюлёзна-папяровай прамысловасьці і вытворчасьці мэталічных вырабаў^[19];
• вадкі полігліколевы этэр «Сілор НЧ» з алігафэніл- і алігаэтаксісыляксанаў для тампанажу нафтавай сьвідравіны^[20];
• чатыроххлёрысты крэмні для атрыманьня этэры ортакрэмневай кісьлі і крэменязёму^[21];
• крэмнарганічны лак з поліаргана- або поліфэнілсыляксанавай смалы ў талюоле або ксылёле, у тым ліку цепластойкі і электраізаляцыйны, для пакрыцьця шклоплястыка і вытворчасьці супрацьпрыгарнай фарбы для дроту і машынаў^[22];
• хлёрысты мэтылен як вадкасьць для абястлушчаваньня паверхні і дадатак у фарбу^[23];
• гідравокіс натру як вадкасьць для абезжалезваньня і абяссольваньня вады, для абястлушчваньня і тручэньня станкоў і электронікі, пры варцы і адбельваньні цэлюлёзы, звадкаваньні прыроднага газу, вытворчасьці дызэльнага паліва і змазачнай алівы^[24];
• перакіс вадароду для мэдыцыны і тэкстыльнай вытворчасьці^[25];
• этылсылікат для вырабу керамічнай формы ліцьця і наданьня стойкасьці драўніне, вадастойкасьці цьвёрдых палімэраў і ліпкасьці да шкла і мэталу^[26];
• ізапрапілавы сьпірт для абеззаражваньня рук і паверхні^[27];
• чатыроххлёрысты вуглярод(d) як вадкасьць для ахалоджваньня і абястлушчваньня^[28];
• флётарэагент з натравай солі дыбутылдытыёфосфарнай кісьлі пры ўзбагачэньні руды каляровых мэталаў^[29];
• вадкі хлёр для ачысткі пітной вады, адбельваньня тканіны, драўнянай і папяровай масы, вытворчасьці бялізны і атрыманьня вінілхлярыду і хлёраформу^[30];
• срэбрана-шэрую цепластойкую эмаль з алюмінавай пудры ў крэмнарганічнай смале для пакрыцьця трубаправодаў і гідраізаляцыі бэтону^[31].

Мінуўшчына

18 лістапада 1960 году заклалі падмурак першага дома ў горадзе Спутніку (Чуваская АССР, Расейская СФСР), які заснавалі дзеля пабудовы «Чабаксарскага хімічнага камбінату». У 1963 годзе запусьцілі рамонтна-мэханічны цэх, энэргацэх, цэх кантрольна-вымяральных прыладаў і аўтаматыкі (КВПіА), транспартны цэх. Таксама стварылі заводзкую лябараторыю. У 1964 годзе досьледна-прамысловы цэх упершыню ў Савецкім Саюзе асвоіў выпуск катыённага сіняга фарбавальніка для акрылавага валакна. У 1966 годзе запусьцілі цэх № 3 зь першай у Савецкім Саюзе вытворчасьцю сьвятлостабілязатара бэнзону, а таксама вытворчасьць сынтэтычных фарбавальнікаў для бавоўны, льну і шоўку. У 1967 годзе пачалі вытворчасьць хлёру і лугоў, а таксама ўвялі ў дзеяньне цэхі электролізу, электралугоў і звадкаваньня хлёру. У 1968 годзе запрацавала вытворчасьць хлёрмэтанаў, хлёрафосу і аніліну^[32].

Да 1975 году запусьцілі 17 вытворчасьцяў і выпуск 41 віду вырабаў, у тым ліку стварылі першую ў Савецкім Саюзе вытворчасьць фосфарарганічных камплексонаў для нафтаперапрацоўкі і цеплаэнэргетыкі. У 1981 годзе пачалі вырабляць бялізну «Перакс». У 1982 годзе запрацавала вытворчасьць перакісу вадароду і пашырылі вытворчасьці ацэтонанілу і катыённых фарбавальнікаў. У 1987 годзе пачалася вытворчасьць тавараў побытавай хіміі. Да 1989 году наладзілі выпуск крэмнарганічных лакаў і смолаў, 4-хлёрыстага крэмню, трыхлёрсыляну, фэнілтрыхлёрсілану, этыдронавай кісьлі і этылсылікату^[32].

У 1991 годзе пачалі вырабляць гэрбіцыды на аснове сульфанілмачавіны. У 1994 годзе вытворчае аб'яднаньне «Хімпрам» пераўтварылі ў адкрытае акцыйнае таварыства. У 1997 гадох стварылі сумесныя прадпрыемствы: «Пэркарбанат» з удзелам ураду Масквы для вытворчасьці пэркабанату натру, «Пранова» з удзелам вугорскага прадпрыемства «Абона», «Дзюпон-Хімпрам» з амэрыканцамі для вытворчасьці земляробчых гэрбіцыдаў і «Катыён» з удзелам ангельскага прадпрыемства «Пэмзавы гандаль» для вырабу фарбавальнікаў сынтэтычных валокнаў. У 2000 годзе ўрад Чувашыі перадаў сваю долю ў «Хімпраме» ў давернае кіраваньне «Волскай інвэстыцыйнай кампаніі». У 2004 годзе запусьцілі ўласную кацельню для выпрацоўкі пары^[32].

У 2014 годзе ўсталявалі сьціскальнік паветра. У 2015 годзе «Хімпрам» выцесьніў з расейскага рынку замежных вытворцаў гумахімікатаў, мэтыленхлярыду і пэркабанату. У 2016 годзе магутнасьць вытворчасьці перакісу вадароду павялічылі на 48 % да 95 000 тонаў за год. У 2018 годзе запусьцілі адзіную ў Расеі вытворчасьць гіпахлярыту кальцу магутнасьцю 15 000 т за год, якое выйшла на поўную магутнасьць у 2020 годзе. За 2019 год укаранілі апраграмаваньне «1С» для кіраваньня прадпрыемствам^[32].