A (літара)

Сымбалі з падобным напісаньнем: А · а · Α · α · Ɑ · ɑ · Ａ · ᴀ

A, a (а, эй; курсіў: A a) — 1-ая літара лацінскага альфабэту, 1-ая літара беларускага лацінскага альфабэту^[1][2][3]. Выкарыстоўваецца амаль ва ўсіх альфабэтах на аснове лацінскага. Літара вядзе паходжаньне ад грэцкае літары альфа (Αα) і фінікійскай алеф. Часьцей за ўсё пазначае галосны гук [a] і ягоныя варыянты, але часам (напрыклад, у ангельскай мове) й іншыя гукі.

Літара лацінкі A
Aaɑ
Выява
◄  W X Y Z A B C D E  ►
Зьвесткі
Мова	Мова арыгіналу — лацінская мова; цяпер выкарыстоўваецца ў большасьці мовах на лацінскай аснове.
Тып	асноўная лацінка, альфабэтны;
Гук	[a] [ɑ] [ɒ] [æ] [ə] [ɛ] [oː] [ɔ] [e] [ʕ] [ʌ] [ɐ]
Альфабэтная пазыцыя	1
Назва ў Юнікодзе	latin capital letter a latin small letter a
Юнікод	A: U+0041 a: U+0061
HTML	A: A a: a
UTF-16	A: 0x0041 a: 0x0061
URL-код	A: %41 a: %61
Гісторыя
Час зьяўленьня	~ 700 г. н. э.
Варыяцыі	Æ Ä Â Ɑ Ʌ Ɐ ª Å ₳ @ Ⓐ ⓐ ⒜ 🅰
Разьвіцьцё
Α α 𐌀 Aaɑ
Іншае
Кірунак пісьма	зьлева направа
усе сымбалі · лацінка · кірыліца · грэцкія · дыякрытыкі · валюты · дапамога

Літара часта ўваходзіць у склад дыграфаў (найстаражытны зь іх — ae, які выкарыстоўваўся ў лацінскай мове і пазьней пераўтвораны ў лігатуру æ), забясьпечваецца дыякрытычнымі знакамі альбо мадыфікуецца іншым чынам, напрыклад: ă, ą, ä, å, ā, à, á, â, ã і г. д.

Характарыстыка

Aa Aa Aa Aa
Назва па-беларуску: а. Код НАТО: Alfa (/ˈalfa/, [альфа]). Азбука Морзэ: ·−
● ○ ○ ○ ○ ○ Шрыфт Брайля	Сэмафорная азбука	Сьцягі міжнароднага збору сігналаў	Амслэн

У розных мовах

Вымаўленьне назвы літары ⟨a⟩ у эўрапейскіх мовах. Зьвярніце ўвагу, што /a/ і /aː/ могуць фанэтычна адрозьнівацца паміж [a], [ä], [æ] і [ä] у залежнасьці ад мовы. Беларусь адзначана на мапе, бо ў беларускае мовы ёсьць лацінскі альфабэт.

Беларуская мова

У беларускай мове літара ⟨a⟩ выкарыстоўваецца ў лацінскім альфабэце й вымаўляецца таксама, як і кірылічная літра ⟨а⟩.

Мадыфікацыі ⟨a⟩

Мадыфікацыі ⟨a⟩ у лацінскім альфабэце

• Æ æ: лігатура ў лацінскім альфабэце;
• З дыякрытычнымі сымбалямі: Å å Ǻ ǻ Ḁ ḁ ẚ Ă ă Ặ ặ Ắ ắ Ằ ằ Ẳ ẳ Ẵ ẵ Ȃ ȃ Â â Ậ ậ Ấ ấ Ầ ầ Ẫ ẫ Ẩ ẩ Ả ả Ǎ ǎ Ⱥ ⱥ Ȧ ȧ Ǡ ǡ Ạ ạ Ä ä Ǟ ǟ À à Ȁ ȁ Á á Ā ā Ā̀ ā̀ Ã ã Ą ą Ą́ ą́ Ą̃ ą̃ A̲ a̲ ᶏ;
• У фанэтычным альфабэце.

Іншыя сымбалі

• ª
• Å
• ∀
• @
• ₳
• Ⓐ

Выкарыстаньне

• У фізыцы — абазначэньне мэханічнае працы, вэктарнага патэнцыялу й масавага ліку. Малая «a» пазначае паскарэньне. Ува атамнай сыстэме адзінак ${\displaystyle a_{0}}$ — Бораўскі радыюс.
• У мэдыцыне — група крыві й вітамін.
• У матэматыцы: ${\displaystyle \mathbb {A} }$ — мноства альгебраічнах лічбаў.