Нагорна-Карабаская Рэспубліка

Рэспу́бліка Арца́х (па-армянску: Արցախի Հանրապետություն), раней Наго́рна-Караба́ская Рэспу́бліка (арм. Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետություն — Лернаін Гарабахі Ханрапэтуцюн) — непрызнаная дзяржава на Паўднёвым Каўказе

Арцах Արցախի Հանրապետություն Арцахі Ханрапэтуцюн
Сьцяг Герб
Дзяржаўны гімн: «Азат у анках Арцах»
Афіцыйная мова	армянская расейская (зь 2021 году)
Сталіца	Сьцяпанакерт
Найбуйнейшы горад	Сьцяпанакерт
Форма кіраваньня Прэзыдэнт Старшыня Народнага сходу	унітарная прэзыдэнцкая рэспубліка Араік Аруцюнян Артур Таўмасян
Насельніцтва  • агульнае (2021)	191-е месца ў сьвеце 120 000
Этнічны склад	армяне
Канфэсійны склад	хрысьціяне
СУП  • агульны (2019)  • на душу насельніцтва	Сьпіс краінаў паводле СУП 713 млн $ 4803 $
Валюта	Арцаскі драм Армянскі драм (AMD)
Часавы пас	AMT (UTC+4)
Незалежнасьць Рэфэрэндум	10 сьнежня 1991
Дамэн верхняга ўзроўню	.am, .հայ
Тэлефонны код	+374 47

Паводле шэрагу рэзалюцыяў Рады Бясьпекі ААН лічыцца часткай тэрыторыі Азэрбайджану, акупаванай Армэніяй^[1][2][3][4]. Займае тэрыторыю колішняй Нагорна-Карабаскай аўтаномнай вобласьці з сталіцай у Стэпанакерце.

Анкляў на тэрыторыі Азэрбайджану за 270 км на захад ад Баку. Адзіны шлях да Армэніі — Лачынскі калідор шырынёй 5 км, які знаходзіцца пад кантролем расейскіх міратворцаў.

99,7% насельніцтва — армяне. За савецкім часам — аўтаномная вобласьць у складзе Азэрбайджанскай ССР. Пасьля распаду СССР армянскае насельніцтва тэрыторыі 10 сьнежня 1991 году абвясьціла незалежнасьць ад Азэрбайджану і стварэньне Нагорна-Карабаскай Рэспублікі уключна з тэрыторыяй Шаўмянскага раёну. У выніку пачалася вайна ў Нагорным Карабаху (1991—1994). Сутычкі працягваліся і пазьней, а ў 2020 выліліся ў новую вайну. Краіна не прызнаная ніводнай дзяржавай-удзельніцай ААН.

Арцах — прэзыдэнцкая рэспубліка дэмакратыя з аднапалатным парлямэнтам.

28 верасьня 2023 году прэзыдэнт Арцаху Самвел Шахрамян падпісаў Указ аб спыненьні існаваньня дзяржавы да 1 студзеня 2024 году. Да гэтай даты распускаліся дзяржаўныя ўстановы ведамаснага падпарадкаваньня^[5].

Геаграфія

Агульная плошча рэгіёну (Нагорна-Карабаскай вобласьці ў АзССР) складае 4400 км². Сталіца Сьцяпанакерт разьмешчана ў цэнтры рэгіёну. Гістарычны цэнтар Шуша (па-азэрбайджанску: Şuşa), былая сталіца Карабаскага ханства, знаходзіцца за 10 км на поўдзень ад Сьцяпанакерту, на дарозе, якая злучае Нагорны Карабах з Армэніяй. Мардакерт — адміністратыўны цэнтар паўночнага Карабаху, Гадрут — паўднёвага Карабаху, Мартуні — усходняга Карабаху. Аскеран разьмешчаны на паўночным усходзе ад Сьцяпанакерту.