Андрэй Мікалаевіч Белазерскі

Андрэй Мікалаевіч Белазе́рскі^[4] (руск.: Андрей Николаевич Белозерский; 29 жніўня 1905 — 31 снежня 1972) — вучоны ў галіне біяхіміі раслін, адзін з заснавальнікаў біяхіміі ў СССР, доктар біялагічных навук (1943), прафесар (1946), акадэмік Акадэміі навук СССР (1962), віцэ-прэзідэнт АН СССР (1971—1972), Герой Сацыялістычнай Працы (1969).

Андрэй Мікалаевіч Белазерскі
Дата нараджэння	16 (29) жніўня 1905 ці 16 жніўня 1905(1905-08-16)[1]
Месца нараджэння	Ташкент, Ташкенцкі павет[d], Сырдар’інская вобласць, Туркестанскае генерал-губернатарства, Расійская імперыя[2]
Дата смерці	31 снежня 1972(1972-12-31)[1] (67 гадоў)
Месца смерці	Масква, РСФСР, СССР
Месца пахавання	Новадзявочыя могілкі
Грамадзянства	СССР
Род дзейнасці	біёлаг, біяфізік, біяхімік, малекулярны біёлаг
Навуковая сфера	біялогія, малекулярная біялогія[3] і біяхімія[3]
Месца працы	МДУ Інстытут мікрабіялогіі імя С. М. Вінаградскага РАН[d] Нацыянальны даследчы цэнтр эпідэміялогіі і мікрабіялогіі імя М. Ф. Гамалеі[d] Інстытут біяхіміі імя А. М. Баха РАН[d]
Навуковая ступень	доктар біялагічных навук (1943)
Навуковае званне	прафесар[d] (1946) спіс правадзейных членаў АН СССР[d] (1962)
Альма-матар	Сярэднеазіяцкі дзяржаўны ўніверсітэт (1927)
Навуковы кіраўнік	Aleksandr Robertovič Kizelʹ[d] і Андрэй Васілевіч Благавешчанскі[d]
Член у	Расійская акадэмія навук Акадэмія навук СССР Леапальдзіна
Узнагароды

Біяграфія

Нарадзіўся ў Ташкенце. У 1927 годзе скончыў фізіка-матэматычны факультэт Сярэднеазіяцкага дзяржаўнага ўніверсітэта і застаўся ў аспірантуры пры кафедры фізіялогіі раслін біялагічнага факультэта. Адначасова з 1923 года працаваў лабарантам, у 1927—1930 гадах выкладаў на рабфаку ўніверсітэта^[5].

У 1930 годзе па запрашэнню А. Р. Кізеля пераехаў у Маскву і пачаў працу ў Маскоўскім дзяржаўным універсітэце асістэнтам на наноў створанай кафедры біяхіміі раслін. З 1932 года дацэнт, з 1943 года прафесар гэтай кафедры. У 1960—1972 гадах займаў пасаду загадчыка кафедры біяхіміі раслін, у 1963—1970 гадах загадчыка кафедры вірусалогіі, адначасова ў 1965—1972 гадах загадчык міжфакультэцкай лабараторыі малекульярнай біялогіі і біяарганічнай хіміі^[6]. Адначасова ў 1937—1940 гадах працаваў старшым навуковым супрацоўнікам у Інстытуце мікрабіялогіі Акадэміі навук СССР, у 1943—1946 гадах кансультантам Інстытута малярыі і медыцынскай паразіталогіі Акадэміі медыцынскіх навук СССР, у 1947—1951 гадах кансультантам Інстытута эпідэміялогіі і мікрабіялогіі імя М. Ф. Гамалеі. З 1946 па 1960 год працаваў у Інстытуце біяхіміі імя А. М. Баха Акадэміі навук СССР, у 1960—1970 гадах — старшы навуковы супрацоўнік^[5].

Жыў у Маскве. Памёр 31 снежня 1972 года. Пахаваны на Новадзявочых могілках^[5].

Навуковая і грамадская дзейнасць

Аўтар больш за 200^[7] навуковых прац па хіміі і біяхіміі бялкоў, хімічнаму складу і распаўсюджанню нуклеінавых кіслот у розных груп арганізмаў. Адкрыў ДНК у вышэйшых раслін. Вывучаў нуклеатыдны склад ДНК бактэрый, водарасцей, грыбоў, вышэйшых раслін і жывёл. Разам з А. С. Спірыным прадказаў існаванне інфармацыйнай РНК.

Сярод апублікаваных прац:

• О метафосфатно-нуклеиновых комплексах дрожжей и о химической природе волютина. — М., 1955.
• Нуклеопротеиды и нуклеиновые кислоты растений и их биологическое значение — М.: АН СССР, 1959.
• Состав нуклеиновых кислот и систематика. / Изв. АН СССР, сер. биол., 1960, № 1, (разам з А. С. Спірыным).
• Нуклеиновые кислоты и их связь с эволюцией, филогенией и систематикой организмов. — Ташкент, 1969.
• Биохимия нуклеиновых кислот и нуклеопротеидов: Избранные труды. — М., 1976.

У 1963—1972 гадах быў галоўным рэдактарам часопіса «Успехи современной биологии». Таксама ўваходзіў у склад рэдакцыйных калегій часопісаў «Биохимия», «Цитология», «Вестник АН СССР»^[5]. Прымаў удзел у рэдагаванні раздзела «Хімія» 2-а выдання Вялікай медыцынскай энцыклапедыі^[7]. Член Германскай акадэміі прыродазнаўцаў «Леапальдзіна» (ГДР) з 1971 года^[5].

Узнагароды

• Медаль «Серп і Молат» (1969)
• 3 ордэны Леніна (1961, 1965, 1969)
• Ордэн Працоўнага Чырвонага Сцяга (1951)
• Медаль «За абарону Масквы» (1945)
• Медаль «За доблесную працу ў Вялікай Айчыннай вайне 1941—1945 гг.» (1945)
• Медаль «У памяць 800-годдзя Масквы» (1948)
• Прэмія імя М. В. Ламаносава (1948)

Памяць

У 1991 годзе імем вучонага названы Навукова-даследчы інстытут фізіка-хімічнай біялогіі, створаны на базе створанай ім міжфакультэцай лабараторыі Маскоўскага ўніверсітэта, і на будынку біялагічнага факультэта ў 2005^[6] годзе ўстаноўлена мемарыяльная дошка^[5]. У 1995 годзе заснавана прэмія імя А. М. Белазерскага Расійскай акадэміі навук^[5].

Зноскі

1. Library of Congress Authorities — Library of Congress. Праверана 19 ліпеня 2025.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q13219454'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q131454'></a>
2. Белозерский Андрей Николаевич // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 28 верасня 2015.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135'></a>
3. Národní autority České republiky Праверана 27 ліпеня 2023.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q13550863'></a>
4. Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 2: Аршыца — Беларусцы / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1996. — Т. 2.
5. Белозерский Андрей Николаевич на сайце «Героі краіны»
6. Белозерский Андрей Николаевич // Летопись Московского университета Архівавана 18 верасня 2018. (руск.)
7. Большая Медицинская Энциклопедия. Изд. 3-е. / Главный редактор Б. В. Петровский. — Т. 3. (руск.)