Стражнік вялікі літоўскі

Стражнік вялікі літоўскі (па-лацінску exeubiarum vel vigiliarum praefectus) — ураднік у Вялікім Княстве Літоўскім, абавязкам якога было ў час знаходжання караля ў войску кіраваць пярэдняй стражай і загадваць каравулам у час пастояў.

Пасада заснавана ў 1635 годзе вялікім князем Уладзіславам Вазам. Падобныя функцыі ў дачыненні да павятовага паспалітага рушэння мелі павятовыя стражнікі.

Спіс вялікіх стражнікаў літоўскіх

Дата прыняцця пасады	Дата складання пасады альбо смерці	Асоба	Выява	Заўвагі
Вялікія стражнікі літоўскія
10 сакавіка 1636	1656	Рыгор Мірскі (Grzegorz Mirski)		Пазбаўлены пасады за падтрымку Кейданскай уніі
8 красавіка 1656	1668	Уладзіслаў Юрый Халецкі (Władysław Jerzy Chalecki)		Памёр
8 лютага 1668	22 кастрычніка 1668	Міхал Леан Абуховіч (Michał Leon Obuchowicz)		Памёр
29 верасня 1669	студзень 1676	Баніфацы Тэафіл Пац (Bonifacy Teofil Pac)		Паступіў на вялікага абознага літоўскага
3 лютага 1676	13 красавіка 1692	Самуэль Кміціч (Samuel Kmicic)		Памёр
20 мая 1692	25 чэрвеня 1698	Міхал Юзаф Сапега (Michał Józef Sapieha)		Паступіў на польнага пісара літоўскага
10 ліпеня 1698	1703	Людвік Канстанцін Пацей (Ludwik Konstanty Pociej)		Паступіў на вялікага падскарбія літоўскага
27 лістапада 1703	26 кастрычніка 1710	Казімір Заранак-Гарбоўскі (Kazimierz Zaranek-Horbowski)		Паступіў на жамойцкага старосту
1708	1709	Казімір Крышпін-Кіршэнштэйн (Kazimierz Kryszpin-Kirszensztein)		Прызначаны Станіславам Ляшчынскім
1710	25 мая 1729	Станіслаў Уладзіслаў Патоцкі (Stanisław Władysław Potocki)		Паступіў на белзскага ваяводу
4 чэрвеня 1729	1748	Антоні Пацей (Antoni Pociej)		Адмовіўся ад пасады
26 лістапада 1748	студзень 1771	Людвік Пацей (Ludwik Pociej)		Пляменнік папярэдняга. Памёр
7 студзеня 1771	14 ліпеня 1774	Леанард Пацей (Leonard Pociej)		Брат папярэдняга. Памёр
1774	22 чэрвеня 1776	Антоні Ануфрый Гелгуд (Antoni Onufry Giełgud)		Паступіў на жамойцкага кашталяна
14 ліпеня 1776	1789	Юзаф Юдзіцкі (Józef Judycki)		Адмовіўся ад пасады
23 снежня 1789	1793	Ігнацы Гелгуд (Ignacy Giełgud)		Адмовіўся ад пасады
1793	1795	Людвік Гелгуд (Ludwik Giełgud)		Брат папярэдняга. Склаў паўнамоцтвы ў сувязі са спыненнем існавання Рэчы Паспалітай

Глядзіце таксама

• Стражнік
• Стражнік польны літоўскі
• Стражнік вялікі каронны
• Стражнік польны каронны

Літаратура

• Вяроўкін-Шэлюта У. М. Стра́жнік // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 15: Следавікі — Трыо / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 15. — С. 193. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0251-2 (т. 15).
• Уладзіслаў Вяроўкін-Шэлюта. Стра́жнік // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 6. Кн. 1: Пузыны — Усая / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (галоўны рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн. : БелЭн, 2001. — С. 428. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0214-8.
• Wolff J. Senatorowie i dygnitarze Wielkiego Księstwa Litewskiego: 1385—1795. — Kraków, 1885.
• Żychliński T. Złota księga szlachty polskiej. T. 1—31. — Poznań, 1879—1908.