Гелваны

Гелваны^[1], таксама Гя́лванай^[2] (літ.: Gelvonai) — мястэчка ў Шырвінцкім раёне Віленскага павета Літвы. Цэнтр Гелванскай сянюніі. Размешчана за 16 км на захад ад Шырвінтаў.

Мястэчка
Гелваны
літ.: Gelvonai
Касцёл і капліца-пахавальня
Герб
55°04′01″ пн. ш. 24°41′38″ у. д.HGЯO
Краіна	Літва
Павет	Вільнюскі
Раён	Шырвінцкі
Сянюнія	Гелванская
Гісторыя і геаграфія
Вышыня цэнтра	116 м
Часавы пояс	UTC+2, летам UTC+3
Насельніцтва
Насельніцтва	284 чал. (2011)
Паказаць/схаваць карты
Гелваны
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Гісторыя

Вялікае Княства Літоўскае

Першы пісьмовы ўпамін пра Гелваны (ням.: Gelwen) у крыжацкім апісанні дарог Вялікага Княства Літоўскага і датуецца 1385 годам. У гэты час яны ўвайшлі ў склад Віленскага павета Віленскага ваяводства. У 1642 годзе ў Гелванах быў пабудаваны пратэстанцкі збор, у 1686 годзе — касцёл, пры якім існаваў кляштар францысканцаў.

У XVIII стагоддзі Гелваны былі ў валоданні Жабаў, таму часам мястэчка называлі Жабавам. 22 жніўня 1744 года кароль і вялікі князь Аўгуст Сас надаў Гелванам прывілей на кірмашы.

Пад уладай Расійскай імперыі

У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай 1795 года Гелваны апынуліся ў складзе Расійскай імперыі, у Віленскім павеце Віленскай губерні.

На 1866 год у Гелванах было 30 будынкаў.

Найноўшы час

З 1918 года абвешчаны часткай незалежнай Літвы. Пасля польска-літоўскіх баёў і падпісання пагаднення паміж міжваеннай Польшчай і Літвой у 1919 годзе Гелваны канчаткова складзе Літвы. З 1940 года ў Літоўскай ССР. У часы Другой сусветнай вайны з чэрвеня 1941 да 1944 года мястэчка было пад акупацыяй Германіі.

Насельніцтва

• XIX стагоддзе: 1866 год — 286 чал., з іх 140 каталікоў, 5 праваслаўных і 141 іўдзей^[3]
• XXI стагоддзе: 2011 год — 284 чал.

Славутасці

Могілкавая капліца

• Капліца-пахавальня Плятэраў (XIX ст.)
• Касцёл Найсвяцейшай Дзевы Марыі (1897)
• Могілкі каталіцкія, капліца

Страчаная спадчына

• Касцёл і кляштар францысканцаў (XVII ст.)
• Сядзіба Плятэраў (XIX ст.)