Дамачава

Дамачава^[2] — гарадскі пасёлак у Брэсцкім раёне Брэсцкай вобласці Беларусі, за 52 км на поўдзень ад Брэста, за 3 км ад прыпыначнага пункта Дамачава, за 2 км ад аўтадарогі Брэст — Тамашоўка. Міждзяржаўны аўтадарожны і пасажырскі пункт пропуску праз дзяржаўную мяжу Рэспублікі Беларусь. Насельніцтва 1 222 чал. (2017)^[3].

Гарадскі пасёлак Дамачава Царква Св. Лукі Краіна Беларусь Вобласць Брэсцкая Раён Брэсцкі Сельсавет Дамачаўскі Каардынаты 51°45′ пн. ш. 23°36′ у. д.HGЯO Першая згадка XVIII ст. Гарадскі пасёлак з 1940 Насельніцтва ▼1 136 чал. (1 студзеня 2025)[1] Часавы пояс UTC+3 Тэлефонны код +375 162 Паштовы індэкс 225021 Аўтамабільны код 1 СААТА 1212805906 Афіцыйны сайт domachevo.com (руск.) Дамачава на карце Беларусі ±

Дамачава на Вікісховішчы

Гісторыя

Упершыню Дамачава згадваецца ў XVIII стагоддзі. Мясцовасць уваходзіла ў склад Берасцейскага павета Берасцейскага ваяводства. У 1788 годзе намаганнямі жыхароў Дамачава і навакольных вёсак пабудавана праваслаўная драўляная царква з капліцай.

У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай (1795) Дамачава апынулася ў складзе Расійскай імперыі. Тут размяшчаўся кардонны пост, які кантраляваў выплату мытных падаткаў у сувязі з перасячэннем мяжы з Царствам Польскім.

У 1860 годзе мястэчка стала цэнтрам Дамачаўскай воласці Берасцейскага павета Гродзенскай губерні і маёнтка, якім валодаў князь Вітгенштэйн. У чэрвені 1861 года адбылося выступленне сялян супраць пана, якое было задушана ваеннай сілай. У 1863 годзе адкрыта народнае вучылішча. У XIX стагоддзі тут дзейнічалі каталіцкая капліца, царква і сінагога. Пракладанне чыгункі паспрыяла хуткаму эканамічнаму развіццю паселішча.

У 1905 годзе на месцы старога храма пабудавана драўляная праваслаўная Лукінская царква. Працавалі ўчастак сельскага ўрача, лячэбніца, валасны фельчар, раз у год дзейнічаў прызыўны ўчастак па воінскай павіннасці. Тут размяшчаліся ўчасткі судовых следчых, міравых пасрэднікаў, судова-міравой акругі, паліцэйскіх ураднікаў.

Згодна з Рыжскім мірным дагаворам (1921) Дамачава апынулася ў складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі, дзе зрабілася цэнтрам гміны Берасцейскага павета Палескага ваяводства.

У 1939 годзе Дамачава ўвайшло ў БССР, дзе 15 студзеня 1940 года атрымала афіцыйны статус пасёлка гарадскога тыпу і стала адміністрацыйным цэнтрам Дамачаўскага раёна. Перад вайной у пасёлку жылі больш за 3000 яўрэяў, складаючы амаль усё насельніцтва.

У Вялікую Айчынную вайну з 22 чэрвеня 1941 года да 23 ліпеня 1944 года пасёлак знаходзіўся пад нямецкай акупацыяй. Гета ў Дамачаве існавала з лістапада 1941 да верасня 1942 года, да моманту вызвалення Дамачава ў жывых засталося толькі 10 яўрэяў.

З 1956 года ў Брэсцкім раёне. 7 лютага 1967 года да гарадскога пасёлка далучаны пасёлак чыгуначнай станцыі Жалезная^[4].

• Мястэчка на старых здымках
• 
  Вуліца
• 
  Касцёл
• 
  Касцёл, з боку апсіды
• 
  Царква

Насельніцтва

• XIX стагоддзе: 1830 год — 129 муж., з іх духоўнага саслоўя 1, мяшчан-хрысціян і сялян 128^[5]; 1891 год — 1149 чал.^[6]; 1897 год — 1163 чал.
• XIX стагоддзе: 1921 год — 1504 чал.^[7]; 1995 год — 1,3 тыс. чал.^[8]
• XXI стагоддзе: 2006 год — 1,3 тыс. чал.^[9]; 2008 год — 1,2 тыс. чал.; 2016 год — 1 221 чал.^[10]; 2017 год — 1 222 чал.^[3]

Адукацыя

У Дамачаве працуюць сярэдняя і музычная школы, дашкольная ўстанова.

Медыцына

Медыцынскія паслугі аказвае бальніца.

Культура

Дзейнічаюць дом культуры, бібліятэка. Раней дзейнічаў і кінатэатр.

Эканоміка

Прадпрыемствы харчовай і мясцовай прамысловасці.

Славутасці

• Каплічка
• Касцёл Беззаганага Зачацця Найсвяцейшай Дзевы Марыі (XIX стагоддзе)
• Крыж у памяць паўстанцаў Кастуся Каліноўскага
• Свята-Лукінская царква (1905) —  Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 113Г000082шыфр 113Г000082
• Брацкая магіла (1944) —  Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 113Д000081шыфр 113Д000081

Вядомыя асобы

У 1927—1932 гадах у Дамачаве служыў пробашчам вядомы беларускі дзеяч кс. Пётр Татарыновіч^[11].

Гл. таксама

• Дамачаўскія баі