Дзевянішкі

Дзевяні́шкі^[1], таксама Дзіевя́нішкес^[2] (літ.: Dieveniškės) — мястэчка на ўсходзе Літвы, на рацэ Гаўя. Уваходзіць у склад Салечніцкага раёна Віленскага павета, цэнтр сянюніі. Размешчана за 6 км ад граніцы з Беларуссю. На карце сучаснай Літоўскай Рэспублікі гэта месца глыбока ўдаецца ўглыб тэрыторыі Беларусі.

Мястэчка Дзевянішкі літ.: Dieveniškės Герб Сцяг Касцёл Святой Дзевы Марыі, 1789 г. пабудовы Краіна  Літва Павет Віленскі Раён Салечніцкі Сянюнія Дзевянішкаўская Каардынаты 54°11′40″ пн. ш. 25°37′30″ у. д.HGЯO Першая згадка 1385 Вышыня цэнтра 172 м Насельніцтва 720 чал. (2011) Часавы пояс UTC+2, летам UTC+3 Паштовыя індэксы LT-17008 Дзевянішкі на карце Літвы

Медыяфайлы на Вікісховішчы

Гісторыя

Ранняя гісторыя

Упершыню згадваецца ў крыніцах пад 1385 годам як уладанне Мінігайлы. Да сярэдзіны XVII стагоддзя вёска і наваколле належалі роду Гаштольдаў. У 1433 годзе Ян Гаштольд атрымаў вёску ад вялікага князя Жыгімонта Кейстутавіча. У 1474 годзе на сродкі Марціна Гаштольда быў пабудаваны драўляны касцёл Святога Міхала. У XVІ стагоддзі ў Дзевянішках жыў і тварыў вядомы беларускі пісьменнік і паэт Андрэй Рымша, заснавальнік панегерыстычнай паэзіі^[3]. У 1783 годзе ў мястэчку збудавалі новы касцёл замест згарэлага. У XVIII стагоддзі Дзевянішкі былі дзяржаўнай уласнасцю, уваходзілі ў Ашменскі павет Віленскага ваяводства^[4].

У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай 1795 года Дзевянішкі апынуліся ў складзе Расійскай імперыі, у Ашмянскім павеце Віленскай губерні.

За часамі Першай сусветнай вайны ў 1915 годзе Дзевянішкі занялі войскі Германскай імперыі.

Найноўшы час

25 сакавіка 1918 года згодна з Трэцяй Устаўной граматай тэрыторыя абвешчана часткай Беларускай Народнай Рэспублікі^[5]. Таксама на землі прэтэндавала Літва. У канцы 1918 года занята Чырвонай Арміяй, з 1 студзеня 1919 года ў адпаведнасці з пастановай І з’езда КП(б) Беларусі яна ўвайшла ў склад Савецкай Беларусі, з 27 лютага 1919 года — у ЛітБел ССР.

З 1920 года ў складзе Сярэдняй Літвы. У 1922—1939 гадах у складзе Польшчы, дзе былі цэнтрам гміны Свянцянскага павета.

У другой палове верасня 1939 года Дзевянішкі заняты Чырвонай Арміяй, у лістападзе далучаны да Беларускай ССР, уваходзілі ў склад Вілейскай вобласці. Але ўжо 6 лістапада 1940 года горад і навакольная яго тэрыторыя былі перададзены Літоўскай ССР. Форма выступу ўтварыла народнае паданне пра тое, што ў 1940 годзе, пры вызначэнні граніцы Літоўскай ССР, на карце ляжала люлька Сталіна. Ніхто не асмеліўся яе ссунуць, а проста абвялі алоўкам па контуры, і такім чынам у склад савецкай Літвы ўвайшло мястэчка Дзевянішкі з наваколлямі^[6].

З 1990 года ў складзе адноўленай незалежнай Літвы.