Зоркаўка сярэдняя

Зоркаўка сярэ́дняя^[1], Макрыца, Макруха (Stellária média) — від раслін роду Зоркаўка (Stellaria) сямейства Гваздзіковыя (Caryophyllaceae).

Зоркаўка сярэдняя
Агульны выгляд групы квітнеючых раслін
Навуковая класіфікацыя
прамежныя рангі Дамен:  Эўкарыёты Царства:  Расліны Аддзел:  Кветкавыя Клас:  Двухдольныя Парадак:  Гваздзікакветныя Сямейства:  Гваздзіковыя Падсямейства:  Макрыцавыя Трыба:  Alsineae Род:  Зоркаўка Від:  Зоркаўка сярэдняя
Міжнародная навуковая назва
Stellaria media (L.) Vill.
Сістэматыка на Віківідах Выявы на Вікісховішчы ITIS   20169 NCBI   13274 EOL   587772 GRIN   t:310864 IPNI   30072255-2 TPL   kew-2481938

Расце каля жылля, на агародах, пустазельных месцах, часам па сырых лясных дарогах і палянах.

Назва

Макрыца^[2][3][4], белая макрыца, макрэц белы^[5], макруха^[6], макрыца белая^[7].

Батанічнае апісанне

Зоркаўка сярэдняя. Батанічная ілюстрацыя Якаба Штурма з кнігі «Deutschlands Flora in Abbildungen», 1796

Аднагадовая травяністая расліна.

Сцябло цыліндрычнае, сцелістае, галінастае, вышынёй 10—30 см^[8]. Лісце яйкападобнае, коратка завостраныя; верхнія сядзячыя, ніжнія на хвосціках^[8].

Кветкі белыя, дробныя, у выглядзе зорачак, з двухраздзельнымі пялёсткамі на доўгіх кветаножках. Цвіце ў маі — верасні^[8]. Плады — каробачкі са шматлікімі акруглым або пупышкападобным насеннем^[8].

Арэал

Распаўсюджана на тэрыторыі Еўропы, Азіі, Паўночнай Афрыкі (Алжыр, Егіпет, Марока, Туніс)^[9], па ўсёй тэрыторыі былога СССР, акрамя арктычных зон.

Святлолюбівая расліна, мезафіт і эўтроф^[10]. Аддае перавагу волкім і ўрадлівым глебам на пустазельных месцах, па берагах вадаёмаў, у прыбярэжных і пойменных хмызняках, і на лясных узлесках^[8].

Хімічны склад

У траве макрыцы маюцца сапаніны, вітаміны E, C, карацін^[8].

Значэнне і ўжыванне

У агародах з'яўляецца злосным пустазеллем, змагацца з якім цяжка з-за вялікай колькасці насення, якое захоўвае усходжасць доўгі час.

У народнай медыцыне ўжываецца пры крывацёку, гемароі, крывахарканні, крывавых ванітах, авітамінозе, пачатковай стадыі памутнення рагавой абалонкі вока^[11].

У народнай медыцыне распараную траву прыкладваюць да хворых месцаў пры рэўматызме, радыкуліце, расцяжэнні звязкаў^[8].

Зноскі

1. Киселевский А. И. Латино-русско-белорусский ботанический словарь. — Мн.: «Наука и техника», 1967. — С. 8. — 160 с. — 2 350 экз.
2. Васількоў І. Г. Матэрыялы да флоры Горацкага раёна. Праца навуковага таварыства па вывучэнню Беларусі, т. III. — Горы-Горкі, 1927.
3. Чоловский К. Опыт описания Могилевской губернии. По программе и под редакцией А. С. Дембовецкого, кн. I. Могілев.
4. Шатэрнік М. В. Краёвы слоўнік Чэрвеньшчыны. — Мінск, 1929.
5. Federowski M. Lud Bialoruski na Rusi litewskiej. — Krakow, I, 1897.
6. Анненков Н.  (руск.) Ботанический словарь — Спб, 1878.
7. З. Верас Беларуска-польска-расейска-лацінскі ботанічны слоўнік, Выданне газеты «Голас беларуса», Друкарня С. Бэкэра. — Вільня, Субач 2, 1924.
8. Лекарственные растения и и их применение. Изд. 5-5, перераб. и доп. — Мн.: «Наука и техника», 1974. — 592 с. с ил. (АН БССР. Ин-т эксперим. ботаники им. В. Ф. Купревича)
9. Taxon: Stellaria media (L.) Vill. (англ.) // Germplasm Resources Information Network (GRIN)
10. Звездчатка средняя: інфармацыя пра таксон у праекце «Плантариум» (вызначальнік раслін і ілюстраваны атлас відаў). (руск.)
11. Махлаюк В. П. Лекарственные растения в народной медицине — Саратов, 1967.