Лаварышкі

Лава́рышкі^[1], таксама Лаво́рышкес^[2] (літ.: Lavoriškės) — вёска ў Віленскім раёне Віленскага павета Літвы. Адміністрацыйны цэнтр Лаварышкаўскай сянюніі і сянюнайціі. Размешчана на рацэ Вільні, за 24 км на ўсход ад горада Вільні, за 8 км ад пераходу беларуска-літоўскай граніцы Лаварышкі — Катлоўка.

Вёска
Лаварышкі
літ.: Lavoriškės
Герб
54°42′41″ пн. ш. 25°38′18″ у. д.HGЯO
Краіна	Літва
Павет	Віленскі
Раён	Віленскі
Сянюнія	Лаварышкаўская
Гісторыя і геаграфія
Часавы пояс	UTC+2, летам UTC+3
Насельніцтва
Насельніцтва	585 чал. (2001)
Лаварышкі
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Гісторыя

Вялікае Княства Літоўскае

У III—IV стагоддзі на гэтым месцы з’явілася першае паселішча, звязанае з шляхам з Полацка да Кіева. Першы пісьмовы ўспамін пра Лаварышкі датуецца 1443 годам: у Літоўскай метрыцы зазначаецца, што вёску перадалі ваяводу віленскаму Яну Даўгірду. Пазней з вакольных вёсак склалася каралеўскае Лаварышкаўскае староства, якое аддавалі ў карыстанне асобам, набліжаным да каралеўскага двара. Пасля адміністрацыйнай рэформы 1567 года Лаварышкі ўваходзілі ў склад Віленскага павета Віленскага ваяводства Вялікага Княства Літоўскага^[1].

У XVII ст. Лаварышкі былі ў валоданні Пацаў, пазней дзяржаўцам лаварышкаўскім быў Даніэль Выгоўскі. З сярэдзіны XVIII ст. мястэчкам валодалі Зыбергі, па іх — ваявода брацлаўскі Міхал Касакоўскі.

Пад уладай Расійскай імперыі

У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай у 1795 годзе Лаваршыкі апынуліся ў складзе Расійскай імперыі, у Віленскім павеце Віленскай губерні. Расійскі імператар Павел I надаў староства з 93 гаспадарак і насельніцтвам 800 асоб кобрынскаму мастаўнічаму (польск.) Адаму Бельскаму. Да 1842 года дзяржаўцам быў тытулярны саветнік Падгурскі, пазней на царскі загад уся зямля перайшла ў дзяржаўнае ўладанне, кіраванне Лаварышкамі перадалі адміністратару. У часы вызваленчага паўстання 1863—1864 гадоў пры Лаварышках 28 жніўня 1863 года адбылася бітва паўстанцкага аддзела з расійскімі войскамі, у якой загінуў правадыр паўстанцаў Караль Ясевіч. На 1866 год у мястэчку было 17 будынкаў, з 1905 года дзейнічала народная школа.

Стары касцёл, каля 1900 г.

У часы Першай сусветнай вайны ў 1915 годзе Лавашыкі занялі войскі Германскай імперыі. Каля мястэчка адбыліся сутычкі, загінулых у якіх пахавалі каля касцёла^[3].

Найноўшы час

25 сакавіка 1918 года згодна з Трэцяй Устаўной граматай Лаварышкі абвяшчаліся часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. Жыхары ваколіц мястэчка атрымлівалі пасведчанні Народнага Сакратарыята БНР^[4]. У пачатку 1919 года тэрыторыя занята Чырвонай Арміяй^[5]. З 27 лютага 1919 года — у ЛітБел ССР, у канцы сакавіка заняты польскімі войскамі.

У 1920 годзе Лаварышкі апынуліся ў складзе Сярэдняй Літвы, у 1922 годзе — у складзе Польшчы, у складзе сельскай гміны Міцкуны Віленска-Троцкага павета Віленскага ваяводства. У беларускай гістарыяграфіі землі вядомыя як Заходняя Беларусь. На 1931 год у мястэчку было 39 будынкаў^[6], пошта, паліцэйскі пастарунак, пажарная станцыя, агульная школа.

З пачаткам Другой сусветнай вайны ў верасні 1939 года заняты савецкімі войскамі. Паводле савецка-літоўскага дагаворам аб узаемадапамозе, падпісанага 10 кастрычніка 1939 года, Лаварышкі разам з часткай Віленскага краю былі перададзены Літве. У 1941—1944 гадах мястэчка было пад акупацыяй Германіі, тут дзейнічалі партызанскія аддзелы Арміі Краёвай^[3].

З 1990 года ў складзе адноўленай незалежнай Літвы.

Насельніцтва

Дэмаграфія

• XIX стагоддзе: 1866 год — 81 чал., з іх 67 каталікоў, 11 праваслаўных і 3 іўдзеі^[7]
• XXI стагоддзе: 1931 год — 202 чал.; 2011 год — 621 чал.

Дынаміка насельніцтва з 1897 па 2021
1897пер.	1905[8]	1931[9]	1959пер.[10]	1970пер.[11]	1978[12]	1979пер.[13]
176	48	202	213	272	363	388
1985[14]	1989пер.[15]	2001пер.[16]	2006	2011пер.[17]	2021[18]	-
445	545	585	571	621	522	-
Гістаграма дынамікі насельніцтва

Славутасці

Касцёл Святога Яна Хрысціцеля

• Касцёл Святога Яна Хрысціцеля (1899—1906)