Леў Аляксандравіч Зянкевіч

Леў Аляксандравіч Зянке́віч^[8] (руск.: Лев Александрович Зенкевич; 16 чэрвеня 1889 — 20 чэрвеня 1970) — савецкі вучоны ў галіне акіяналогіі і гідрабіялогіі, доктар біялагічных навук, прафесар, акадэмік Акадэміі навук СССР (1968).

Леў Аляксандравіч Зянкевіч
Дата нараджэння	4 (16) чэрвеня 1889[1]
Месца нараджэння	Цароў[d], Цароўскі павет[d], Астраханская губерня, Расійская імперыя
Дата смерці	20 чэрвеня 1970(1970-06-20)[2] (81 год)
Месца смерці	Масква, РСФСР, СССР[3]
Месца пахавання	Новадзявочыя могілкі
Грамадзянства	Расійская імперыя  Расійская рэспубліка  РСФСР[d]  СССР
Род дзейнасці	гідрабіёлаг, марскі біёлаг, акіянолаг, біёлаг, заолаг
Навуковая сфера	акіяналогія[d][4], заалогія[4] і гідрабіялогія[4]
Месца працы	Інстытут акіяналогіі РАН[d][5] БДУ[6] МДУ[7][5]
Навуковая ступень	доктар біялагічных навук
Альма-матар	фізіка-матэматычны факультэт Маскоўскага дзяржаўнага ўніверсітэта[d]
Член у	Расійская акадэмія навук[5] Міжнародная акадэмія гісторыі навукі[d] Сербская акадэмія навук і мастацтваў
Прэміі
Узнагароды	doctor honoris causa from the University of Aix-Marseille[d] (1961) Lütke gold medal[d]

У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых людзей з прозвішчам Зянкевіч.

Сістэматык жывой прыроды
Даследчык, які апісаў шэраг заалагічных таксонаў. Для ўказання аўтарства, назвы гэтых таксонаў суправаджаюць абазначэннем «Zenkevitch». Старонка на Віківідах

Біяграфія

Нарадзіўся ў горадзе Цароў Цароўскага павета Астраханскай губерні (зараз сяло ў Валгаградскай вобласці Расіі). Вучыўся ў Цвярской, потым у Арэнбургскай гімназіі. Паступіў на юрыдычны факультэт Маскоўскага ўніверсітэта, у 1911 годзе быў адлічаны за антыўрадавую дзейнасць і высланы ў Тулу, але скончыў яго экстэрнам у 1912 годзе і паступіў на фізіка-матэматычны факультэт. Універсітэт скончыў у 1916 годзе і быў пакінуты ў ім на кафедры заалогіі для падрыхтоўкі к прафесарскаму званню. У 1917—1925 гадах асістэнт, з 1925 года — прыват-дацэнт, з 1931 года — загадчык наноў утворанай кафедры заалогіі беспазваночных. У 1935 годзе абараніў дысертацыю на ступень доктара біялагічных навук і атрымаў званне прафесара. Адначасова за працай у Маскоўскім універсітэце, па запрашэнню ўзначальваў кафедру заалогіі беспазваночных Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта ў 1936—1947 гадах. З 1946 года з перапынкамі працаваў у Інстытуце акіяналогіі Акадэміі навук СССР, дзе ўзначальваў Лабараторыю бентасу.

Памёр Л. А. Зянкевіч 20 чэрвеня 1970 года. Пахаваны на Новадзявочых могілках у Маскве.

Навуковая і грамадская дзейнасць

Аўтар навуковых прац па акіяналогіі і гідрабіялогіі. У шэраг навуковых інтарэсаў Л. А. Зянкевіча ўваходзілі пытанні марфалогіі, анатоміі, сістэматыкі і экалогіі водных арганізмаў, бяіцэналогіі і прадукцыйнасці марской фаўны і флоры, яе колькаснага размеркавання і біягеаграфіі, паходжання і старажытнасці глыбакаводнай фаўны, выкарыстання біялагічных і мінеральных рэсурсаў мораў і акіянаў . Шэраг прац прысвечаны развіццю ўяўлення аб біялагічнай структуры акіяна і аб акіянічных біяцэнозах і экасістэмах, прагнозам гаспадарчага выкарыстання і развіцця рыбнага промыслу ў батыяльнай зоне акіяна, марыкультуры і інш.

Прымаў удзел у стварэнні Косінскай біялагічнай станцыі Маскоўскага дзяржаўнага ўніверсітэта ў 1918—1919 гадах, будаўніцтве першага даследчага судна «Персей», Плывучага марскога інстытута з 1919 года (займаў пасаду намесніка яго дырэктара ў 1921—1932 гадах і загадваў гідрабіялагічнай лабараторыяй). Узначальваў экспедыцыі і прымаў удзел у іх на суднах «Персей», «Малыгін», «Віцязь», «Акадэмік Курчатаў». У 1949—1952 гадах узначальваў Комплексную акіянаграфічную экспедыцыю Інстытута акіяналогіі па даследаванню далёкаўсходніх мораў.

У час працы ў Беларускім дзяржаўным універсітэце пад кіраўніцтвам Л. А. Зянкевіча закладзены асновы комплекснага даследавання вадаёмаў на тэрыторыі БССР, падрыхтоўкі навуковых кадраў па гідрабіялогіі ў аспірантуры. У 1946 годзе па яго ініцыятыве была створана Нарачанская біялагічная станцыя^[8].

У 1951—1970 гадах займаў пасаду старшыні Акіянаграфічнай камісіі пры Прэзідыуме Акадэміі навук СССР, у 1954—1970 гадах — прэзідэнт Усесаюзнага акіянаграфічнага таварыства, у 1950—1970 гадах — віцэ-прэзідэнт Маскоўскага таварыства даследчыкаў прыроды^[9]. З 1957 года займаў пасаду акадэміка-сакратара Аддзялення акіянаграфіі, фізікі атмасферы і геаграфіі Акадэміі навук СССР. У 1960—1970 гадах быў галоўным рэдактарам створанага па яго ініцыятыве часопіса «Акіяналогія». Таксама ўваходзіў у склад рэдакцыйных калегій шэрагу савецкіх і замежных навуковых часопісаў і навуковых выданняў. Займаў ў пасаду галоўнага рэдактара шматтомнага выдання «Жизнь животных» (1968—1971)^[9].

Сярод апублікаваных прац:

• География животных. — М. 1946. (у сааўтарстве)
• Фауна и биологическая продуктивность моря. Т, 1—2. — М.: Сов. наука, 1947—1951.
• Моря СССР, их фауна и флора. — М.: Учпедгиз, 1951.
• Исследования Мирового океана. — М.: Знание, 1961.
• Биология морей СССР. — М.: Изд-во АН СССР., 1963.
• Дары моря: 200 рецептов. — М.: Экономика, 1968.

Узнагароды і прэміі

• 2 ордэны Леніна
• Ордэн Працоўнага Чырвонага Сцяга
• Медаль «За доблесную працу ў Вялікай Айчыннай вайне 1941—1945 гг.»
• Медаль «У памяць 800-годдзя Масквы»
• Сталінская прэмія 1951 года
• Ленінская прэмія 1965 года
• Прэмія II ступені імя М. В. Ламаносава Маскоўскага дзяржаўнага ўніверсітэта (1954)
• Залаты медаль імя Ф. П. Літке Геаграфічнага таварыства СССР (1956)
• Залаты медаль Альберта I Прынца Манакскага

Членства ў навуковых установах

• Правадзейны член Сербскай акадэміі навук і мастацтваў(1947),
• Правадзейны член Міжнароднай заалагічнай Акадэміі навук Індыі (1960),
• Ганаровы доктар Марсельскага ўніверсітэта (1960),
• Член савета Французскага акіянаграфічнага інстытута,
• Ганаровы член Брытанскай марской біялагічнай асацыяцыі.

Памяць

Мастацкі канверт Пошты СССР, прысвечаны Л. А. Зянкевічу

У гонар вучонага Пошта СССР у 1989 годзе выпусціла маркіраваны мастацкі канверт. Яго імем названы вал у Ціхім акіяне, адкрыты ў 1953 годзе ў час экспедыцыі на навукова-даследчым судне «Віцязь»^[10].

Зноскі

1. National Library of Israel Names and Subjects Authority File Праверана 4 студзеня 2025.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q106509962'></a>
2. Зенкевич Лев Александрович // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 27 верасня 2015.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135'></a>
3. Зенкевич Лев Александрович // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135'></a>
4. Národní autority České republiky Праверана 7 лістапада 2022.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q13550863'></a>
5. Гельтман Д. В. История неполучения заслуженной учёной степени: Документы о попытке присуждения Н.В. Тимофееву-Ресовскому учёной степени доктора биологических наук без защиты диссертации в 1957 г., The Story of Non-awarding of the Deserved Degree: Documents on the Attempt to Award a Doctor of Science Degree in Biology without Defense of a Thesis to N.V. Timofeyeff-Resovskii in 1957 // Историко-биологические исследования — 2018. — Т. 10, вып. 3. — С. 89–108. — ISSN 2076-8176; 2500-1221 — doi:10.24411/2076-8176-2018-11968

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q126725109'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q130386916'></a>
6. Макаревич Т. А., Жукова Т. В., Ковалевская Р. З. и др. Нарочанская биологическая станция в истории гидробиологии и судьбах гидробиологов, Naroch biological Station in the History of Hydrobiology and in the fates of Hydrobiologists // Историко-биологические исследования — 2022. — Т. 14, вып. 1. — С. 87–109. — ISSN 2076-8176; 2500-1221 — doi:10.24412/2076-8176-2022-1-87-109

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q126725109'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q129107551'></a>
7. Птушенко В. В., Ляпунова Е. А. История отечественной науки в переписке семьи Ляпуновых (1955–1962 гг.), The history of Russian science through the correspondence of the Lyapunov family (1955–1962) // Историко-биологические исследования — 2021. — Т. 13, вып. 4. — С. 150–168. — ISSN 2076-8176; 2500-1221 — doi:10.24412/2076-8176-2021-4-150-168

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q126725109'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q129449914'></a>
8. Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 2. Гатня — Катынь / Рэдкал. І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ імя Петруся Броўкі, 1983. — 522 с. — 10 000 экз.
9. Зенкевич Лев Александрович Архівавана 8 мая 2020. (руск.) // Сайт біялагічнага факультэта БДУ
10. Алехина Г. Н., Ушакова М. Г., Агапова Г. В. Имена ученых и научных судов Института океанологии на карте Мирового океана // Природа. — 2016. — № 8. — С. 6—14. (руск.)