Машэкаўскія могілкі

Машэкаўскія могілкі, таксама Мышакоўскія^[1] (руск.: Машековское кладбище) — абмежавана дзейныя могілкі ў Магілёве, размешчаныя ў гістарычным раёне Машэкаўка і абмежаваныя Нацыянальным спускам і схіламі далін ракі Дзебры і Дняпро. Побач знаходзяцца Яўрэйскія могілкі (пасля вайны — грамадзянскія). Плошча складае 5,4 га^[2].

Машэкаўскія могілкі
53°53′53″ пн. ш. 30°21′13″ у. д.HGЯO
Размяшчэнне
Краіна	Беларусь
Вобласць	Магілёўская вобласць
Горад	Магілёў
Гістарычны раён	Машэкаўка
Гісторыя
Дата закрыцця	1965
Плошча	5,4 га
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Гісторыя

Машэкаўскія могілкі з царквой на плане горада 1835 года.

Самыя старыя пахаванні датуюцца канцом XVIII — пачаткам XIX стагоддзя^[1]. У у 1724 годзе на праваслаўных могілках пабудавалі драўляную Іаана-Багаслоўскую царкву-капліцу, якую заснаваў Кандрат Каролька, які памёр у 1780 г. і быў у ёй пахаваны^[3].

У савецкія часы царкву закрылі. У 1941 годзе, пасля акупацыі Магілёва, немцы адкрылі шэраг хрысціянскіх святынь, дазволіўшы праводзіць у іх богаслужэнні. У царкве на Машэкаўскіх могілках дазволілі адпяваць нябожчыкаў. У другой палове XX ст. будынак знішчылі. На месцы царквы з’явіліся сучасныя пахаванні, пра месца яе размяшчэння паказваюць магілы святароў і адсутнасць дрэваў^[3]. Могілкі закрыты для пахаванняў у 1965 годзе^[2].

Пахаванні

Адна з неідэнтыфікаваных магіл прадстаўленая ў выглядзе каменнага саркафага, вышыня якога складае 80 см, шырыня — 1,6 м, на камені, які закрывае саркафаг, чытаецца фрагмент слова «кимваръ»^[1].

На тэрыторыі могілак 6 пахаванняў належаць роду магілёўскага купца Піліпа Сямёнава Капцелева, якія датуюцца перыядам з 1864 па 1903 г.: Піліп Сямёнаў Капцелеў (1802—1864), Ганна Капцелева (1809—1891), гарадскі галава Патапій Піліпавіч Капцелеў^[d] (1826—1903), Сафоній Піліпавіч Капцелеў (1841—1891), Афанасій Піліпавіч Капцелеў (1846—1880), Аляксандра Сямёнаўна Капцелева (1853—1883). Некаторыя з пералічаных пахаванняў размешчаны адно ад аднаго на адлегласці 10 м, што можа сведчыць пра тое, што паміж імі маглі размяшчацца магілы іх сваякоў, знішчаныя пазнейшымі пахаваннямі^[1]. Маюцца пахаванні прадстаўнікоў роду Гартынскіх, Грум-Гржымайлаў^[ru][3].

Па некаторых звестках, на Машэкаўскіх могілках захаваліся надмагільныя скульптуры, зробленыя магілёўскі скульптарам Пятром Рыгоравічам Яцынам^[3].

Абеліск на брацкай магіле

• Фёдар Якаўлевіч Акаліта (1916—1966) — беларускі савецкі супрацоўнік крымінальнага вышуку, палкоўнік міліцыі, оперупаўнаважаны.
• Васіль Аляксандравіч Аўдзееў (1966—1987) — савецкі вайсковец, удзельнік Афганскай вайны.
• Сяргей Сцяпанавіч Бульчык (1909—1996) — беларускі і рускі савецкі акцёр. Народны артыст БССР.
• Якаў Іванавіч Заяц (1908—1973) — беларускі савецкі дзяржаўны дзеяч, адзін з арганізатараў і кіраўнікоў партызанскага руху на тэрыторыі Магілёўскай вобласці.
• Андрэй Іванавіч Кажэўнікаў^[d] (1849—1911) — правадзейны стацкі саветнік, ганаровы грамадзянін Екацярынбурга^[ru]
• Фёдар Іванавіч Кажэўнікаў (1837—12.2.1891) — стацкі саветнік.
• Іван Дзмітрыевіч Каламійчанка (1914—1964) — падпалкоўнік, Герой Савецкага Саюза.
• Мікалай Піліпавіч Каралёў (1906—1972) — генерал-маёр, Герой Савецкага Саюза.
• Уладзімір Георгіевіч Кастрыёта-Скандэрбек (1820—1879) — князь, кампазітар-аматар.
• Уладзімір Пятровіч Макоўскі (1868—1913), калежскі саветнік. Рэдактар «Магілёўскіх губернскіх ведамасцей» і газеты «Магілёўскі веснік».
• Анатоль Васілевіч Маслакоў (1925—1985) — беларускі партыйны і дзяржаўны дзеяч, старшыня Магілёўскага аблвыканкама.
• Аглайда Пятроўна Мержаеўская з Завадоўскіх (1799—1844), дачка графа Пятра Васілевіча Завадоўскага^[ru], дзяржаўнага дзеяча і фаварыта імператрыцы Кацярыны II, і Веры Мікалаеўны з Апраксіных^[ru], фрэйліны і адной з першых прыгажунь свайго часу; жонка Фёдара Мержаеўскага (пам. 1851), правадыра дваранства Магілёўскай губерні.
• Павел Лукіч Шаламіцкі^[d] (1895—1970) — пазаштатны протаіерэй.
• Кузьма Рыгоравіч Пачценны^[ru] (1903—1955) — савецкі гаспадарчы, дзяржаўны і палітычны дзеяч.
• Мікалай Сцяпанавіч Шалыгін (1833), тытулярны саветнік, і яго сын — доктар медыцыны, тайны саветнік Канстанцін Мікалаевіч Шалыгін, які памёр на востраве Куба (1829—1902). Яшчэ адна магіла Канстанцін Шалыгіна знаходзіцца на Васкрасенскіх могілках, побач з магілай маці^[1].
• Васіль Іванавіч Шмудзянкоў (1921—1979) — дырэктар Магілёўскага драмтэатра.

На могілках знаходзяцца тры брацкія магілы савецкіх воінаў, у якіх пахавана 49, 43 і 26 воінаў, якія загінулі ў баях пры абароне Магілёва ў ліпені 1941 г. і вызваленні горада ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў у чэрвені 1944 года^[4][5][6].

• 
  Пахаванні роду Саковічаў
• 
  Магіла купца Сафронія Капцелева
• 
  Магіла Мікалая Сцяпанавіча і Канстанціна Мікалаевіча Шалыгіных
• 
  Магіла Аглайды Мержаеўскай
• 
  Магіла Іларыёна Кашко
• 
  Магіла Сяргея Бульчыка
• 
  Скульптурная выява Ісуса

Зноскі

1. Исследование могилевского некрополя XIX — Средняя школа № 34 Архівавана 6 мая 2019.
2. Кладбища // Могилёв. Энциклопедический справочник (руск.) / Гл. редактор И. П. Шамякин. — Мн.: БелСЭ им. П. Бровки, 1990. — 472 с. — ISBN 5-85700-028-9.
3. По Машековскому кладбищу с ученым Игорем Пушкиным. 9 сентября 2010(недаступная спасылка)
4. 7. Брацкая магіла савецкіх воінаў // Збор помнікаў гісторыі і культуры Беларусі / АН БССР. Ін-т мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору; Рэд. кал.: С. В. Марцэлеў (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ, 1986. — Магілёўская вобласць. — 408 с., іл.
5. 8. Брацкая магіла савецкіх воінаў // Збор помнікаў гісторыі і культуры Беларусі / АН БССР. Ін-т мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору; Рэд. кал.: С. В. Марцэлеў (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ, 1986. — Магілёўская вобласць. — 408 с., іл.
6. 9. Брацкая магіла савецкіх воінаў // Збор помнікаў гісторыі і культуры Беларусі / АН БССР. Ін-т мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору; Рэд. кал.: С. В. Марцэлеў (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ, 1986. — Магілёўская вобласць. — 408 с., іл.