Хларыды

Хларыды — група хімічных злучэнняў, солі хлоравадароднай (салянай) кіслаты HCl.

Хларыд медзі (I)

Іонныя хларыды — цвёрдыя крышталічныя рэчывы з высокімі тэмпературамі плаўлення, якія праяўляюць асноўныя ўласцівасці; кавалентныя — газы, вадкасці ці лёгкаплаўкія цвёрдыя рэчывы, якія маюць характэрныя кіслотныя ўласцівасці. Хларыды з прамежнай іонна-кавалентнай прыродай сувязі праяўляюць, адпаведна, амфатэрныя ўласцівасці.

Фізічныя ўласцівасці

Большасць хларыдаў металаў (за выключэннем AgCl, CuCl, AuCl, TlCl і PbCl₂) добра раствараюцца ў вадзе.

Фізічныя ўласцівасці хларыдаў

Элемент	Формула	Колер	tпл,°С	tстосаў,°С	Шчыльнасць (пры 25 °C), г/см³	Растваральнасць у вадзе, г/л
H	HCl	бясколерны	−114,8	−85,03	1,477	720
He	-
Li	LiCl	бясколерны	605	>1300	2,07	820
Be	BeCl2	белы	415	520	1,9	151
B	BCl3	бясколерны	−107,3	12,6	1,343 (11 °C)	гідроліз да H3BO3
C	CCl4	бясколерны	−22,92	76,72	1,594	0,8 (20 °C)
N	NCl3	жоўты	−40	71	1,635	гідроліз да NH3 і HOCl
O	-
F	-
Ne	-
Na	NaCl	бясколерны	800,8	1465	2,165	359 (20 °C)
Mg	MgCl2	бясколерны	713	1412	2,316	542 (20 °C)
Al	AlCl3	бясколерны	-	180 (узг.)	2,48	458
Si	SiCl4	бясколерны	−70	57,5	1,48	гідроліз да H2SiO3
P	PCl3	бясколерны	−93,6	76,1	1,574	гідроліз да H3PO3
	PCl5	бясколерны	−	159 (узг.)	1,6	гідроліз да H3PO4
S	SCl2	чырвоны	−121	59	1,621	гідроліз
Cl	-
Ar	-
K	KCl	белы	770	1420	1,984	34,4 (20 °C)
Ca	CaCl2	белы	772	1935	2,15	74,5 (20 °C)
Sc	ScCl3	шараваты	960		2,39
Ti	TiCl2	чорны	1035	1500	3,13
	TiCl3	чырвона-фіялетавы	425 (раск.)	−	2,64
	TiCl4	бясколерны	−24,8	136,4	1,726	гідроліз
V	VCl2	светла-зялёны	1027	1506	3,23
	VCl3	фіялетавы	>300 (раск.)	−	3
	VCl4	ярка-чырвоны	−28	154	1,816	гідроліз
Cr	CrCl2	белы	824	1120	2,9
	CrCl3	фіялетавы	600 (раск.)	−	2,89
Mn	MnCl2	ружовы	654	1225	2,98	72,3
Fe	FeCl2	бясколерны	877	1023	3,16	68,5 (20 °C)
	FeCl3	цёмна-зялёны	315 (раск.)	−	2,898	92 (20 °C)
Co	CoCl2	галубай	735	1049	3,356	52,9 (20 °C)
Ni	NiCl2	жоўта-зялёны	1001		3,55	64
Cu	CuCl	свідра-жоўты	−	1490 (узг.)	4,145	6,2×10−3 (20 °C)
	CuCl2	цёмна-карычневы	−	993 (узг.)	3,386	75,7
Ag	AgCl	белы	455	1550	5,56	1,88×10−3 (25 °C)

Хімічныя ўласцівасці

Хларыд кальцыю

Асноўныя хларыды практычна не схільныя да гідролізу, а кіслотныя гідралізуюцца цалкам і незваротна, утвараючы кіслоты:

${\displaystyle SeCl_{6}+4H_{2}O=H_{2}SeO_{4}+6HCl}$

Хларыды рознага тыпу таксама могуць узаемадзейнічаць паміж сабой:

${\displaystyle 2KCl+TeCl_{4}=K_{2}[TeCl_{6}]}$

Ступень акіслення хлору ў хларыдах роўная -1.

Атрыманне хларыдаў

• Хлараваннем простых рэчываў хлорам:

${\displaystyle 2Na+Cl_{2}=2NaCl}$

• Узаемадзеяннем з сухім хлоравадародам:

${\displaystyle Cr+2HCl=CrCl_{2}+H_{2}}$ (пры 600 °C)

• Апрацоўкай аксідаў ці гідраксідаў хлоравадародам або салянай кіслатой:

${\displaystyle MnO_{2}+4HCl=MnCl_{2}+Cl_{2}\uparrow +2H_{2}O\uparrow }$

${\displaystyle AgOH+HCl=AgCl\downarrow +H_{2}O}$

• Узаемадзеяннем аксідаў з хлорам у прысутнасці вугля:

${\displaystyle TiO_{2}+2Cl_{2}+C=TiCl_{4}+CO_{2}\uparrow }$

Значэнне ў прыродзе і жыцці чалавека

• Хларыд барыю (BaCl2) — ужываюць як інсектыцыд кішачнага дзеяння;
• Хларыд ртуці(II) (HgCl2) ці сулема — наймацнейшы яд, выкарыстоўваюць для дэзынфекцыі ў медыцыне;
• Хларыд ртуці(I) (Hg2Cl2) — ужываюць у медыцыне як слабіцельнае.