Іосіп Броз Ціта

Іо́сіп Броз (сербахарв.: Јосип Броз, Josip Broz), партыйны псеўданім Ці́та (сербахарв.: Тито, Tito), пасля псеўданім і прозвішча злучыліся (25 мая 1892, Кумравец, Харватыя і Славонія, Аўстра-Венгрыя — 4 мая 1980, Любляна, СР Славенія, Югаславія) — лідар Югаславіі з канца Другой Сусветнай вайны да сваёй смерці (1945—1980), маршал (1943).

Іосіп Броз Ціта
сербахарв.: Јосип Броз, Josip Broz
15-ы Генеральны сакратар ЦК СКЮ 14 сакавіка 1949 — 4 мая 1980
Папярэднік	Драга Марушыч
Пераемнік	Бранка Мікуліч
Старшыня Урада ФНРЮ 7 сакавіка 1945 — 14 студзеня 1953
Папярэднік	Драга Марушыч як прэм'ер-міністр урада ў выгнанні
Пераемнік	ён жа як Старшыня Федэральнага Выканаўчага Савета
Прэзідэнт Югаславіі 14 студзеня 1953 — 4 мая 1980
Папярэднік	Іва Рыбар (як Старшыня Прэзідыума Народнага сходу)
Пераемнік	Лазар Калішэўскі (як Старшыня Прэзідыума)
1-ы Старшыня Федэральнага Выканаўчага Савета Югаславіі 14 студзеня 1953 — 29 чэрвеня 1963
Папярэднік	пасада заснавана
Пераемнік	Петар Стамбаліч
1-ы Старшыня Прэзідыума СФРЮ 16 мая 1974 — 4 мая 1980
Папярэднік	пасада заснавана
Пераемнік	Лазар Калішэўскі
1-ы Саюзны сакратар народнай абароны Югаславіі 7 сакавіка 1945 — 14 студзеня 1953
Папярэднік	пасада заснавана; Іван Шубашыч як міністр абароны ўрада ў выгнанні
Пераемнік	Іван Гошняк
1-ы Генеральны сакратар Руху недалучэння 1 верасня 1961 года — 5 кастрычніка 1964 года
Папярэднік	пасада заснавана
Пераемнік	Гамаль Абдэль Насер
Нараджэнне	7 мая 1892(1892-05-07)[1][2][…] Kumrovec[d], Каралеўства Харватыя і Славонія[d], Аўстра-Венгрыя
Смерць	4 мая 1980(1980-05-04)[1][2][…] (87 гадоў) Любляна, Сацыялістычная Рэспубліка Славенія, СФРЮ[3]
Месца пахавання	House of Flowers[d]
Род	Брозы[d]
Імя пры нараджэнні	харв.: Josip Broz
Маці	Marija Broz[d]
Жонка	Pelageya Belousova[d], Lucija Bauer[d], Herta Haas[d] і Ёванка Броз[4][5][…]
Дзеці	Žarko Broz[d] і Mišo Broz[d]
Веравызнанне	атэізм і непрактыкуючы каталік[d]
Партыя	1) СДПХС (1910—1920) 2) СКЮ (з 1920)
Член у	Сербская акадэмія навук і мастацтваў (4 мая 1980) Македонская акадэмія навук і мастацтваў Славенская акадэмія навук і мастацтваў Антыфашысцкае веча народнага вызвалення Югаславіі[d]
Адукацыя	Міжнародная ленінская школа
Аўтограф
Ваенная служба
Гады службы	1941—1980
Род войскаў	Народна-вызваленчая армія Югаславіі і Югаслаўская народная армія
Званне	маршал Югаславіі
Бітвы	Першая сусветная вайна,Другая сусветная вайна
Узнагароды	кавалер Вялікага крыжа, дэкараванага Вялікай стужкай ордэна «За заслугі перад Італьянскай Рэспублікай»[d] (2 кастрычніка 1969) прэмія імя Джавахарлала Нэру[d] (1971) ганаровы доктар Заграбскага ўніверсітэта[d] ганаровы знак «За заслугі для Варшавы»[d] (1964)
Медыяфайлы на Вікісховішчы

У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Ціта.

У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых людзей з прозвішчам Броз.

Біяграфія

Нарадзіўся ў сяле Кумравец у аўстра-венгерскай Харватыі і Славоніі, у сям’і харвата і славенкі. Удзельнічаў у Першай сусветнай вайне, трапіў у рускі плен. Удзельнік Грамадзянскай вайны ў Расіі (уступіў у Чырвоную гвардыю). У 1920 годзе вярнуўся на радзіму, член КПЮ. У 1935—1936 гг. — у Маскве ў Камінтэрне. З 1937 г. узначальваў КПЮ.

У 1941 годзе арганізаваў супраціўленне югаславаў нямецка-фашысцкай агрэсіі. Пад канец вайны югаслаўскі ўрад у выгнанні прызнаў Ціта вярхоўным камандуючым Народна-вызваленчай арміі Югаславіі (НВАЮ). Разам з савецкімі войскамі НВАЮ вызваляла Югаславію.

Пасля вызвалення краіны — прэм’ер-міністр і міністр замежных спраў. Выступіў супраць планаў савецкага кіраўніцтва стварэння Балканскай федэрацыі, што выклікала разрыў адносін паміж Югаславіяй і СССР.

З 1953 годзе — прэзідэнт краіны. Адносіны паміж СФРЮ і СССР нармалізаваліся пры М. Хрушчове. Ціта падтрымаў аднаўленне парадку ў Венгрыі ў 1956 г., але выступіў супраць аналагічнай акцыі Арганізацыі Варшаўскага дагавора ў Чэхаславакіі ў 1968.

Адзін з ініцыятараў стварэння Руха недалучэння, у якім Югаславія заняла віднае месца.

Зноскі

1. Banac I. Josip Broz Tito // Encyclopædia Britannica Праверана 9 кастрычніка 2017.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q5375741'></a>
2. Tito // filmportal.de — 2005. Праверана 9 кастрычніка 2017.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q15706812'></a>
3. Deutsche Nationalbibliothek Record #118622935 // Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 30 снежня 2014.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q27302'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q36578'></a>
4. Vreme 957 - Porodica Broz_ Potomci i nasledniciJosipa Broza Tita — 2009. Праверана 26 ліпеня 2019.
5. Svi detalji svadbe Tita i Jovanke: Venčanje koje je uzburkalo svet! — 2015. Праверана 9 красавіка 2024.