Шумск (Літва)

У гэтага тапоніма ёсць і іншыя значэнні, гл. Шумск (значэнні).

Шумск^[1], часам Шу́мскас^[2] (літ.: Šumskas) — мястэчка ў Віленскім раёне Віленскага павета Літвы. Уваходзіць у склад Кавальчукоўскай сянюніі. Месціцца на ўсход ад Вільні, каля беларуска-літоўскай граніцы.

Мястэчка
Шумск
літ.: Šumskas
У цэнтры мястэчка
54°36′40″ пн. ш. 25°43′20″ у. д.HGЯO
Краіна	Літва
Павет	Віленскі
Раён	Віленскі
Сянюнія	Кавальчукоўская
Гісторыя і геаграфія
Вышыня цэнтра	187 м
Часавы пояс	UTC+2, летам UTC+3
Насельніцтва
Насельніцтва	919 чал. (2011)
Паказаць/схаваць карты
Шумск
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Гісторыя

Вялікае Княства Літоўскае

Упершыню Шумск упамінаецца ў XVII стагоддзі пад назвай Паляны, калі ён уваходзіў у склад Віленскага павета Віленскага ваяводства. Пазней мястэчка атрымала назву Шумск у гонар яго ўладальнікаў Шумскіх.

У 1696 годзе Міхал Шумскі і яго жонка Гальшка з Стахоўскіх збудавалі ў Шумску касцёл, перадалі яго дамініканцам, збудавалі кляштар у 1705 годзе. У канцы XVIII стагоддзя ўласнасць дамініканцаў, цэнтр маёнтка^[3].

Пад уладай Расійскай імперыі

Касцёл, каля 1900 г.

Сядзіба, да 1939 г.

У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай 1795 года Шумск апынуўся ў складзе Расійскай імперыі, у Віленскім павеце Віленскай губерні.

Каля 1892 года ў Шумску было 10 будынкаў.

За часамі Першай сусветнай вайны ў 1915 годзе Шумск заняты войскамі Германскай імперыі.

Найноўшы час

25 сакавіка 1918 года згодна з Трэцяй Устаўной граматай тэрыторыя абвешчана часткай Беларускай Народнай Рэспублікі^[4]. У снежні 1918 года занята Чырвонай Арміяй, з 1 студзеня 1919 года ў адпаведнасці з пастановай І з’езда КП(б) Беларусі яна ўвайшла ў склад Савецкай Беларусі, з 27 лютага 1919 года — у ЛітБел ССР. З другой паловы сакавіка 1919 года пад кантролем Польшчы^[5]. На тэрыторыю таксама прэтэндавала Літва.

У 1920 годзе Шумск апынуўся ў складзе Сярэдняй Літвы, у 1922 годзе — у складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі, цэнтр гміны ў Віленскім ваяводстве. У беларускай гістарыяграфіі землі вядомыя як Заходняя Беларусь.

У другой палове верасня 1939 года Шумск заняты Чырвонай Арміяй, 10 кастрычніка 1939 года паводле дагавора з СССР тэрыторыя Віленскай вобласці перададзена Літве. З 1940 года ў Літоўскай ССР.

У Другую сусветную вайну з чэрвеня 1941 года да ліпеня 1944 года пад акупацыяй Германіі.

З 1990 года ў складзе адноўленай незалежнай Літвы.

Насельніцтва

• XIX стагоддзе: ~1892 год — 106 чал.^[6]
• XXI стагоддзе: 2011 год — 919 чал.

Славутасці

• Капліца прыдарожная (XVIII ст.)
• Касцёл Святога Міхаіла Арханёла (1767—1789) у стылі барока
• Могілкі хрысціянскія, капліца (XIX ст.)
• Сядзіба Шумскіх (XIX ст.)

Страчаная спадчына

• Кляштар дамініканцаў (XVIII ст.), зруйнаваны расійскімі ўладамі. У гэтым кляштары ў канцы свайго жыцця быў прыёрам драматург Каятан Марашэўскі.

Галерэя

• Краявіды Шумска
• 
  Касцёл
• 
  Капліца могілкавая
• 
  Капліца прыдарожная
• 
  Сядзіба

Вядомыя асобы

• Каятан Марашэўскі (пам. 1811) — беларускі і польскі драматург канца XVIII ст.