Эліэль Саарынен

У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых людзей з прозвішчам Саарынен.

Готліб Эліэль Саарынен (фінск.: Gottlieb Eliel Saarinen; 20 жніўня 1873, Рантасалмі, Фінляндыя — 30 чэрвеня 1950, Блумфілд-Хілс, штат Мічыган, ЗША) — фінскі архітэктар і дызайнер, заснавальнік стылю нацыянальны рамантызм у фінскай архітэктуры.

Эліэль Саарынен
Эліэль Саарынен
Дата нараджэння	20 жніўня 1873(1873-08-20)[1][2][…]
Месца нараджэння	Рантасалмі[d], Mikkeli Province[d], Вялікае Княства Фінляндскае, Расійская імперыя[2]
Дата смерці	1 ліпеня 1950(1950-07-01)[2][3] (76 гадоў)
Месца смерці	Блумфілд-Хілс[d], Окленд[d], Мічыган, ЗША[4][2]
Грамадзянства	Расійская імперыя (Вялікае Княства Фінляндскае), Фінляндыя, ЗША
Бацька	Juho Saarinen[d]
Дзеці	Ээра Саарынен і Pipsan Saarinen Swanson[d]
Альма-матар	Вышэйшая тэхнічная школа Універсітэта Аалта[d] Former Real Lyceum[d]
Працы і дасягненні
Месца працы	Мічыганскі ўніверсітэт
Працаваў у гарадах	Хельсінкі, Выбарг, Сартавала, Талін і інш.
Архітэктурны стыль	мадэрн, арт-дэко, інтэрнацыянальны стыль
Найважнейшыя пабудовы	павільён "Фінляндыя", вілы Вітрэск і Суўр-Мерыёкі, будынак каманіі Pohjola, чыгуначныя вакзалы Хельсінкі і Выбарга
Уплыў на	Florence Knoll[d]
Узнагароды	Залаты медаль Амерыканскага інстытута архітэктуры[d] (1947) Каралеўскі залаты медаль[d] (1950) honorary doctorate of the Karlsruhe Institute of Technology[d] (1933) ганаровы доктар Гарвардскага ўніверсітэта[d] (1940) ганаровы доктар Кембрыджскага ўніверсітэта[d] (1940) Fellow of the American Institute of Architects[d]
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Жыццё

Частку дзяцінства правёў у вёсцы Шпанькова пад Гатчынай, Санкт-Пецярбургская губерня, дзе настаяцелем лютэранскага прыходу служыў яго бацька, Юха Саарынен. Вучыўся ў Гатчынскай прагімназіі. У 1893—97 вучыўся ў Гельсінгфорсе (Хельсінкі) ва Універсітэце (жывапісу) і ў Політэхнічным інстытуце (архітэктуры). З 1903 па 1923 гады жыл на ўласнай віле Вітрэск (Hvitträsk) пад Хельсінкі, першапачаткова разам са сваімі кампаньёнамі па архітэктурным бюро — Армасам Ліндгрэнам і Германам Гезеліусам. Двойчы быў жанаты, другі раз ажаніўся ў 1904 годзе з сястрой Гезеліуса — Лое. Двое дзяцей ад гэтага шлюбу — дачка Эва-Ліза і сын Эра, які пазней стаў выдатны амерыканскі архітэктар. У 1923 годзе эміграваў з сям’ёй у ЗША. Большую частку часу там пражыў на тэрыторыі ўзначаленай ім Акадэміі мастацтваў Кранбрук (Cranbrook), Блумфілд-Хілс (Bloomfield-hills), штат Мічыган.

Пабудовы

Будынак вакзала ў Хельсінкі

Павільён Фінляндыі

Ратуша ў Ёэнсу

У складзе архітэктурнага бюро Gesellius-Lindgren-Saarinen:

• Дом Тальберга, 1897—1898, Хельсінкі
• Сядзіба Г. фан Гільзэ ван дэр Пальса ў Паланіемі (Paloniemi), 1898. Знішчана пажарам у 1950 годзе
• Павільён Фінляндыі на Сусветнай выстаўцы ў Парыжы, 1898—1900
• Страхавая кампанія Pohjola, 1899—1901, Хельсінкі
• Дом урачоў, 1900—1901, Хельсінкі
• Віла «Вітрэск» (Hvitträsk), 1901—1903, Кірканумі
• Віла «Вітарп» (Hvittorp), 1902, Кірканумі
• Дом «Олафсборг» (Olofsborg), 1902—1903, Хельсінкі
• Дом Эал (Eol), 1902—1903, Хельсінкі
• Віла «Суўр-Мерыякі» (Suur-Merijoki) пад Выбаргам, 1902—1904. Разбурана ў савецкі час
• Народны дом Карла Лютэра, 1902—1904, Талін
• Нацыянальны музей Фінляндыі, 1902—1910, Хельсінкі
• Дом Леандэра, 1903—1905, Сортавала. Малаважная перабудова ў 1935 годзе па праекце Ларса Сонка

Самастойныя працы:

• Канцэртная зала г. Котка, 1907. Сумесна з Г. Гезеліусам
• Жылы дом на Fredrikinkatu 18, 1907, Хельсінкі. Сумесна з Г. Гезеліусам
• Цэнтральны вакзал Хельсінкі, 1909—1914. Сумесна з Г. Гезеліусам і А. Ліндгрэнам. Скульптар Э. Вікстрэм.
• Чыгуначны вакзал Выбарга, 1910—1913. Сумесна з Г. Гезеліусам. Падарваны Чырвонай арміяй пры адступленні ў 1941 годзе. Захаваўся багажны корпус і дзве гранітныя скульптуры мядзведзяў з фасада будынка.
• Дача Вінтэра, 1909, Сортавала
• Гарадская ратуша ў Лахты, 1911
• Будынак Таварыствы ўзаемнага крэдыту, 1911—1912, Талін
• Царква Св. Паўла, 1913—1917, Тарту
• Гарадская ратуша ў Ёэнсу, 1914
• «Мармуровы палац», 1918, Хельсінкі
• Пансіён у Мункініемі, 1920, Хельсінкі
• Дзелавы будынак на Keskuskatu 1b, 1920, Хельсінкі

Пабудовы ў ЗША:

• Адміністрацыйны будынак, школа для хлопчыкаў, школа для дзяўчынак, музей і бібліятэка, навуковы інстытут, уласны дом і іншыя пабудовы на тэрыторыі Акадэміі мастацтваў Кранбрук (Cranbrook), 1925—1945, Блумфілд-Хілс (Bloomfield-hills), штат Мічыган
• Канцэртная зала Клейнханс (Kleinhans Music Hall), 1938—1940, Буфала, штат Нью-Ёрк. Сумесна з Эра Саарыненам
• Школа «Кроу-Айленд» (Crow Island), 1938—1940, Вінетка, штат Ілінойс. Сумесна з Эра Саарыненам і інш.
• Царква ў Каламбусе, штат Індыяна, 1942. Сумесна з Эра Саарыненам
• Лютэранская царква Хрыста, Мінеапаліс, штат Мінесота, 1949. Сумесна з Эра Саарыненам
• Тэхнічны цэнтр General Motors, Дэтройт, штат Мічыган, 1948—1956. Удзел, аўтар — Эра Саарынен

Нерэалізаваныя праекты:

• Конкурсны праект Палаца міру ў Гаазе, 1906
• Конкурсны праект будынка парламента Фінляндыі, 1908
• Ратуша ў г. Турку, 1911
• Дом таварыства Калевалы ў Хельсінкі, 1921
• Конкурсны праект офіса газеты Chicago Tribune у Чыкага, 1922, 2-я прэмія. Будынак Gulf Building у Х’юстане, завершаны ў 1929 годзе, за выключэннем прапорцый паўтарае праект Саарынена

Зноскі

1. Kansallisbiografia / пад рэд. M. Klinge — Suomalaisen Kirjallisuuden Seura, Suomen Historiallinen Seura. — ISSN 1799-4349 Праверана 23 сакавіка 2017.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q3055194'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q10495591'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q2843522'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q4349956'></a>
2. https://www.mfa.fi/kokoelmat/arkkitehdit/eliel-saarinen/ Праверана 6 жніўня 2020.
3. The Fine Art Archive — 2003. Праверана 1 красавіка 2021.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q10855166'></a>
4. (not translated to mul) Art nouveau = Jugendstil — ISBN 978-88-6637-024-6, 978-88-6637-023-9, 978-88-6637-025-3

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q47120391'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q18565389'></a>