Ярцава

Я́рцава (руск.: Ярцево) — горад (з 1926 года) у Расіі, адміністрацыйны цэнтр Ярцаўскага раёна Смаленскай вобласці.

Горад Ярцава руск.: Ярцево Герб Сцяг Краіна  Расія Рэгіён Смаленская вобласць Каардынаты 55°04′ пн. ш. 32°41′ у. д.HGЯO Першая згадка 1610 Горад з 1926 Плошча 32 км² Вышыня цэнтра 190 м Насельніцтва ▼ 48 829[1] чалавек (2010) Часавы пояс UTC+3 Тэлефонны код 48143 Паштовыя індэксы 21580X Аўтамабільны код 67 Афіцыйны сайт admin.yarcevocity.ru Ярцава на карце Расіі ±

Медыяфайлы на Вікісховішчы

Геаграфія

Горад размешчаны на левым беразе ракі Вопь (прыток Дняпра), за 63 км ад Смаленска. Цераз Ярцава праходзіць фе­дэраль­ная аўтатраса «Бе­ла­русь».

Гісторыя

У сярэдзіне ХIХ стагоддзя на месцы сучаснага Ярцава знаходзілася невялікае паселішча з пастаялым дваром і 55 жыхарамі. З правядзеннем чыгункі Масква — Смаленск (1870) адкрыта станцыя і ўзнік пасёлак пры ёй. У раёне Ярцава наладзіўся перавоз цераз р. Вопь, у выніку чаго і само паселішча сталі называць Ярцава-Перавоз. А чыгуначная станцыя ператварылася ў буйны пункт збыту «мануфактурных тавараў», дроў і лясных будаўнічых матэрыялаў.

Не­падалёк ад вёскі і станцыі купец А. І. Хлу­даў пабудаваў прадзільную і ткац­кую фаб­рыку (1873—1881), пря якой сфарміраваўся ра­бо­чы пасё­лак.

Савецкая ўлада ўс­та­ноўлена 28 кастрычніка (10 лістапада) 1917 года. У пачатку 1920-х гадоў была створана Ярцаўская воласць, у 1925 годзе цэнтр павета перанеслі ў Ярцава. У 1926 годзе Ярцава атрымала статус горада (уключыў вёску, стан­цыю і пасё­лак пры фаб­рыцы). Раён­ны (з 1929), акруговы (май — ліпень 1930) цэнтр Заходняй (з 1929), затым Смален­скай (з 1937) абласцей.

У 1941 годзе Ярцава і раён — ме­сца жорсткіх баёў у час Смаленскай бітвы. 16 ліпеня акупавана германскімі вой­ска­мі, 19 ліпеня вызвалена час­ця­мі Чырвонай Ар­міі, ізноў занята немцамі 5 кастрычніка. У 1942—1943 гадах у Ярцаве існаваў канцлагер. Горад вызвалены 16 верасня 1943 года.

Насельніцтва

Год Колькасць 1779 136 1897 18 300 1926 18 300 1931 21 800 [2] 1939 36 706 [3] 1943 4 000 1959 25 558 [4] 1967 34 000 1970 36 662 [5] 1979 40 674 [6] Год Колькасць 1989 52 304 [7] 1992 54 600 1996 57 900 [2] 1998 57 600 2000 56 300 2001 55 600 [2] 2002 52 617 [8] 2003 52 600 [2] 2004 52 300 2005 51 500 Год Колькасць 2006 50 700 2007 50 100 [2] 2008 49 800 [9] 2009 49 345 [10] 2010 48 800 2011 47 800 [2] 2012 47 518 [11] 2013 46 970 [12] 2014 46 266 [13] 2015 46 219 [14] Год Колькасць 2016 45 559 [15] 2017 44 740 [16] 2018 44 097 [17] 2019 43 280 [18] 2020 42 677 [19] 2021 41 452 [20] 2024 40 330 [21]

Эканоміка

Ліцейна-пракатны завод, завод «Аўтамаш» (вытворчасць самаходнага горна-шахтнага абсталявання). Ярцаўскі баваўняны камбінат.

Вядомыя асобы

• Іван Сідаравіч Кавалёў (1913—1987) — беларускі вучоны ў галіне радыёэлектронікі, доктар тэхнічных навук, член-карэспандэнт Акадэміі навук БССР^[22].
• Яўген Калістратавіч Красоўскі (1937—2004) — беларускі мастак.

Зноскі

1. http://web.archive.org/web/20090828062338/http://www.gks.ru/wps/PA_1_0_S5/Documents/jsp/Detail_default.jsp?category=1112178611292&elementId=1140096199984 - Колькасць насельніцтва Расійскай Федэрацыі па гарадах, пасёлках гарадскога тыпу і раёнах на 1 студзеня 2010 года (руск.)
2. Народная энциклопедия «Мой город». Ярцево
3. http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus_pop_39_3.php

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q126688840'></a>
4. http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus59_reg2.php — Демоскоп Weekly.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q4157690'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q126683186'></a>
5. http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus70_reg2.php — Демоскоп Weekly.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q126683348'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q4157690'></a>
6. http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus79_reg2.php — Демоскоп Weekly.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q126683464'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q4157690'></a>
7. http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus89_reg2.php

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q126683566'></a>
8. http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q126687602'></a>
9. http://www.gks.ru/bgd/regl/b08_14t/IssWWW.exe/Stg/z/13.htm

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q127952554'></a>
10. http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls

    <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q126683667'></a>
11. http://www.gks.ru/free_doc/doc_2012/bul_dr/mun_obr2012.rar

    <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q126683726'></a>
12. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2013 года. Таблица 33. Численность населения городских округов, муниципальных районов, городских и сельских поселений, городских населённых пунктов, сельских населённых пунктов — Росстат, 2013. — 528 с.

    <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q2624680'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q126683996'></a>
13. http://www.gks.ru/free_doc/doc_2014/bul_dr/mun_obr2014.rar

    <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q126707963'></a>
14. http://www.gks.ru/free_doc/doc_2015/bul_dr/mun_obr2015.rar

    <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q126684268'></a>
15. http://www.gks.ru/free_doc/doc_2016/bul_dr/mun_obr2016.rar — 2018.

    <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q126684493'></a>
16. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2017 года — М.: Росстат, 2017.

    <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q41348632'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q2624680'></a>
17. Оценка численности постоянного населения Смоленской области на 1 января 2018 года
18. http://www.gks.ru/free_doc/doc_2019/bul_dr/mun_obr2019.rar

    <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q126684775'></a>
19. https://rosstat.gov.ru/storage/mediabank/CcG8qBhP/mun_obr2020.rar

    <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q126688520'></a>
20. https://rosstat.gov.ru/storage/mediabank/tab-5_VPN-2020.xlsx

    <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q126684906'></a>
21. https://rosstat.gov.ru/storage/mediabank/Сhisl_MO_01-01-2024.xlsx — Росстат, 2024.

    <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q126076461'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q2624680'></a>
22. Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 7: Застаўка — Кантата / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1998. — Т. 7. — С. 394. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0130-3 (т. 7).