Аляксандр Людвік Радзівіл

Аляксандр Людвік Радзівіл (4 жніўня 1594, Нясвіж, Вялікае Княства Літоўскае — 23 сакавіка 1654, Балоння) — дзяржаўны і ваенны дзеяч Вялікага Княства Літоўскага. Стольнік (1626—1630) і крайчы вялікі літоўскі (1630—1631), ваявода берасцейскі (1631—1635), маршалак надворны (1635—1637) і вялікі літоўскі (1637—1654), ваявода полацкі (1654).

Аляксандр Людвік Радзівіл
А. Л. Радзівіл. Невядомы мастак, XVIII ст.
Герб «Трубы»
маршалак вялікі літоўскі май 1637 — 3 сакавіка 1654
Папярэднік	Крыштаф Весялоўскі
Пераемнік	Крыштаф Завіша
6-ы ваявода берасцейскі 1631 — 20 красавіка 1635
Папярэднік	Ян Яўстах Тышкевіч
Пераемнік	Ян Войцех Ракоўскі
11-ы ваявода полацкі 3 сакавіка 1654 — 23 сакавіка 1654
Папярэднік	Януш Кішка
Пераемнік	Ян Караль Копаць
староста слонімскі[d] 15 красавіка 1635 — 1644
Папярэднік	Ян Станіслаў Сапега
Пераемнік	Казімір Леў Сапега
15-ы маршалак надворны літоўскі 20 красавіка 1635 — май 1637
Папярэднік	Крыштаф Весялоўскі
Пераемнік	Казімір Леў Сапега
крайчы вялікі літоўскі 13 ліпеня 1630 — 1631
Папярэднік	Мікалай Весялоўскі
Пераемнік	Крыштаф Сапега[d]
стольнік вялікі літоўскі 20 лістапада 1626 — 13 ліпеня 1630
Папярэднік	Мікалай Весялоўскі
Пераемнік	Крыштаф Сапега[d]
войт полацкі[d] 3 сакавіка 1654 — 23 сакавіка 1654
Папярэднік	Януш Кішка
староста ўпіцкі[d] з 30 сакавіка 1643
Папярэднік	Ежы Янавіч Друцкі-Горскі
Нараджэнне	4 жніўня 1594(1594-08-04)[1][2][…] Нясвіж, Нясвіжскае княства[d], Новагародскі павет, Новагародскае ваяводства, Вялікае Княства Літоўскае
Смерць	23 сакавіка 1654(1654-03-23)[3][2] (59 гадоў) Балоння, Папская вобласць[3]
Месца пахавання	Крыпта-пахавальня Радзівілаў
Род	Радзівілы
Бацька	Мікалай Крыштаф Радзівіл Сіротка[4]
Маці	Альжбета Яўхімія з Вішнявецкіх[5]
Жонка	Тэкля Ганна з Валовічаў[4][6], Кацярына Яўгенія з Тышкевічаў[d][4][7] і Лукрэцыя Марыя Строцы[d][3][4][…]
Дзеці	ад 1-га шлюбу: Мікалай Крыштаф, Альбрэхт, Юрый, Міхал Казімір, Ян, Ганна Яўхімія, Іаана Катажына, Францішка ад 2-га шлюбу: Людвік, Элеанора ад 3-га шлюбу: Дамінік Мікалай, Цэцылія Марыя
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Па смерці бацькі атрымаў маёнткі Белая і Дакудаў у Берасцейскім ваяводстве, Грэск у Новагародскім ваяводстве, Крожы ў Жамойці, па смерці брата Яна Юрыя — Карэлічы. У 1636 годзе стаў нясвіжскім ардынатам^[8]. Трымаў Магілёўскае войтаўства (з 1632), быў старостам слонімскім (1635—1642), ліпіцкім, брацлаўскім, шадаўскім, нававольскім, юрбарскім і аліцкім.

Біяграфія

Аляксандр Людвік Радзівіл. М. Старкман, 1857

З нясвіжскай лініі роду Радзівілаў гербу «Трубы», сын Мікалая Крыштафа «Сіроткі» і Альжбеты Яўхіміі з Вішнявецкіх. Меў братоў Яна Юрыя, Жыгімонта Караля і Альбрэхта Уладзіслава. Навучаўся ў Нясвіжы, Германіі, падарожнічаў па Францыі, Італіі.

Удзельнічаў у бітве з туркамі пад Хоцінам (1621), у баях пад Смаленскам у часе вайны з Маскоўскай дзяржавай (1632—1634). Браў удзел у абранні каралём і вялікім князем Уладзіслава Вазы (1632) і Яна Казіміра (1648).

Аднавіў Магдэбургскае права для горада Белай, збудаваў там замак і заснаваў акадэмію. У 1640 у Нясвіжы на юбілей ордэна езуітаў паклаў у Фарным касцёле натуральнай велічыні сэрца, адлітае з золата^[9].

У першым шлюбе з Тэкляй Ганнай Валовіч меў сыноў Мікалая Крыштафа, Альбрэхта, Юрыя, Міхала Казіміра і Яна, а таксама дачок Ганну Яўхімію, Яну Кацярыну і Францішку. Па смерці першай жонкі пабраўся шлюбам з Кацярынай Яўгеніяй Тышкевіч, з якой меў сына Людвіка і дачку Элеанору. У трэцім шлюбе з Лукрэцыяй Марыяй Строзі меў сына Дамініка Мікалая і дачку Цэцылію Марыю.

Памёр у Балонні, куды выехаў на лячэнне. Сын Міхал Казімір перавез труну з целам князя ў Нясвіж і пахаваў у родавай крыпце касцёла езуітаў.

Зноскі

1. Lundy D. R. Prince Aleksandr Ludwik Radziwill // The Peerage Праверана 9 кастрычніка 2017.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q67129259'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q21401824'></a>
2. Aleksander Ludwik Radziwiłł h. Trąby // Internetowy Polski Słownik Biograficzny

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q96022943'></a>
3. Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego. Spisy, t. V, Ziemia połocka i województwo połockie XIV‒XVIII wiek / пад рэд. Г. Люлевіч — Warszawa: 2018. — С. 238. — ISBN 978-83-65880-49-9

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q120756022'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q22114975'></a>
4. Radziwiłłowie herbu Trąby — Warszawa: Archiwum Główne Akt Dawnych, Wydawnictwo DiG, 1996. — 67 с. — ISBN 83-85490-62-0

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q270'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q7209884'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q9379197'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q121885404'></a>
5. Czamańska I. Wiśniowieccy: monografia rodu — Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2007. — С. 99. — 552 с. — ISBN 978-83-7177-229-0

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q11711731'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q9379244'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q130214150'></a>
6. Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego. Spisy, t. VIII, Ziemia brzeska i województwo brzeskie XIV‒XVIII wiek / пад рэд. A. Rachuba — Warszawa: Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, 2020. — С. 201. — 405 с. — ISBN 978-83-65880-89-5

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q11686050'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q11713056'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q122406341'></a>
7. Czamańska I. Wiśniowieccy: monografia rodu — Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2007. — С. 239–240. — 552 с. — ISBN 978-83-7177-229-0

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q11711731'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q9379244'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q130214150'></a>
8. ЭнцВКЛ 2005.
9. Шышыгіна-Патоцкая К. Я. Нясвіж і Радзівілы. — Мн.: Беларусь, 2007.