Рычард Лернер

Рычард Алан Лернер (англ.: Richard Alan Lerner, 26 жніўня 1938 — 2 снежня 2021) — амерыканскі хімік-даследчык. Вядомы сваёй працай над каталітычнымі антыцеламі і камбінаторнымі бібліятэкамі антыцелаў. Лернер займаў пасаду прэзідэнта Навукова-даследчага інстытута Скрыпса  (англ.) з 1987 па 1 студзеня 2012 года і быў членам Інстытута хімічнай біялогіі Скагса ў Ла-Хоя, Каліфорнія.

Рычард Лернер
англ.: Richard Lerner
Дата нараджэння	26 жніўня 1938(1938-08-26)[1]
Месца нараджэння	Чыкага, акруга Кук, Ілінойс, ЗША[2]
Дата смерці	2 снежня 2021(2021-12-02)[3] (83 гады)
Месца смерці	Сан-Дыега, акруга Сан-Дыега, Каліфорнія, ЗША[3]
Грамадзянства	ЗША[4][5][…]
Род дзейнасці	хімік, біяхімік, раманіст, выкладчык універсітэта, біёлаг, патолагаанатам
Месца працы	Інстытут Скрыпса[d]
Альма-матар	Стэнфардскі ўніверсітэт Паўночна-Заходні ўніверсітэт (1959) Медыцынская школа Стэнфардскага ўніверсітэта[d]
Член у	Шведская каралеўская акадэмія навук Нацыянальная акадэмія навук ЗША Амерыканская акадэмія мастацтваў і навук
Узнагароды	прэмія прынцэсы Астурыйскай за дасягненні ў навуковых і тэхнічных даследаваннях[d] (2012) William B. Coley Award[d] (1999) прэмія Вольфа па хіміі (1994) прэмія Пауля Эрліха і Людвіга Дармштэтэра[d] (2003)

Біяграфія

Лернер вырас у паўднёвай частцы Чыкага. У школьныя гады паспяхова займаўся хіміяй і барацьбой  (англ.).^[6] Вучыўся ў сярэдняй школе Хірша. Пасля вучобы ў Паўночна-Заходнім універсітэце Лернер атрымаў ступень доктара медыцыны ў Стэнфардскай медыцынскай школе ў 1964 годзе, затым прайшоў постдоктарскую падрыхтоўку ў Клініцы і даследчым фондзе Скрыпса (англ.: Scripps Clinic and Research Foundation).

У 1970-х гадах Лернер праводзіў даследаванні ў Вістараўскім інстытуце  (руск.) ў Філадэльфіі, а затым вярнуўся ў Ла-Хою, у перайменаваны Навукова-даследчы інстытут клінікі Скрыпса. У 1982 годзе быў назначаны загадчыкам кафедры малекулярнай біялогіі, а праз пяць гадоў стаў яе дырэктарам. У 1991 годзе, калі інстытут быў створаны як некамерцыйная арганізацыя, Лернер стаў яго першым прэзідэнтам.

Лернер ажаніўся з Ніколай Грын Лернер у 1981 годзе.^[7] У яго трое дарослых дзяцей ад папярэдняга шлюбу з Даянай Пікет, псіхатэрапеўтам.^[8]

Лернер памёр 2 снежня 2021 года ва ўзросце 83 гадоў у сваім доме ў Ла-Хоі.^[9][10]

Навуковая дзейнасць

Даследаванні Лернера ў галіне каталітычных антыцелаў далі метад каталізацыі хімічных рэакцый, якія лічыліся немагчымымі з выкарыстаннем класічных метадаў. Лернер быў адным з піянераў у распрацоўцы вобласці камбінаторных бібліятэк  (руск.), а ў 1992 годзе разам з Сіднеем Брэнерам апублікаваў навуковую працу ў вобласці ДНК-кадзіраваных бібліятэк. Акрамя таго, Лернер кіраваў шырокімі даследаваннямі структуры бялкоў  (англ.),^[11] ахарактарызаваў цыс-9,10-октадэцэнамід  (руск.), новы ліпідны гармон, які выклікае сон,^[12] і прадставіў першыя доказы ролі азону ў хваробах чалавека.^[13] У 1967 годзе Лернер адкрыў ролю анты-GBM-антыцелаў у патагенезе хваробы Гудпасчара  (руск.). Па стане на 2007 год у рэзюмэ Лернера лічылася 67 патэнтаў і 403 апублікаваных навуковых артыкулы.^[6]

Узнагароды

Рычард Лернер быў удастоены больш за 29 узнагарод і прэмій.^[6] Сярод іх:

• 1978 — прэмія Parke-Davis  (руск.)
• 1990 — прэмія Сан-Марына
• 1994 — летні лектар імя Майрана Л. Бэндэра і Мюрыэл С. Бэндэр у Паўночна-Заходнім універсітэце
• 1994 — прэмія Вольфа па хіміі (разам з П. Шульцам)
• 1996 — вучоны года ў Каліфорніі
• 2002 — медаль Прэзідэнта Каліфарнійскага ўніверсітэта
• 2012 — прэмія прынцэсы Астурыйскай  (руск.)

Член Шведскай каралеўскай акадэміі навук і Нацыянальнай акадэміі навук ЗША (1991). Ганаровая ступень Ізраільскага тэхналагічнага інстытута «Тэхніён» (2001), універсітэта імя Бен-Гурыёна (2003), Атлантычнага ўніверсітэта Фларыды (2004), Оксфардскага ўніверсітэта (2007) і Уорыкскага ўніверсітэта (2010).^[14]