Макане
Теркан кӀоштара йурт, Нохчийчоь. From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
Макане[4] — Нохчийчуьра Теркан кӀоштара йуьрт йу.
.svg)
Маканен йуьртан меттиган административан центр йу[5].
Remove ads
Географи
Лаьтта Теркан аьтту бердаца, кӀоштан йукъ йолчу ЧӀулга-Юртан 28 километр къилба-малхбалехьа, Лаха Неврена а, Макан-КӀотарна а йукъахь.
Лулара ярташ: къилбаседа-малхбузехьа — Макан-ГӀала, Лаха Невре, Чернокозово, Новр-ГӀала, къилбаседа-малхбалехь — Савельевски гӀала, къилба-малхбалехь — Макан-КӀотар а, Гал-ГӀала а, къилба-малхбузехьа — Минеральни, малхбузехьа — Лакха Невре, малхбалехьа — Новотерски[6].
Микротопоними
Маканен гуонаха дукха микротопонимаш йу:
- Аьхкина барз – Маканен малхбалехьара, йуккъерчу бӀешерийн кошан барз.
- Шонгин боьра – Маканен малхбалехьара меттиг. Шонга – наггахь бен хаалуш йоцу нохчийн шира цӀе.
- Элашханан тогIи – Маканен малхбалехьара меттиг.
- СенмаIашка – Галнен а, Маканен а йукъарчу хьуьнхара меттиг.
- Чурт дегIе – Маканен малхбалехьара СенмаIашкан кӀоштара меттиг.
- Сийлахь-Боккхачу Даймехкан тӀамехь 1941-1945 шерашкахь кхелхинчарна хӀоттийна хӀоллам. Лаьтта Маканен йуккерачу ишколан хьалха.
- Муьжгийн мохк – дайначу бӀешарахь Россера схьакхелхинчарна дӀаделла лаьттан доккха дакъа.
- Элийн мохк – Маканен къилба-малхбузера латтанаш.
- Iажаркхан тогIи – Маканен малхбузера тогӀи.
- ЦIийдарийн тогIи – Маканен малхбузера хаза тогӀи. ЦIийдарех маканхоша кечдора басарш.[7]
- Шидин мохк – Шида паччахьан эскарера эпсар хилла, шен мехкан тӀедаьлла даьхний Шидас дӀа а дуьгий, ялта хӀаллакдарна гӀуда ца текхча дӀа ца лора даьхнийн дайшна.
- Хьакхин орамашка – Маканен къилбаседа-малхбузехь. «Хьакхин орам» - акха хьакхарчаша буу орамаш бу.
- Шидийн берийн хьун – эпсаран Шидин тӀаьхьенийн хьун.
- Наж хьун – Теркан аьтту бердаца йолу хьун.
- Зеламханан тогIи – Маканен къилбаседа-малхбузехь йолу тогӀе.
- Бухбоцу Iам – Маканен малхбалера Ӏам.
- Iаьржа Iам ]] – Маканен малхбалера Ӏам. ЦӀе йелла Ӏам чуьра хин бесах.
- Макан кIотар – Маканен малхбалера кӀотар, Галнен а, Маканен а йукъахь лаьтта. Кхуза хуьйшура Маканера а, Галнера а бахархой.[8]
Remove ads
Этимологи
ЦӀе уьйр йолуш хила тарло гӀалагӀазкхийн Теркан аьрру бердаца йолчу Макан-ГӀалица. Нохчийн йуьртан а, гӀазакхийн гӀалийн (Макане, Макан-ГӀала) а этимологи кхетош йац хӀинци а. XVII бӀешарахь дуйна архиван документашкахь хаало – Мекене меттиг. Хила тарло, этноним ялар "Мака" + "ане" шина орамех, аьлчи а «Мака» боьршачу стеган цӀе йу, ткъа «ане» - нийса меттиг. Уллорчу Лаха Неврехь беха МакаевгӀар, церан дайшкара яьлла а хила тарло йуьртан цӀе.
Remove ads
Бахархой
Истори
1944 шарахь нохчий а, гӀалгӀай а, ара а баьхна Нохч-ГӀалгӀайн АССР дӀаяьккхинчул тӀехьа Маканен цӀе хийцина Кругловка[1] аьлла. Кхазакхстанера цӀадирзинчул тӀаьхьа шира цӀе йухаерзийна.
Дешар
- Маканен муниципалан йуккъера йукъарадешаран ишкол[20].
Тайпанаш
Юьртахь деха тайпанаш:
Билгалдахарш
Хьажоргаш
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads