Татищево районӗ
Сарӑту облаҫӗнчи муниципаллӑ район From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
Татищево районӗ (выр. Тати́щевский район) — Сарӑту облаҫӗн (РФ) администрациллӗ-территориллӗ виҫи (район) тата муниципаллӑ йӗркеленӗвӗ (муниципаллӑ район).
.png)
Администрациллӗ центр — Татищево ӗҫ поселокӗ (хула евӗр поселок).
Remove ads
Географи
Район Атӑл сӑртлӑхӗн сылтӑм хӗрринче, Сарӑтуран ҫурҫӗр-анӑҫалла вырнаҫнӑ. Рельеф уйлӑ, вӑрманлӑ. Чукун ҫул айккипе дача массивӗ итрет. Ҫулталӑкри вӑтам нӳрӗклӗхӗн шучӗ 375-360 мм/ҫул.
Район центрӗ Татищево (1965 ҫулччен ял пек) Медведицӑн сулахай юппин Идолга юханшывӗн хӗрринче лартнӑ. Районӑн кӑнтӑр енче унӑн йышне кӗмен Светлый поселокӗ вырнаҫнӑ, вӑл хупнӑ администрациллӗ-территориллӗ йӗркеленӳ шутланать.
Пӗтӗм усӑ курнин автоҫулӗсен вӑрӑмӑшӗ — 242 ҫухрӑм.
Чикӗсем
Remove ads
Кунҫул
1928 ҫулхи утӑн 23-мӗшӗнче Анатри Атӑл крайӗнчи Сарӑту округӗн йышӗнчи Сарӑту тата Аткарск уесӗсенчен 4 пая уйӑрса Татищево районӗ туса хунӑ. Унӑн йышне Курдюм вулӑсӗнчен 15, Вязовка вулӑсӗнчен 8, Кологривовка вулӑсӗнчен 5, Лысые Горы вулӑсӗнчен 2 ял канашӗ кӗнӗ. Туса хуни хыҫҫӑн ҫӗнӗ районта 106,95 пин ҫӗр гектарӗ, 38 пин пурӑнан халӑх, 125 пурӑнан вырӑн, 42 шкул, 27 ял канашӗ, 22 колхоз, 4 арман, 5 хӗрлӗ вулавӑш, 5 вуламалли ҫурт, 10 халӑх ҫурчӗ (сов. нардом), 6 медицина ҫурчӗ, 3 амбулатори, 3 сывлӑх ҫурчӗ. 8-тан 50-ччен ҫуллӑ вулама-ҫырма пӗлмен ҫынсен йышӗ 10 пин ытла. Ака лаптӑк — 42,235 пин гектар. Районта ӗне выльӑх йышӗ — 11 пин, сурӑх — 50 пин, сысна — 2,8 пин, утар — 101. Телефон ҫыхӑнӑвӗ 5 ял канашӗнче кӑна пулнӑ — Кувыкӑра, Идолгӑра, Широкойӗре, Курдюмра, Татищевӑра. Мещановкӑра (Татищевӑра) влаҫ ҫурчӗшӗн вырӑн ҫука пула райӗҫтӑвком Октябрьский Городокра икӗ ҫул вырнаҫрӗ.
1934 ҫултан Сарӑту крайӗн, 1936 ҫултан Сарӑту облаҫӗн йышне кӗрет.
1959 ҫулхи ҫӗртмен 10-мӗшӗнче пӑрахӑҫланӑ Вязовка районӗн[4] территорийӗн пайӗ, 1960 ҫулхи ҫӑвӑн 19-мӗшӗнче пӑрахӑҫланӑ Анлӑ Карамыш районӗн[5] территорийӗсен пайӗсем район йышне кӗнӗ.
1963 ҫулта район пӑрахӑҫланӑ, 1965 ҫулта тепре туса хунӑ[6].
Remove ads
Халӑх
2023 ҫулхи кӑрлачӑн 1 пӗлӗмпе районта 30,1 пин ҫын пурӑнчӗ, вӗсенчен 7,6 пин ҫын (25,6 %) — Татищево ӗҫ поселокӗнче, 22,5 пин ҫын — ял пурӑнан вырăнӗсенче[19].
Халӑх йышӗ
2023 ҫулхи кӑрлачӑн 1 пӗлӗмпе районта 43 халӑх пурӑнать[19]:
| Татищево районӗн халӑхӗсем | |||
| № | Халӑх | % | |
| 1 | Вырӑссем | 83,2 | |
| 2 | Украинсем | 3 | |
| 3 | Мордвасем (Ирҫесемпе мӑкшӑсем) | 2,1 | |
| 4 | Эрменсем | 2 | |
| 5 | Чӑвашсем, Тутарсем, Чеченсем | 1,3 | |
| Ыттисем | 8,4 | ||
Районти ялсенче тӗрлӗрен халӑхсен ушкӑнӗсем пур, вӗсенчен эрменсем (Агаревка), мордвасем (Беседка).
Ҫул-Ӳсӗм йышӗ
2023 ҫулхи кӑрлачӑн 1 пӗлӗмпе район ҫул-ӳсӗм йышӗ[19]:
- 14 — 18 ҫулсенче 1433 ҫын
- 19 — 34 ҫулсенче 5662 ҫын
- 35 — 60 ҫулсенче 10 652 ҫын
- 60 тата ватӑрах 7443 ҫын
- Вӗсенчен
- 5488 ҫын — ӗҫлеме пултаракан ҫул-ӳсӗмӗн ҫамрӑкрах
- 16879 ҫын — ӗҫлеме пултаракан ҫул-ӳсӗмре
- 7689 ҫын — ӗҫлеме пултаракан ҫул-ӳсӗмӗн ватӑрах
Муниципаллӑ тытӑмлӑх
Татищево муниципаллӑ районне 7 муниципаллӑ йӗркеленӳ кӗрет: 1 хула тӑрӑхӗ тата 6 ял тӑрӑхӗ[20][21].
Муниципаллӑ пайланӑвӑн кунҫулӗ
2005 ҫулта вырӑнти хӑйтытӑмлӑх тунишӗн муниципаллӑ районта 1 хула тата 10 ял тӑрӑхӗ йӗркеленӗ. 2013 ҫулта вӗсенчен малалла муниципаллӑ йӗркеленӳсем (МЙ) пӑрахӑҫланӑ: Мӑн Ивановка МЙ (Ҫырла Уҫланки МЙ-н йышне кӗнӗ)[22], Карамышка МЙ (Октябрьский МЙ-н йышне кӗнӗ)[23], Мизино-Лапшиновка МЙ (Вязовка МЙ-н йышне кӗнӗ)[24], Широкое МЙ (Идолга МЙ-н йышне кӗнӗ)[25]. 2025 ҫулхи кӑрлачӑн 1-мӗшӗнче Сторожёвка муниципаллӑ йӗркеленӗвӗ пӑрахӑҫланать тата унӑн территори Сарӑту хулин хула округӗн йышне кӗрет[26][27][28][29].
Remove ads
Пурӑнан вырӑнсем
Татищево районӗнче 57 пурӑнан вырӑн пур, вӗсенчен 1 хула (ӗҫ поселокӗ) тата 56 ял пурӑнан вырӑнӗ.
2025 ҫулхи кӑрлачӑн 1-мӗшӗнче пӑрахӑҫлакан Сторожёвка муниципаллӑ йӗркеленӗвӗн пур пурӑнан вырӑнӗсем Сарӑту хулин хула округӗн йышне кӗреҫҫӗ[26][27][28][29].
Remove ads
Вырӑнти хӑйтытӑмлӑх органӗсем
Муниципаллӑ пуху — вырӑнти хӑйтытӑмлӑхӑн кӑтартакан органӗ. Муниципаллӑ районӑн пуҫлӑхӗ — Новикова Алефтина Сергеевна.
Татищево муниципаллӑ районӗн администрацийӗ — вырӑнти хӑйтытӑмлӑхӑн ӗҫ тӑвакан органӗ. Район администрацийӗн пуҫлӑхӗ — Александр Владимирович Мордвинцев[1].
Экономика
Хулаҫум тӗсӗн ял хуҫалӑхӗ. Тӗп кӑларакан таварпа тивӗҫтерӳ: сӗт, чӑх ашӗ, апат-ҫимӗҫ. Промышленоҫӑн тӗп пайӗ - тунишӗн материалсен (тимӗр бетонӗ, йывӑҫран тунишӗн материалсем, тавар бетонӗ, стена материалӗ) тата апат-ҫимӗҫ продукцийӗн кӑларни (ҫӑкӑр, аш, сӗт, кӑлпасси, кондитер япали).
Массӑллӑ информаци хатӗрӗсем
Район МИХ-ӗ — "Ял пурнӑҫӗ" (выр. Сельская жизнь) хаҫат, вӑл Татищево районӗн официаллӑ пичет органӗ. Хаҫатӑн хӑйӗн сайчӗ пур — «Сельская жизнь», унта юлашки район хыпарӗсем кӑлараҫҫӗ.
Паллӑ вырӑнсем
Историн, культурӑн, ҫутҫанталӑкӑн паллӑ вырӑнӗсем: Мӑн Ивановка улпут ҫурчӗ ҫумӗнчи парк[31], Вязовка ӗмӗр юманлӑхӗ[32], Вязовка хура ҫирӗклӗхӗ[33], 1902 ҫулта тунӑ Сокурти Турӑ Амӑшӗн Пукрав чиркӗвӗ[34], Губарёвкӑри Шахматовсен улпут ҫурчӗ[35] — Раҫҫей академикӗн, лингвисчӗн Алексей Шахматовӑн мемориалӗ, Полчаниновкӑри Сарӑтӑвӑн паллӑ ен пӗлӳҫин, кунҫулҫин, халӑх пӗлӳҫин А. Н. Минхӗн улпут ҫурчӗ[36], Побочное вӑрман дачи (кивӗ ял вырӑнӗнче)[37].
Курдюм сали патӗнче Ылтӑн Уртан авалхи хули пулнӑ, ӑна 1915 ҫулта А. А. Коротков тӗпченӗ. Унта Ылтӑн Уртан керамикин пайӗсем, Укекре тунӑ дирхем (1266 — 1322 ҫулсенче кӑларнӑ), авалхи вырӑс савӑчӗн пайӗ уҫнӑ.
Паллӑ ентешсем
- Васильев Владимир Андреевич (1925—1945) — Совет ҫар ӗҫченӗ, лейтенант, Совет Пӗрлешӗвӗн Паттӑрӗ (1945).
- Григорьев Дмитрий Яковлевич (1897—1970) — Совет ҫар ӗҫченӗ, генерал-майор (1942).
- Евтеев Иван Алексеевич (1918—1944) — Совет ҫар ӗҫченӗ, хӗрлӗ флотҫӑ, Совет Пӗрлешӗвӗн Паттӑрӗ (1945).
- Князевская Ольга Александровна (1920—2011) — Раҫҫей филологӗ, археографӗ тата кӗнеке кунҫулӗн ӑстаҫи.
- Коннов Василий Дмитриевич (1913—1945) — Совет ҫар ӗҫченӗ, капитан, Совет Пӗрлешӗвӗн Паттӑрӗ (1944).
- Мясников Евгений Александрович (1920—1991) — Совет Пӗрлешӗвӗн Паттӑрӗ (1945), полковник (1957), 1 класслӑ ҫар вӗҫевҫӗ (1959).
- Лапшёв Анатолий Алексеевич (1924—1945) — лейтенант, Совет Пӗрлешӗвӗн Паттӑрӗ (1945).
- Передреев Анатолий Константинович (1932—1987) — вырӑс сӑвӑҫӗ, куҫаруçă.
- Пономарёв Пётр Тихонович (1924—1943) — Совет ҫар ӗҫченӗ. Совет Пӗрлешӗвӗн Паттӑрӗ (1944, вилни хыҫҫӑн). Хӗрлӗ гвардин ҫӑрҫи.
- Пресняков Иван Васильевич (1916—1988) — Совет ҫар ӗҫченӗ, лейтенант. Совет Пӗрлешӗвӗн Паттӑрӗ (1944).
- Путилин Николай Георгиевич (ҫур. 1954) — Совет тата Раҫҫей опера юрӑҫи, Тутар АССР халӑх артисчӗ (1986) тата РФ халӑх артисчӗ (2003).
- Семихатов Николай Александрович (1918—2002) — Совет инженер-конструкторӗ тата ӑслӑхҫи. ССРП Ӑслӑхсен Академийӗн академикӗ.
- Ульянов Пётр Лаврентьевич (1928—2006) — Совет тата Раҫҫей математикӑҫи, ССРП Ӑслӑлӑхсен Академийӗн корреспондент пайташӗ тата Раҫҫей Ӑслӑлӑхсен Академийӗн академикĕ, профессор.
- Хохлачёв Василий Фёдорович (1918—1983) — Совет ҫар ӗҫченӗ, авиаци генерал-лейтенанчĕ, Совет Пӗрлешӗвӗн Паттӑрӗ.
- Фомичёв Василий Осипович (1924—1992) — вырӑс ӳкерӳҫи, реалисчӗ, пейзажист.
Remove ads
Ҫар объекчӗсем
Районӑн территорийӗнче РФ стратеги ракет вӑйӗсен 60-мӗш ракет дивизийӗ, Татищево аэродромӗ (ӑҫта 69 УР-100Н тата 40 Тополь-М пур) вырнаҫнӑ[38][39][40].
Асӑрхавсем
Вуламалли
Каҫӑсем
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads