Elon Musk
mentrwr Americanaidd a anwyd yn Ne Affrica From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
Dyn busnes a buddsoddwr De Affricanaidd-Americanaidd yw Elon Reeve Musk. Yn Rhagfyr 2023 ef oedd person cyfoethoca'r byd, gydag amcangyfrif o werth net o US$222 biliwn, yn ôl Bloomberg Billionaires Index, a $244 biliwn yn ôl Forbes, yn bennaf o ganlyniad i'w gwmnïau Tesla a SpaceX.[1] Ef yw sylfaenydd, cadeirydd, Prif Swyddog Gweithredol a phrif swyddog technoleg SpaceX; mae hefyd yn Brif Swyddog Gweithredol, pensaer cynnyrch a chyn-gadeirydd Tesla, Inc.; mae'n berchennog, cadeirydd a CTO o X Corp.; sylfaenydd y Boring Company a xAI; cyd-sylfaenydd Neuralink ac OpenAI a yn llywydd Sefydliad Musk.
_(cropped).jpg)
Yn aelod o deulu cyfoethog Musk De Affrica, ganed Elon yn Pretoria a mynychodd Brifysgol Pretoria am gyfnod byr cyn ymfudo i Ganada yn 18 oed, gan gaffael dinasyddiaeth trwy ei fam a aned yng Nghanada. Ddwy flynedd yn ddiweddarach, aeth i Brifysgol Queen's yn Kingston yng Nghanada. Yn ddiweddarach trosglwyddodd Musk i Brifysgol Pennsylvania, a derbyniodd raddau baglor mewn economeg a ffiseg. Symudodd i Galifornia yn 1995 i fynychu Prifysgol Stanford. Fodd bynnag, rhoddodd Musk y gorau ar ôl dau ddiwrnod a, gyda'i frawd Kimbal, cyd-sefydlodd y cwmni meddalwedd ar-lein Zip2. Prynwyd y cwmni cychwynnol hwn gan Compaq am $307 miliwn ym 1999, ac yn yr un flwyddyn, cyd-sefydlodd Musk X.com, banc uniongyrchol. Unodd X.com â Confinity yn 2000 i ffurfio PayPal.
Yn Hydref 2002, prynnodd eBay y cwmni bancio arlein PayPal am $1.5 biliwn, a'r un flwyddyn, gyda $100 miliwn o'r arian sefydlodd Musk SpaceX, cwmni gwasanaethau hedfan i'r gofod. Yn 2004, daeth yn fuddsoddwr cynnar yn y gwneuthurwr cerbydau trydan Tesla Motors, Inc. (Tesla, Inc. bellach). Daeth yn gadeirydd a phensaer y cynnyrch, gan gymryd swydd Prif Swyddog Gweithredol yn 2008. Yn 2006, aeth Musk ati i greu SolarCity, cwmni ynni solar a gaffaelwyd gan Tesla yn 2016 ac a newidiodd ei enw i Tesla Energy. Yn 2013, cynigiodd system gludo trenau tiwb-faciwm, cyflym. Cyd-sefydlodd OpenAI yn 2015, cwmni ymchwil deallusrwydd artiffisial dielw. Y flwyddyn ganlynol, cyd-sefydlodd Musk Neuralink - cwmni niwrodechnoleg sy'n datblygu rhyngwynebau ymennydd-cyfrifiadur - a'r Boring Company, cwmni adeiladu twneli ar gyfer y trenau tiwb-faciwm. Yn 2022, prynodd Twitter am $44 biliwn. Wedi hynny, unodd y cwmni gyda X Corp. a oedd newydd ei greu ac ailfrandio'r gwasanaeth fel X y flwyddyn ganlynol. Ym Mawrth 2023, sefydlodd xAI, cwmni deallusrwydd artiffisial.
Mae Musk wedi mynegi safbwyntiau sydd wedi ei wneud yn ffigwr dadleuol, nad yw'n cydymffurfio a'r drefn na ffasiwn[2][3] Beirniadwyd ef am wneud datganiadau anwyddonol a chamarweiniol am COVID-19, trawsffobia[4], a chamddenhonglwyd ei sylwadau yn erbyn agwedd milwriaethus Llywodraeth Israel.[5][6][7][8] Mae ei berchnogaeth o Twitter wedi bod yr un mor ddadleuol, diswyddwyd nifer o weithwyr a dywedir fod y nifer o drydariadau cas wedi codi a bod gwybodaeth anghywir a diffyg gwybodaeth ar y wefan. Yn 2018, fe wnaeth Comisiwn Gwarantau a Chyfnewid yr Unol Daleithiau (SEC) ei siwio am drydar ar gam ei fod wedi sicrhau cyllid ar gyfer meddiannu Tesla yn breifat. I setlo'r achos, ymddiswyddodd Musk fel cadeirydd Tesla a thalu dirwy o $20 miliwn.
Cefnogodd Musk Donald Trump yn y Etholiad arlywyddol yr Unol Daleithiau, 2024. Rhoddodd saliwt tebyg i Hitler yn un o'r ralïau.[9] Ar ôl i Trump ddod yn arlywydd, penodwyd Musk yn bennaeth DOGE ("Adran Effeithlonrwydd y Llywodraeth").[10] Mae'n wrthwynebydd i undebau llafur hefyd.
Remove ads
Bywyd cynnar ac addysg
Plentyndod a theulu
Ganed Elon Reeve Musk ar 28 Mehefin 1971, yn Pretoria, prifddinas weinyddol De Affrica.[11][12] Mae ganddo dras Prydeinig a Pennsylvania-Iseldiraidd.[13][14] Roedd ei fam, Maye Musk (née Haldeman), yn fodel ac yn ddietegydd a anwyd yn Saskatchewan, Canada, ac a fagwyd yn Ne Affrica.[15][16] Mae ei dad, Errol Musk, yn beiriannydd electromecanyddol o Dde Affrica, yn beilot, yn forwr, yn ymgynghorydd, ac yn ddatblygwr eiddo, a oedd yn rhannol berchen ar fwynglawdd emrallt Zambia ger Llyn Tanganyika, yn ogystal â phorthdy rhent yng Ngwarchodfa Natur Breifat Timbavati.[17][18][19] Mae gan Musk frawd iau, Kimbal, a chwaer iau, Tosca.[16]
Roedd teulu Musk yn gyfoethog yn ystod ei ieuenctid.[20] Etholwyd ei dad i Gyngor Dinas Pretoria fel cynrychiolydd y Blaid Flaengar gwrth-apartheid a dywedodd bod ei blant yn rhannu'r un atgasedd at apartheid.[21] Roedd ei dad-cu ar ochr ei fam, Joshua N. Haldeman, o Ganada ac a aeth â'i deulu ar deithiau newydd uwch Affrica ac Awstralia - a hynny mewn awyren un injan, sef Bellanca.[22][23][24][25] Ar ôl i'w rieni ysgaru yn 1980, dewisodd Musk fyw gyda'i dad, yn bennaf.[26][17] Yn ddiweddarach roedd Musk yn difaru gwneud y penderfyniad hwn ac ymddieithriodd oddi wrth ei dad. Mae ganddo hanner chwaer a hanner brawd drwy ei dad.[22][27]
Mewn digwyddiad cofiadwy, ar ôl galw bachgen yr oedd ei dad wedi cyflawni hunanladdiad yn "dwp", cafodd Musk ei guro'n ddifrifol a'i daflu i lawr grisiau concrit. Gwawdiodd ei dad Elon am ei ymddygiad ac ni ddangosodd unrhyw gydymdeimlad ag ef er gwaethaf ei anafiadau.[28][29]
Roedd Musk yn ddarllenwr brwd, gan briodoli ei lwyddiant yn ddiweddarach yn rhannol i ddarllen Benjamin Franklin: An American Life, Lord of the Flies, y gyfres Foundation, a The Hitchhiker's Guide to the Galaxy.[30][31] Yn ddeg oed, datblygodd ddiddordeb mewn cyfrifiadura a gemau fideo, gan ddysgu sut i raglennu o lawlyfr defnyddiwr VIC-20.[32] Yn ddeuddeg oed, gwerthodd Musk ei gêm BASIC Blastar i'r cylchgrawn PC and Office Technology am oddeutu $500.[33][34]
Addysg
Mynychodd Musk Ysgol Baratoadol Waterkloof House, Ysgol Uwchradd Bryanston, ac Ysgol Uwchradd Bechgyn Pretoria, lle graddiodd.[35] Roedd Musk yn fyfyriwr da ond nid eithriadol, gan ennill 61 yn Affricaneg a B ar ei arholiad mathemateg uwch.[36] Gwnaeth Musk gais am basbort o Ganada trwy ei fam a aned yng Nghanada,[37][38] gan wybod y byddai'n haws mewnfudo i'r Unol Daleithiau fel hyn.[39] Wrth aros i'w gais gael ei brosesu, mynychodd Brifysgol Pretoria am bum mis.[40]
Cyrhaeddodd Musk Ganada ym Mehefin 1989 a bu'n byw gydag ail gefnder iddo yn Saskatchewan am gyfnod o flwyddyn,[41] yn gweithio mewn fferm a melin lumber.[42] Ym 1990, aeth i Brifysgol Queen's yn Kingston, Ontario.[43][44] Ddwy flynedd yn ddiweddarach, trosglwyddodd i Brifysgol Pennsylvania (UPenn), lle cwblhaodd astudiaethau ar gyfer gradd Baglor yn y Celfyddydau mewn ffiseg a gradd Baglor mewn Gwyddoniaeth mewn economeg o Ysgol Wharton.[45][46][47][48] Er i Musk ddweud ei fod wedi ennill y graddau ym 1995, mae UPenn yn iddynt eu dyfarnu iddo ym 1997.[49] Dywedir fod Musk wedi cynnal partïon mawr i helpu i dalu am ei hyfforddiant, ac ysgrifennodd gynllun busnes ar gyfer gwasanaeth sganio llyfrau electronig tebyg i Google Books.[50]
Ym 1994, cynhaliodd Musk ddwy interniaeth yn Dyffryn Silicon: un yn Sefydliad Ymchwil Pinnacle cychwyn storio ynni, a ymchwiliodd i uwch-gynhwysyddion electrolytig ar gyfer storio ynni, ac un arall yn Rocket Science Games yn Palo Alto.[51][52] Ym 1995, cafodd ei dderbyn i raglen PhD mewn gwyddor deunyddiau ym Mhrifysgol Stanford.[53][54] Fodd bynnag, gwnaeth dro pedol; penderfynodd Musk ymuno â chwyldro'r Rhyngrwyd, gan roi'r gorau i Stanford deuddydd ar ôl cael ei dderbyn a gwneud cais am swydd yn Netscape, ond yn ôl y sôn ni dderbyniodd ateb ganddynt.[55][56]
Remove ads
Gyrfa
Zip2
Yn 1995, sefydlodd Musk, ei frawd Kimbal, a Greg Kouri Global Link, a ailenwyd yn ddiweddarach i Zip2.[57][58] Ariannwyd y cwmni'n bennaf trwy rownd ariannu o US$200,000, a chyfrannwyd 10% ohono gan ei dad Errol Musk. Datblygodd y cwmni ganllaw dinas Rhyngrwyd gyda mapiau, cyfarwyddiadau, a thudalennau melyn, a'i farchnata i bapurau newydd.[59] Roeddent yn gweithio mewn swyddfa fach ar rent yn Palo Alto,[60] gyda Musk yn codio'r wefan bob nos.[60] Arwyddwyd cytundebau gyda The New York Times a'r Chicago Tribune.[61] Perswadiodd y brodyr y bwrdd cyfarwyddwyr i roi'r gorau i'r syniad o uno â CitySearch;[62] fodd bynnag, rhwystrwyd ymdrechion Musk i ddod yn Brif Swyddog Gweithredol.[63] Prynnodd Compaq Zip2 am $307 miliwn mewn arian parod yn Chwefror 1999,[64][65] a derbyniodd Musk $22 miliwn am ei gyfran o 7 y cant.[66]
X.com a PayPal
- Prif: PayPal
Hefyd yn 1999, cyd-sefydlodd Musk X.com, cwmni bancio a oedd yn gwneud taliadau drwy e-byst ac ar-lein gyda $12 miliwn o'r arian a wnaeth drwy Compaq.[67] X.com oedd un o'r banciau ar-lein cyntaf i gael ei yswirio'n ffederal, ac ymunodd dros 200,000 o gwsmeriaid yn ystod y misoedd cyntaf.[68] Er i Musk sefydlu'r cwmni, roedd buddsoddwyr yn ei ystyried yn amhrofiadol a disodlwyd ef fel Prif Swyddog Gweithredol y cwmni gan Bill Harris, erbyn diwedd y flwyddyn.[69]
Yn 2000, unodd X.com â banc ar-lein Confinity i osgoi cystadleuaeth,[60][69][70] gan fod gwasanaeth trosglwyddo arian PayPal yn fwy poblogaidd na gwasanaeth X.com.[71] Yna dychwelodd Musk fel Prif Swyddog Gweithredol y cwmni unedig. Achosodd hoffter o Microsoft yn hytrach na Unix rwyg ymhlith gweithwyr y cwmni, ac yn y pen draw ymddiswyddodd cyd-sylfaenydd Confinity Peter Thiel.[72] Gyda'r cwmni'n dioddef o gymhlethdodau technolegol a diffyg model busnes cydlynol, ymddiswyddwyd Musk gan y Bwrdd a rhoi Thiel yn ei le ym Medi 2000.[73] O dan Thiel, canolbwyntiodd y cwmni ar y gwasanaeth trosglwyddo arian a chafodd ei ailenwi'n PayPal yn 2001.[74]
Yn 2002, prynwyd PayPal gan eBay am $1.5 biliwn mewn stoc, a derbyniodd Musk - cyfranddaliwr mwyaf PayPal gyda 11.72% o gyfranddaliadau - $175.8 miliwn am ei drafferth.[75][76] Yn 2017, fwy na 15 mlynedd yn ddiweddarach, prynodd Musk y parth X.com gan PayPal oherwydd ei "werth sentimental".[77][78] Yn 2022, trafododd Musk nod o greu "X, ap popeth" (X, the everything app".)[79]
SpaceX
- Prif: SpaceX
Yn gynnar yn 2001, daeth Musk i gysylltiad â'r Gymdeithas Mawrth cwmni nid-am-elw a thrafododd gynlluniau ariannu i osod siambr dwf ar gyfer planhigion ar y blaned Mawrth.[80] Yn Hydref yr un flwyddyn, teithiodd i Moscow gyda Jim Cantrell ac Adeo Ressi i brynu taflegrau balistig rhyng-gyfandirol (ICBMs) wedi'u hadnewyddu a allai anfon y tŷ gwydr i'r gofod. Cyfarfu â'r cwmnïau NPO Lavochkin a Kosmotras ond gwelwyd Musk fel glaslanc dibrofiad[81] a dychwelodd y grŵp i'r Unol Daleithiau yn waglaw. Yn Chwefror 2002, dychwelodd y grŵp i Rwsia gyda Mike Griffin (llywydd In-Q-Tel ) i chwilio am dri ICBM. Cawsant gyfarfod arall gyda Kosmotras a chynigiwyd un roced iddynt am $8 miliwn, ond gwrthododd Musk y cynnig. Yn lle hynny, penderfynodd ddechrau cwmni a allai adeiladu rocedi fforddiadwy.[81] Gyda $100 miliwn o'i arian ei hun,[82] sefydlodd Musk SpaceX ym Mai 2002 a daeth yn Brif Swyddog Gweithredol a Phrif Beiriannydd y cwmni.[83][84]
Lansiodd SpaceX eu roced Falcon 1 am y tro cyntaf yn 2006.[85] Er i'r roced fethu â chyrraedd orbit y Ddaear, dyfarnwyd contract rhaglen Gwasanaethau Cludiant Orbitol Masnachol iddi gan Weinyddwr NASA (a chyn-ymgynghorydd SpaceX[86]) Mike Griffin yn ddiweddarach y flwyddyn honno.[87] Ar ôl dau ymgais aflwyddiannus arall, a fu bron â achosi i Musk a'i gwmnïau fynd yn fethdalwyr,[85] llwyddodd SpaceX i lansio'r Falcon 1 i orbit yn 2008.[88] Yn ddiweddarach y flwyddyn honno, derbyniodd SpaceX gwerth $1.6 biliwn o gontracts gan NASA ar gyfer 12 taith hedfan y roced Falcon 9 a'r llong ofod Dragon i'r Orsaf Ofod Ryngwladol, gan ddisodli'r Wennol Ofod ar ôl ei hymddeoliad yn 2011.[89] Yn 2012, cyrhaeddodd Dragon yr Orsaf Ofod Ryngwladol, y llong ofod fasnachol cyntaf i wneud hynny.[90]
.jpg)
Gan weithio tuag at ei nod o rocedi y gellir eu hailddefnyddio, yn 2015 llwyddodd SpaceX i lanio cam cyntaf Falcon 9 ar lwyfan mewndirol.[91] Glaniwyd yn ddiweddarach ar longau drôn.[92] Yn 2018, lansiodd SpaceX y Falcon Heavy; roedd y genhadaeth gyntaf hon yn cario Tesla Roadster personol Musk fel llwyth.[93][94] Ers 2019,[95] mae SpaceX wedi bod yn datblygu Starship, cerbyd lansio hynod o drwm y gellir ei ailddefnyddio, gyda'r bwriad o ddisodli'r Falcon 9 a'r Falcon Heavy.[96] Yn 2020, lansiodd SpaceX ei hediad dynol cyntaf, y Demo-2, gan ddod y cwmni preifat cyntaf i fynd a gofodwyr i orbit a docio llong ofod â chriw gyda'r ISS.[97]
Starlink
- Prif: Starlink
.jpg)
Yn 2015, dechreuodd SpaceX ddatblygu Starlink sef cysawd neu rwydwaith o loerennau orbit isel gyda'r nod o ddarparu mynediad i'r rhyngrwyd drwy loeren,[98] gyda'r ddwy loeren brototeip gyntaf yn cael eu lansio yn Chwefror 2018. Lansiwyd rhan cyntaf y rhwydwaith ym Mai 2019, pan lansiwyd ygyda 60 lloeren weithredol gyntaf yn cael eu lansio.[99] Amcangyfrifir gan SpaceX mai cyfanswm cost y prosiect degawd o hyd i ddylunio, adeiladu a defnyddio'r gytser yw tua $10. biliwn.[100] Mae rhai beirniaid, gan gynnwys yr Undeb Seryddol Rhyngwladol, wedi honni bod Starlink yn rhwystro golygfa o'r awyr ac yn fygythiad gwrthdrawiad i longau gofod.[101][102][103] Tynnodd Musk nyth cacwn i'w ben pan ddiffoddodd y mynediad i Satarlink o Wcrain, gan ddweud nad ar gyfer defnydd rhyfel y cawsant eu lansio.[104]
Tesla
- Prif: Tesla
_(8765031426).jpg)
Ymgorfforwyd Tesla, Inc., Tesla Motors yn wreiddiol, yng Ngorffennaf 2003 gan Martin Eberhard a Marc Tarpenning, a ariannodd y cwmni tan rownd ariannu Cyfres A. Chwaraeodd y ddau ddyn rolau gweithredol yn natblygiad cynnar y cwmni cyn i Musk gymryd rhan.[105] Arweiniodd Musk rownd fuddsoddi Cyfres A yn Chwefror 2004; buddsoddodd $6.5 miliwn, daeth y cyfranddaliwr mwyaf ac ymunodd â bwrdd cyfarwyddwyr Tesla fel cadeirydd.[106] Cymerodd Musk rôl weithredol yn y cwmni a goruchwyliodd ddylunio cynnyrch Roadster, ond nid oedd yn ymwneud â gweithrediadau busnes o ddydd i ddydd y cwmni.[107]
Yn dilyn cyfres o wrthdaro cynyddol yn 2007, ac argyfwng ariannol 2007-2008, cafodd Eberhard ei gardiau, a gadawodd.[108] Ymgymerodd Musk â'r cwmni fel Prif Swyddog Gweithredol a phensaer cynnyrch yn 2008.[109] Dynododd setliad achos cyfreithiol yn 2009 gydag Eberhard mai Musk oedd cyd-sylfaenydd Tesla, ynghyd â Tarpenning a dau arall.[110][111] O 2019, Musk oedd y Prif Swyddog Gweithredol â deiliadaeth hiraf o unrhyw wneuthurwr modurol yn fyd-eang.[112] Yn 2021, newidiodd Musk ei deitl i "Technoking" wrth gadw ei swydd fel Prif Swyddog Gweithredol (CEO).[113]
.jpg)
Dechreuodd Tesla werthu sports car trydan cyntaf, y Roadster, yn 2008. Gwerthwyd tua 2,500 o gerbydau dros nos, hwn oedd y car trydan cyfresol cyntaf i ddefnyddio celloedd batri lithiwm-ion.[114] Erbyn 2023, fodd bynnag, edrychwyd ar lithiwm fel dull hen ffasiwn o greu batri. Cyflwynodd Tesla ei Fodel pedwar drws S sedan yn 2012.[115] Yn groesiad o gar, lansiwyd y Model X yn 2015.[116] Rhyddhawyd sedan marchnad dorfol, y Model 3, yn 2017.[117] Yn 2023, y Model 3 oedd y car trydan plug-in a werthwyd orau ledled y byd, ac ym Mehefin 2021 hwn oedd y car trydan cyntaf i werthu 1 miliwn o unedau'n fyd-eang.[118][119] Lansiwyd pumed cerbyd, sef y Model Y yn 2020.[120] Cafodd y Cybertruck, pickup trydan, ei ddadorchuddio yn 2019.[121] O dan Musk, mae Tesla hefyd wedi adeiladu nifer o ffatrïoedd batris lithiwm-ion a cherbydau trydan, o'r enw Gigafactories.[122]
Ers ei gynnig cyhoeddus cychwynnol yn 2010,[123] mae stoc Tesla wedi codi'n sylweddol; daeth yn wneuthurwr ceir mwyaf arianog yn haf 2020,[124][125] a daeth i mewn i'r S&P 500 yn ddiweddarach y flwyddyn honno.[126][127] Yn Hydref 2021, cyrhaeddodd gyfalafiad marchnad o $1 triliwn, y chweched cwmni yn hanes yr Unol Daleithiau i wneud hynny.[128] Yn Nhachwedd 2021, ar Twitter, cynigiodd Musk werthu 10% o’i stoc Tesla.[129] Wedi i mwy na 3.5 miliwn o gyfrifon Twitter gefnogi'r gwerthiant, gwerthodd Musk $6.9 biliwn o stoc Tesla o fewn wythnos,[129] a chyfanswm o $16.4 biliwn erbyn diwedd y flwyddyn, gan gyrraedd y targed o 10%.[130] Yn Chwefror 2022, adroddodd The Wall Street Journal fod Elon a Kimbal Musk yn destun ymchwiliad gan y SEC am fasnachu mewnol posibl yn ymwneud â'r gwerthiant.[131] Yn 2022, dadorchuddiodd Musk robot a ddatblygwyd gan Tesla, robot o'r enw Optimus.[132] Ar 20 Mehefin, 2023, cyfarfu Musk â Phrif Weinidog India Narendra Modi yn Ninas Efrog Newydd, gan awgrymu y gallai fod ganddo ddiddordeb mewn buddsoddi yn India "cyn gynted ag y bo modd".[133]
SolarCity a Tesla Energy
- Prif: Tesla Energy
Darparodd Musk y cysyniad cychwynnol a chyfalaf ariannol ar gyfer SolarCity, a sefydlodd ei gefndryd Lyndon a Peter Rive yn 2006.[134] Erbyn 2013, SolarCity oedd yr ail ddarparwr mwyaf o systemau pŵer solar yn yr Unol Daleithiau.[135] Yn 2014, hyrwyddodd Musk y syniad o adeiladu cyfleuster cynhyrchu uwch yn Buffalo, Efrog Newydd, tair gwaith maint y gwaith solar mwyaf yn yr Unol Daleithiau.[136] Dechreuodd y gwaith o adeiladu'r ffatri yn 2014 ac fe'i cwblhawyd yn 2017. Roedd yn gweithredu fel menter ar y cyd â Panasonic tan ddechrau 2020.[137][138]
Prynodd Tesla y cwmni SolarCity am dros $2 biliwn yn 2016 a’i uno â’i uned batri i greu Tesla Energy. Arweiniodd hyn at ostyngiad o fwy na 10% ym mhris stoc Tesla. Ar y pryd, roedd SolarCity yn wynebu problemau hylifedd ariannol.[139] Fe wnaeth grwpiau cyfranddalwyr lluosog ffeilio achos cyfreithiol yn erbyn cyfarwyddwyr Musk a Tesla, gan nodi bod pryniant SolarCity wedi'i wneud er budd Musk yn unig a'i fod yn dod ar draul Tesla a'i gyfranddalwyr.[140][141] Setlodd cyfarwyddwyr Tesla yr achos cyfreithiol yn Ionawr 2020, gan adael Musk yr unig ddiffynnydd sy'n weddill.[142][143] Ddwy flynedd yn ddiweddarach, dyfarnodd y llys o blaid Musk.[144]
Neuralink
- Prif: Neuralink
Yn 2016, cyd-sefydlodd Musk Neuralink, egin gwmni niwrotechnoleg, gyda buddsoddiad o $100 miliwn.[145][146] Nod Neuralink yw integreiddio'r ymennydd dynol â deallusrwydd artiffisial (AI) trwy greu dyfeisiau sydd wedi'u hymgorffori yn yr ymennydd i hwyluso ei uno â pheiriannau. Trafodwyd y cysyniad hwn yn y nofel Y Dydd Olaf a sgwennwyd yn 1968 gan Owain Owain - a hynny yn y Gymraeg. Gallai technoleg o'r fath wella'r cof (yn ôl Musk) neu ganiatáu i'r dyfeisiau gyfathrebu â meddalwedd.[146][147] Y perygl, yn ôl Y Dydd olaf yw y gall hefyd gyflyru'r person a'i roboteiddio. Mae'r cwmni hefyd yn gobeithio datblygu dyfeisiau i drin cyflyrau niwrolegol fel clefyd Alzheimer, dementia ac anafiadau i fadruddyn y cefn.[148]
Ym Medi 2023, cymeradwywyd y cwmni i gychwyn treialon dynol; bydd y cwmni'n cynnal astudiaeth chwe blynedd.[149]
The Boring Company
- Prif: The Boring Company
Yn 2017, sefydlodd Musk y Boring Company i adeiladu twneli, a datgelodd gynlluniau ar gyfer cerbydau arbenigol, tanddaearol, defnydd uchel a allai deithio hyd at 150 milltir yr awr gan osgoi traffig uwchben y Ddaear mewn dinasoedd mawr.[150][151] Yn gynnar yn 2017, dechreuodd y cwmni drafod gyda chyrff rheoleiddio a chychwynwyd adeiladu ffos brawf 30 troedfedd (9.1 metr) o led 50 tr (15 m) o hyd 15 tr (4.6 m) o dan wyneb y Ddaear, ar safle swyddfeydd SpaceX, gan nad oedd angen unrhyw drwyddedau. Creodd y cwmni hefyd dwnnel Los Angeles, twnel llai na 2 filltir (3.2 km) yn 2018.[152]
Cwblhawyd twnnel o dan Ganolfan Confensiwn Las Vegas yn gynnar yn 2021.[153] Mae swyddogion lleol wedi cymeradwyo ehangu system y twnnel ymhellach[154] ac yn 2021, cymeradwywyd adeiladu twnnel ar gyfer Fort Lauderdale, Florida.[155]
Twitter (X)
- Prif: Twitter
Mynegodd Musk ddiddordeb mewn prynu Twitter yn 2017,[156] ac roedd wedi cwestiynu ymrwymiad y platfform i bwysigrwydd rhyddid barn.[157][158] Yn ogystal, roedd ei gyn-wraig Talulah Riley wedi ei annog i brynu Twitter i atal y "woke-ism".[159] Yn Ionawr 2022, dechreuodd Musk brynu cyfranddaliadau Twitter, gan gyrraedd cyfran o 9.2% erbyn Ebrill,[160] gan ei wneud yn gyfranddaliwr mwyaf y cwmni.[161] Pan ddatgelwyd hyn yn gyhoeddus, profodd cyfranddaliadau Twitter yr ymchwydd pris mwyaf o fewn diwrnod ers IPO 2013 y cwmni.[162] Ar Ebrill 13, cynigiodd Musk $ 43 biliwn am Twitter, gan lansio cais i feddiannu 100% o'r stoc am $54.20 y cyfranddaliad.[161][163] Erbyn diwedd y mis roedd Musk wedi cwblhau ei gais yn llwyddiannus am tua $44 biliwn.[164] Roedd hyn yn cynnwys tua $12.5 biliwn mewn benthyciadau yn erbyn ei stoc Tesla a $21 biliwn mewn ariannu ecwiti.[165][166]
Suddodd gwerth marchnad stoc Tesla $100 biliwn drannoeth y pryniant, mewn ymateb i'r pryniant.[167][168] Trydarodd Musk ei feirniadaeth o bolisïau Twitter i’w 86 miliwn o ddilynwyr.[169] Yn union fis ar ôl y pryniant, dywedodd Musk fod y fargen “wedi’i gohirio” yn dilyn adroddiad bod 5% o ddefnyddwyr gweithredol dyddiol Twitter yn gyfrifon sbam.[170] Ar 12 Grffennaf 2022, fe wnaeth Twitter siwio Musk yn ffurfiol yn Llys Siawnsri Delaware am dorri cytundeb cyfreithiol rwymol i brynu Twitter.[171] Yn Hydref 2022, gwrthdrodd Musk eto, gan gynnig prynu Twitter am $54.20 y cyfranddaliad.[172] Cwblhawyd y caffaeliad yn swyddogol ar 27 Hydref.[173]
Yn syth ar ôl y caffaeliad, saciodd Musk sawl prif weithredwr Twitter gan gynnwys y Prif Swyddog Gweithredol Parag Agrawal;[174][175] Daeth Musk yn Brif Swyddog Gweithredol yn eu lle.[176] Sefydlodd danysgrifiad misol o $7.99 ar gyfer "siec glas",[177][178][179] a diswyddodd gyfran sylweddol o staff y cwmni.[180][181] Lleihaodd Musk y gwaith o gymedroli cynnwys Twitter, ac aeth ati i adfer cyfrifon fel y Bee,[182] ac yn Rhagfyr, rhyddhaodd Musk ddogfennau mewnol yn ymwneud â chymedroli Twitter parthed Hunter Biden yn y cyfnod cyn etholiad arlywyddol 2020.
Nododd Southern Poverty Law Center fod Twitter wedi caniatau i nifer o eithafwyr leisio eu barn;[183] Cynyddodd y cynnwys o gasineb hefyd ar y llwyfan ar ôl iddo gymryd drosodd, yn eu barn nhw.[184]
Ar ddiwedd 2022, addawodd Musk ymddiswyddo fel Prif Swyddog Gweithredol (CEO) ar ôl iddo gynnal arolwg lle roedd mwyafrif y defnyddiwr eisiau iddo wneud gamu i lawr.[185][186] Bum mis yn ddiweddarach, gwnaeth hynny o'i rol fel Prif Swyddog Gweithredol a gosododd cyn weithredwr NBCUniversal Linda Yaccarino yn y swydd a throsglwyddo ei rôl i gadeirydd gweithredol a phrif swyddog technoleg X.[187]
Arddull ei arweinyddiaeth
Mae Musk yn aml yn cael ei ddisgrifio fel microreolwr ac mae wedi galw ei hun yn "nano-reolwr".[188] Mae'r New York Times wedi'i ddisgrifio (o ran ei arddull a'i ymagwedd) fel absoliwtydd.[189] Nid yw Musk yn gwneud cynlluniau busnes ffurfiol;[189] yn lle hynny, mae'n dweud bod yn well ganddo fynd at broblemau peirianneg gyda " methodoleg dylunio ailadroddol" ("iterative design methodology") a thrwy bod yn "oddefol o fethiant".[85] Honir ei fod yn gwthio gweithwyr i fabwysiadu jargon y cwmni ei hun ac iddo lansio prosiectau uchelgeisiol, peryglus a chostus yn erbyn argymhellion ei gynghorwyr, megis tynnu radar wyneb blaen o Tesla Autopilot. Mynnodd ddefnyddio system hunangynhaliol cwmnïau, sef integreiddiad fertigol, er mwyn i'w gwmnïau symud y rhan fwyaf o'u cynnyrch yn fewnol. Er bod hyn wedi arwain at arbed costau ar gyfer roced SpaceX,[85] dywedir fod integreiddio fertigol wedi achosi llawer o broblemau defnyddioldeb i feddalwedd Tesla.[188]
Mae ymdriniaeth Musk o weithwyr - y mae'n cyfathrebu'n uniongyrchol â nhw trwy e-byst torfol - wedi'i nodweddu fel "dyn y moronen a'r ffon", gan wobrwyo'r rhai "sy'n cynnig beirniadaeth adeiladol" tra hefyd yn hysbys ei fod yn bygwth, rhegi a chael gwared a'i weithwyr yn fyrbwyll.[85][190] Dywedodd Musk ei fod yn disgwyl i'w weithwyr weithio oriau hir, weithiau am 80 awr yr wythnos.[85] Honir fod ei weithwyr newydd yn arwyddo cytundebau atal datgelu (NDA) llym.[191][192] Yn 2022, datgelodd Musk gynlluniau i gael gwared a 10% o weithlu Tesla, oherwydd ei bryderon am yr economi.[193] Yr un mis, ataliodd gweithio o bell yn SpaceX a Tesla a bygythiodd gael gwared ar weithwyr nad ydyn nhw'n gweithio 40 awr yr wythnos yn y swyddfa.[194]
Remove ads
Gweithgareddau eraill
Sefydliad Musk
Mae Musk yn llywydd Sefydliad Musk a sefydlodd yn 2001,[195][196] gyda'r diben o ddarparu systemau ynni mewn ardaloedd lle cafwyd trychineb; cefnogi ymchwil, datblygu ac eiriolaeth (ar gyfer diddordebau gan gynnwys archwilio gofod, pediatreg, ynni adnewyddadwy a "deallusrwydd artiffisial diogel"); a chefnogi ymdrechion addysgol mewn gwyddoniaeth a pheirianneg.[197]
Erbyn 2020 reoedd y sefydliad wedi gwneud 350 o roddion. Gwnaethpwyd tua hanner ohonynt i ymchwil wyddonol neu addysg nid-am-elw. Ymhlith y buddiolwyr nodedig mae Sefydliad Wicimedia, ei alma mater, sef Prifysgol Pennsylvania, a Big Green, cwmni nid-am-elw ei frawd Kimbal.[198] Rhwng 2002 a 2018, rhoddodd y sefydliad $25 miliwn yn uniongyrchol i sefydliadau dielw, ac aeth bron i hanner ohonynt i OpenAI Musk,[199] a oedd yn ddielw ar y pryd.[200]
Yn 2012, ymrwymodd Musk (drwy'r Giving Pledge) i roi'r mwyafrif o'i gyfoeth i achosion elusennol naill ai yn ystod ei oes neu yn ei ewyllys.[201] Mae wedi gwaddoli gwobrau yn yr X Prize Foundation, gan gynnwys $100 miliwn i wobrwyo gwell technoleg dal carbon.[202]
Hyperloop
- Prif: Hyperloop
Yn Awst 2013, cyhoeddodd Musk gynlluniau ar gyfer fersiwn o vactrain - trên tiwb faciwm - a neilltuodd ddwsin o beirianwyr o SpaceX a Tesla i sefydlu'r sylfeini cysyniadol a chreu dyluniadau cychwynnol.[203] Yn ddiweddarach y flwyddyn honno, dadorchuddiodd Musk y cysyniad, a alwyd ganddo yn hyperddolen (Hyperloop).[204] Cyhoeddwyd y cynllun alffa ar gyfer y system mewn papur gwyn a bostiwyd i flogiau Tesla a SpaceX. Roedd y ddogfen yn cynnwys y dechnoleg ac yn amlinellu llwybr posib, lle gellid adeiladu system drafnidiaeth o'r fath rhwng Ardal Fwyaf Los Angeles ac Ardal Bae San Francisco, ar gost o tua $6. biliwn.[205] Byddai'r cynnig, os yw'n dechnegol ymarferol ar y costau a nodir, yn gwneud teithio Hyperloop yn rhatach nag unrhyw ddull arall o deithio am bellteroedd mor hir.[206]
OpenAI a xAI
- Prif: OpenAI a xAI
Yn Rhagfyr 2015, cyd-sefydlodd Musk OpenAI, cwmni ymchwil deallusrwydd artiffisial dielw (AI) sy'n anelu at ddatblygu deallusrwydd cyffredinol artiffisial gyda'r bwriad o fod yn ddiogel ac yn fuddiol i ddynoliaeth.[207] Ffocws arbennig y cwmni yw democrateiddio systemau uwch-ddeallusrwydd artiffisial, yn erbyn llywodraethau a chorfforaethau. Addawodd Musk $1 biliwn o gyllid i OpenAI.[208] Yn 2023, fe drydarodd Musk ei fod wedi rhoi cyfanswm o $100 miliwn i OpenAI. Adroddodd TechCrunch yn ddiweddarach, yn ôl ei ymchwiliad ei hun i gofnodion cyhoeddus, mai “dim ond $15 miliwn” o gyllid OpenAI y gellid ei olrhain yn bendant i Musk. Atebodd Musk ei fod wedi rhoi tua $50 miliwn.[209]
Yn 2018, gadawodd Musk fwrdd OpenAI i osgoi gwrthdaro posibl yn y dyfodol gyda'i rôl fel Prif Swyddog Gweithredol Tesla wrth i'r cwmni ddod i ymwneud yn gynyddol ag AI trwy Tesla Autopilot.[210] Ers hynny, mae OpenAI wedi gwneud cynnydd sylweddol mewn dysgu peirianyddol, gan gynhyrchu rhwydweithiau niwral fel GPT-3 (cynhyrchu testun tebyg i ddyn),[211] a DALL-E (cynhyrchu delweddau digidol o ddisgrifiadau iaith naturiol) sy'n gwmni gwneud elw.[212]
Ar 12 Gorffennaf 2023, lansiodd Elon Musk gwmni deallusrwydd artiffisial o'r enw xAI, sy'n anelu at ddatblygu rhaglen AI cynhyrchiol sy'n cystadlu ag offrymau presennol fel ChatGPT. Dywedir bod y cwmni wedi cyflogi peirianwyr o Google ac OpenAI.[213] Prynodd y cwmni, sydd wedi'i gorffori yn Nevada, 10,000 o unedau prosesu graffeg. Dywedwyd bod Musk wedi cael cyllid gan fuddsoddwyr yn SpaceX a Tesla.
Digwyddiad canabis 2018
Ym Medi 2018, cafodd Musk ei gyfweld ar bennod o bodlediad The Joe Rogan Experience, pan samplodd sigâr a oedd yn cynnwys canabis.[214] Yn 2022, dywedodd Musk ei bod yn ofynnol iddo ef a gweithwyr SpaceX eraill gael profion cyffuriau ar hap am tua blwyddyn yn dilyn y digwyddiad hwn, fel sy'n ofynnol gan Ddeddf Gweithle Di-gyffuriau 1988 ar gyfer contractwyr Ffederal.[215] Mewn cyfweliad 60 Munud yn 2019, dywedodd Musk, "Dydw i ddim yn ysmygu pot. Fel y gallai unrhyw un a wyliodd y podlediad hwnnw ddweud, nid oes gennyf unrhyw syniad sut i ysmygu pot."[216]
Jet preifat
Yn 2003, dywedodd Musk mai ei hoff awyren oedd yn berchen arno oedd Albatros L-39.[217] Roedd yn defnyddio jet preifat sy'n eiddo i Falcon Landing LLC, cwmni sy'n gysylltiedig â SpaceX, a chafodd ail jet yn Awst 2020.[218][219] Mae ei ddefnydd trwm o'r jet - hedfanodd dros 150,000 o filltiroedd yn 2018 - a'r defnydd o danwydd ffosil wedi cael ei feirniadu.[218][220]
Remove ads
Cyfoeth
Gwerth net
Fel y nodwyd, gwnaeth Musk $175.8 miliwn pan werthwyd PayPal i eBay yn Hydref 2002.[221] Cafodd ei restru gyntaf ar 'Restr Billionaires Forbes' yn 2012, gyda gwerth net o $2 biliwn.[222]
Ar ddechrau 2020, roedd gan Musk werth net o $27 biliwn.[223] Erbyn diwedd y flwyddyn roedd ei werth net wedi cynyddu $150 biliwn, wedi'i yrru'n bennaf gan ei berchnogaeth o tua 20% o stoc Tesla.[224] Yn ystod y cyfnod hwn, roedd gwerth net Musk yn aml yn gyfnewidiol. Er enghraifft, gostyngodd $16.3 biliwn ar 8 Medi, y cwymp undydd mwyaf yn hanes Bloomberg Billionaires Index ar y pryd.[225] Yn Nhachwedd y flwyddyn honno, pasiodd Musk gyd-sylfaenydd Facebook Mark Zuckerberg i ddod y trydydd person cyfoethocaf yn y byd; wythnos yn ddiweddarach fe basiodd cyd-sylfaenydd Microsoft, Bill Gates, i ddod yr ail gyfoethocaf.[226]
Yn Ionawr 2021, Musk, gyda gwerth net o $185 biliwn, roedd wedi rhagori ar sylfaenydd Amazon, Jeff Bezos, i ddod y person cyfoethocaf yn y byd.[227] Llwyddodd Bezos i adennill y safle uchaf y mis canlynol.[228] Ar 27 Medi 2021, ar ôl i stoc Tesla gynyddu, cyhoeddodd Forbes fod gan Musk werth net o dros $ 200 biliwn, ac mai ef oedd y person cyfoethocaf yn y byd.[229] Yn Nhachwedd 2021, Musk oedd y person cyntaf i gael gwerth net o fwy na $300 biliwn. [230]
Ar Ragfyr 30, 2022, adroddwyd bod Musk wedi colli $200 biliwn o'i werth net oherwydd dirywiad yng ngwerth stoc Tesla; ef felly oedd y person cyntaf mewn hanes i golli swm mor fawr o arian.[231][232][233]
Rheolir cyfoeth personol Musk gan ei swyddfa deuluol o'r enw Excession LLC, a ffurfiwyd yn 2016 ac a redir gan Jared Birchall.[234][235]
Perthnasau a phlant
Yn 2023 roedd gan Musk 10 o blant wedi goroesi[236] Cyfarfu â'i wraig gyntaf, yr awdur o Ganada Justine Wilson, tra'n mynychu Prifysgol Queen's yn Ontario, Canada; priododd y ddau yn 2000.[237] Yn 2002, bu farw eu plentyn cyntaf o syndrom marwolaeth sydyn babanod (SIDS) yn 10 wythnos oed.[238] Ar ôl ei farwolaeth, defnyddiodd y cwpl IVF i barhau â'u teulu;[239] cawsant efeilliaid yn 2004 ac yna tripledi yn 2006.[239] Ysgarodd y cwpl yn 2008 a rhannwyd y warchodaeth.[240][241] Yn 2022, newidiodd yr efaill hynaf ei henw yn swyddogol i adlewyrchu ei hunaniaeth o ran rhywedd fel menyw draws ac i ddefnyddio Wilson fel ei henw olaf oherwydd nad oedd bellach yn dymuno bod yn gysylltiedig â Musk.[242][243]
Yn 2008, dechreuodd Musk ganlyn yr actores o Saesnes Talulah Riley.[244] Priododd y ddau ddwy flynedd yn ddiweddarach yn Eglwys Gadeiriol Dornoch yn yr Alban.[245][246] Yn 2012, ysgarodd y cwpl, cyn ailbriodi y flwyddyn ganlynol.[247] Ar ôl ffeilio'n fyr am ysgariad yn 2014,[247] cwblhaodd Musk ail ysgariad oddi wrth Riley yn 2016.[248] Yna bu'n mynd allan gydag Amber Heard am sawl mis yn 2017.[249] [250]
Yn 2018, datgelodd Musk a'r cerddor o Ganada , Grimes, eu bod yn canlyn.[251] Rhoddodd Grimes enedigaeth i'w mab ym mis Mai 2020.[252][253] Yn ôl Musk a Grimes, enw'r mab oedd "X Æ A-12"; fodd bynnag, byddai'r enw wedi mynd yn groes i reoliadau California gan ei fod yn cynnwys nodau nad ydynt yn yr wyddor Saesneg fodern,[254][255] ac fe'i newidiwyd i "X Æ A-Xii". Creodd hyn fwy o ddryswch, gan nad yw Æ yn llythyren yn yr wyddor Saesneg fodern.[256] Yn y diwedd, enwyd y plentyn yn X AE A-XII Musk, gyda "X" fel enw cyntaf, "AE A-XII" fel enw canol, a "Musk" fel cyfenw.[257] Yn Rhagfyr 2021, roedd gan Grimes a Musk ail blentyn, merch o'r enw Exa Dark Sideræl Musk (llysenw "Y"), a aned trwy fam fenthyg (surrogate). Mewn cyfweliad gyda Time yn Rhagfyr 2021, dywedodd ei fod yn ddyn sengl.[258][259] Yn Mawrth 2022, dywedodd Grimes am ei pherthynas â Musk: "Mae'n debyg y byddwn yn cyfeirio ato fel "fy nghariad", ond 'da ni'n anwadal iawn."[260] Yn ddiweddarach y mis hwnnw, fe drydarodd Grimes ei bod hi a Musk wedi gwahanu eto.[261] Ym mis Medi 2023 datgelwyd bod gan y pâr drydydd plentyn, mab o'r enw Techno Mechanicus "Tau" Musk.[262] Ar 29 Hydref 2023, siwiodd Grimes Musk dros hawliau rhieni a gwarchodaeth o'u mab hynaf.[263][264][265]
Ym mis Gorffennaf 2022, cyhoeddodd Insider ddogfennau llys yn datgelu bod Musk wedi cael efeilliaid gyda Shivon Zilis, cyfarwyddwr gweithrediadau a phrosiectau arbennig yn Neuralink, ym mis Tachwedd 2021.[266] Fe'u ganed wythnosau cyn i Musk a Grimes gael eu hail blentyn trwy fam fenthyg ym mis Rhagfyr. Roedd Zilis, yn ei gwaith, yn gyfrifol yn uniongyrchol i Musk.[267]
Remove ads
Gwleidyddiaeth
Ar yr un pryd dechreuodd Musk gefnogi Trump, daeth hefyd yn gefnogwr i'r Adain Dde.[268]
Cyfeiriadau
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads