Arian byw (elfen)

Elfen gemegol fetalig yw mercwri (enw poblogaidd: arian byw) â'r symbol Hg. Mercwri yw'r unig fetel sy'n hylif ar dymheredd stafell. Roedd arian byw yn hysbys i wyddonwyr yr Henfyd, yr Hen Aifft, yr India gynnar a Tsieina. Fe'i ceir weithiau yn ei chyflwr metalaidd naturiol ond yn amlaf fel y cyfansoddyn sinabar sylffid (HgS).

Arian byw

Enghraifft o:	elfen gemegol, metel, superconducting element, elfen chalcophile
Math	post-transition metal
Deunydd	cinnabar, metacinnabar, sphalerite, corderoite, livingstonite
Màs	200.592 ±0.003 uned Dalton
Fformiwla gemegol	Hg
Symbol	Hg
Rhif atomig	80
Trefn yr electronnau	[Xe] 4f¹⁴ 5d¹⁰ 6s²
Electronegatifedd	2
Cyflwr ocsidiad	2
Rhan o	Elfen cyfnod 6, Elfen Grŵp 12, mercury (II) reductase activity, Mwynlif
Enw brodorol	mercury
Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Erthygl am yr elfen Mercwri yw hon. Gweler hefyd Mercher (planed) (Saesneg:Mercury).

Mercwri
Mercwri mewn cynhwysydd
Symbol	Hg
Rhif	80
Dwysedd	13.534  g·cm−3

Arian Byw y Byd actio

Yng nghyfnod William Shakespeare roedd llawer o'r colur yr oedden nhw'n defnyddio yn cynnwys cemegion neu sylweddau peryglus, ac weithiau'n farwol. Enghraifft o fath o golur a oedd yn cynnwys arian byw oedd y paent coch oedd yn cael ei roi ar wefusau'r actorion. Roedd yr actorion yn ystod y ddrama yn llyfu'u gwefusau, ac yn llyncu'r arian byw oedd yn y paent. Roedd hwn yn achosi i'r actor/actores fynd yn sâl iawn dros gyfnod o amser.

Enghraifft arall oedd yn bochau a oedd yn cael eu peintio â chemegyn o'r enw mercury sulphide. Roedd hwn yn hawdd i'w anadlu drwy'r trwyn, ac mi fyddai'r arian byw gwenwynig yn cronni yn y stunog. A dim ond amser wedyn oedd rhwng yr actor a'i farwolaeth.

Eginyn erthygl sydd uchod am gemeg. Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu ato.