Protactiniwm

Elfen gemegol gwan o ran ymbelydredd a ganfyddir yn naturiol yn y ddaear ydy protactiniwm sydd â'r symbol Pa a'r rhif atomig 91 yn y tabl cyfnodol.

Protactiniwm
Protactiniwm Protactiniwm mewn cynhwysydd
Symbol	Pa
Rhif	91
Dwysedd	15.37 g/cm³

Mae'n fetal prin a hynod o ymbelydrol.

Mae ganddo 29 isotop, y mwyaf sefydlog ydy ²³¹Pa gyda'i hanner-oes o 32760 blwyddyn.

Er i Crookes wahanu'r metal oddi wrth iwraniwm yn 1900, y ddau cemegydd Kasimir Fajans a O. H. Göring wnaeth ei adnabod fel metal newydd a'i enwi'n brevium gan fod un isotop ohono â hanner-oes o ddim ond 1.17 munud. Ystyr y gair Lladin brevium ydy ' 'byr' neu 'oes fer'. Yn 1918 newidiwyd yr enw i Protactiniwm sy'n dod o'r iaith Roeg πρῶτος + ἀκτίς sef "elfen y pelydr cyntaf").

Eginyn erthygl sydd uchod am gemeg. Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu ato.