Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως
«Πρώτη μεταξύ ίσων» Αυτοκέφαλη Ανατολική Ορθόδοξη Χριστιανική Εκκλησία From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως (λατινικά: Patriarchatus Oecumenicus Constantinopolitanus· τουρκικά: Rum Ortodoks Patrikhanesi, İstanbul Ekümenik Patrikhanesi) ή Ορθόδοξο Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως ή απλώς Οἰκουμενικὸν Πατριαρχεῖον, που αναφέρεται και ως Ἁγία τοῦ Χριστοῦ Μεγάλη Ἐκκλησία,[1] είναι η ονομασία της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Κωνσταντινουπόλεως.
 |
Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. |
.svg)
.jpg)
Υφίσταται ως η «πρώτη μεταξύ ίσων» στην τάξη των Ορθοδόξων Εκκλησιών και ιστορικά είναι η μόνη Εκκλησία που αποξένωσε μέρη της δικαιοδοσίας της αποδίδοντας αυτοκεφαλίες, και ως εκ τούτου δημιουργίας τοπικών εκκλησιαστικών διοικήσεων, όπως συνέβη π.χ. με την Εκκλησία της Ελλάδος.
Η Δ΄ Οικουμενική Σύνοδος (της Χαλκηδόνας) στα 451 απέδωσε ίσα πρεσβεία στον Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως - Νέας Ρώμης με τον Πάπα της πρεσβυτέρας Ρώμης.
Remove ads
Ιστορία του Οικουμενικού Πατριαρχείου
Ίδρυση του Οικουμενικού Πατριαρχείου
Το Άγιο Οικουμενικό Πατριαρχείο ή Μεγάλη του Χριστού Εκκλησία είναι ένα από τα αρχαιότερα κέντρα της χριστιανικής πατροπαράδοτης εκκλησίας. Ιδρύθηκε ως «επισκοπή Βυζαντίου», κατά την παράδοση από τον Απόστολο Ανδρέα[α]. Πρώτος επίσκοπος τοποθετήθηκε από αυτόν ο Στάχυς, ακολουθούμενος από είκοσι τέσσερις άλλους επισκόπους, με τελευταίο τον Άγιο Μητροφάνη.
Η αρχαία πόλη του Βυζαντίου καταστάθηκε αργότερα (331 μ.Χ.) πρωτεύουσα της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας από τον Μεγάλο Κωνσταντίνο (306-337 μ.Χ.) με το επίσημο όνομα της Νέας Ρώμης, αλλά έμεινε γνωστή ως Κωνσταντινούπολη. Από το μεγαλείο της θέσης της ως «βασιλίδος των πόλεων» και πρωτεύουσας της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας κατέστη μια ιδιαίτερα σημαντική αξία του χριστιανικού κόσμου.
Περίοδος των Πατέρων
Ο Πατριάρχης του τέταρτου αιώνα Γρηγόριος ο Θεολόγος, παρείχε ανεκτίμητη υπηρεσία στη Χριστιανική Εκκλησία ενάντια στην πρώτη μεγάλη αίρεση, τον Αρειανισμό. Διαδραμάτισε επίσης βασικό ρόλο στην υιοθέτηση από την Εκκλησία του δόγματος της πλήρους θεότητας του Αγίου Πνεύματος και της ομοουσιότητάς του με τον Πατέρα και τον Υιό.
Σημαντική υπήρξε και η πατριαρχεία του Ιωάννου του Χρυσοστόμου. Με το ασκητικό ήθος που απέκτησε ως μοναχός στην Αντιόχεια άσκησε δριμύ έλεγχο ενάντια στους αιρετικούς και στηλίτευσε τον προκλητικό βίο των ευγενών στην πρωτεύουσας της Αυτοκρατορίας. Δε δίστασε ακόμα να συγκρουστεί και με τη βασιλική εξουσία όταν αυτό χρειάστηκε.
Σε απάντηση στην ανάγκη για συμφωνία στις δογματικές πεποιθήσεις και λόγω των αυξανόμενων διαφορών σε θέματα εκκλησιαστικής διοίκησης και λειτουργικής πρακτικής, συνεκλήθησαν επτά Οικουμενικές Σύνοδοι από τους Αυτοκράτορες Κωνσταντινουπόλεως. Η προσκόλληση και η απαρέγκλητη αφοσίωση του Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως και των άλλων Πατριαρχών της Ανατολής στις αποφάσεις των Συνόδων έχουν δώσει στην Ορθόδοξη Εκκλησία το προσωνύμιο «Εκκλησία των επτά Οικουμενικών Συνόδων».
Η δεύτερη Οικουμενική Σύνοδος το 381 μ.Χ. (Κανών Γ') αναγνώρισε την έδρα της Κωνσταντινουπόλεως ως Πατριαρχείο και της έδωσε τη δεύτερη θέση στα πρεσβεία, ενώ η τέταρτη Οικουμενική Σύνοδος της Χαλκηδόνας στα 451 μ.Χ. (Κανών ΚΗ') την κατέστησε ως πρωτόθρονη εκκλησία της ανατολής και της έδωσε τα πρωτεία μετά της Ρώμης και ίσα πρεσβεία με αυτή. Επίσης με την τέταρτη Οικουμενική Σύνοδο, αναγνωρίστηκε στον θρόνο της Κωνσταντινούπολης η ευρύτατη υπερμητροπολιτική δικαιοδοσία του στις επαρχίες της Ασίας, του Πόντου και της Θράκης.[3]
Το έτος 595 ο Πατριάρχης Κωνσταντινούπολης Ιωάννης ο Νηστευτής χρησιμοποίησε τον όρο «Οικουμενικός Πατριάρχης» και ονομάτισε την έδρα του ως «Οικουμενικό Θρόνο», γεγονός που προκάλεσε αντεγκλήσεις και ανταλλαγή επιστολών με τον Πατριάρχη Ρώμης. Κατά τη διάρκεια της πρώτης περιόδου του Πατριαρχείου η δικαιοδοσία του αυξήθηκε βαθμιαία, αν και έμοιαζε μερικές φορές να κηδεμονεύεται από την αυτοκρατορική Αυλή.
Εικονομαχία
Οι Αυτοκράτορες για πολιτικούς λόγους επεδίωξαν περιστασιακά ακόμα και να αλλάξουν τα δόγματα που θεσπίστηκαν από τις Οικουμενικές Συνόδους προκειμένου να εξευμενιστούν πολιτικά επικίνδυνες αιρετικές ομάδες στην ανατολή όπως οι Μονοφυσίτες, οι Νεστοριανοί και οι Μονοθελήτες. Αυτή η τάση των αυτοκρατόρων να επιδιώκουν παρεμβάσεις στην εσωτερική ζωή της Εκκλησίας έφθασε στο αποκορύφωμά της με τη δυναστεία των Ισαύρων, κατά τη διάρκεια της Εικονομαχίας (726 - 843).
Μετά από έναν αιώνα συνεχών αντεγκλήσεων μεταξύ εικονολατρών και εικονοκλαστών, οι εικονολάτρες επεκράτησαν τελικά και οι εικόνες αποκαταστάθηκαν. Η βασική θεολογική στήριξη της εικονολατρικής μερίδας προέρχονταν από δύο κορυφαίους θεολόγους, τον Ιωάννη Δαμασκηνό και τον Θεόδωρο τον Στουδίτη, οι οποίοι διατύπωσαν το επίσημο ορθόδοξο δόγμα για την προσκύνηση των εικόνων. Η αποκατάσταση των εικόνων από την Αυγούστα Θεοδώρα στα 843 τιμάται από την Ορθόδοξη Εκκλησία την πρώτη Κυριακή της Μεγάλης Τεσσαρακοστής ως «Κυριακή της Ορθοδοξίας».
Αποτέλεσμα του θριάμβου των απόψεων των Εικονολατρών ήταν να ενισχυθεί σημαντικά η εξουσία των Πατριαρχών Κωνσταντινουπόλεως, που καθοδηγούσαν συνήθως την προσπάθεια ενάντια στους εικονολάτρες.
Πατριάρχης Φώτιος
Δείτε επίσης: Σχίσμα του 867
Ο Φώτιος Α΄ ο Μέγας, που θεωρείται ο μέγιστος όλων των βυζαντινών πατριαρχών, κατέλαβε τον πατριαρχικό θρόνο της Κωνσταντινούπολης το 858. Ήταν εξαίρετος γνώστης και διδάσκαλος της αρχαίας ελληνικής λογοτεχνίας και της φιλοσοφίας καθώς επίσης και της χριστιανικής θεολογίας.
Είναι ιδιαίτερα γνωστός για τον ρόλο του στον εκχριστιανισμό των σλαβικών λαών. Το 862 απέστειλε ως ιεραποστόλους στους Μοραβούς, μετά από αίτημά τους, τους Θεσσαλονικείς αδελφούς Κύριλλο και Μεθόδιο γνώστες της σλαβικής γλώσσας. Αυτοί χρησιμοποίησαν ως λειτουργική γλώσσα τη σλαβική και μετέφρασαν την ορθόδοξη λειτουργία. Κατ' αυτό τον τρόπο τους προσκόλλησε στην Εκκλησία της Κωνσταντινουπόλεως, αντί της Ρώμης, που επιδίωκε επίσης να τους μεταστρέψει στον Χριστιανισμό αλλά δεν θα επέτρεπε η λειτουργία να μεταφραστεί στη σλαβική, βάσει της αρχής των «Τριών Ιερών Γλωσσών».
Ο Φώτιος ήταν επίσης πρώτιστα αρμόδιος για τη μεταστροφή των Βουλγάρων, οι οποίοι ταλαντεύονταν μεταξύ Ρώμης και Κωνσταντινούπολης. Αυτό προκάλεσε ρήξη ανάμεσα στην Ανατολική και Δυτική Εκκλησία λόγω της ανάμιξης της Ρωμαϊκής Εκκλησίας στην οργάνωση της νέας Εκκλησίας της Βουλγαρίας. Ο Πατριάρχης Φώτιος συγκάλεσε Σύνοδο στην Κωνσταντινούπολη το 867 και κατηγόρησε τη Ρωμαϊκή Εκκλησία για δογματικές παρεκκλίσεις σχετικά με την εκπόρευση του Αγίου Πνεύματος.
Το Μεγάλο Σχίσμα του 1054
- Περισσότερα στο Σχίσμα του 1054
Θεολογικές και λειτουργικές διαφορές όξυναν ακόμα περισσότερο τη διχογνωμία μεταξύ των δύο Εκκλησιών ιδιαίτερα μετά τη νορμανδική κατάκτηση της νότιας Ιταλίας, στην οποία κυριαρχούσαν ελληνόφωνοι πληθυσμοί προσκολλημένοι στην Ανατολική Εκκλησία. Αυτήν την περίοδο οι Πάπες προσπαθούν να εκλατινίσουν τους ελληνικούς πληθυσμούς της Μεγάλης Ελλάδας, γεγονός που οδήγησε στα γεγονότα του 1054, όταν έλαβε χώρα το Σχίσμα μεταξύ των εκκλησιών Ρώμης και Κωνσταντινουπόλεως. Μετά από το μεγάλο Σχίσμα του 1054 το Οικουμενικό Πατριαρχείο προέκυψε ως παγκόσμιο κέντρο της Ορθόδοξης Εκκλησίας και ο προκαθήμενός του αναγνωρίστηκε από τους ορθόδοξους ηγέτες ως «πρώτος μεταξύ ίσων».
Λατινική Άλωση
Οι σχέσεις μεταξύ της λατινικής δύσης και του Βυζαντίου χειροτέρευαν, όχι μόνο εκκλησιαστικά αλλά και πολιτικά. Η εχθρότητα αυτή οδήγησε στην πρώτη Άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1204 από τον στρατό των Σταυροφόρων. Η έδρα του Πατριαρχείου μεταφέρθηκε προσωρινά στη μικρασιατική Νίκαια της Βιθυνίας, καθώς εκεί είχε δημιουργηθεί η Αυτοκρατορία της Νίκαιας. Στην Κωνσταντινούπολη ιδρύθηκε Λατινικό Πατριαρχείο.
Το 1261, μετά από πενήντα επτά έτη λατινικής κατοχής, οι Βυζαντινοί της Αυτοκρατορίας της Νίκαιας ανέκτησαν την Κωνσταντινούπολη, υπό τον αυτοκράτορα Μιχαήλ Παλαιολόγο και η έδρα του Πατριαρχείου επανήλθε στο παραδοσιακό κέντρο του.
Οθωμανική Κυριαρχία
Με την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Οθωμανούς Τούρκους το 1453, η διαδικασία της προσαύξησης της δύναμης του Οικουμενικού Πατριάρχη επιταχύνεται. Ο Σουλτάνος ανέλαβε τον ρόλο του Βυζαντινού Αυτοκράτορα και επένδυσε την εξουσία του με το κύρος του. Από τον Σουλτάνο Μωάμεθ τον Πορθητή ο πρώτος Πατριάρχης μετά την Άλωση Γεννάδιος Σχολάριος κατόρθωσε να εξασφαλίσει σημαντικές παραχωρήσεις για την Εκκλησία. Στον Πατριάρχη δόθηκε εξουσία όχι μόνο θρησκευτική αλλά και πολιτική ως ανώτατη αρχή όλων των ορθόδοξων λαών των υποκείμενων στους Τούρκους, συμπεριλαμβανομένων Σέρβων, Βουλγάρων, Αλβανών και Ελλήνων[4]. Έτσι, η ανασύσταση του Πατριαρχείου ήταν προϊόν της επιθυμίας για ενσωμάτωση των υπόδουλων χριστιανικών πληθυσμών εκ μέρους των Τούρκων.
Πολύ νωρίς πάντως ετέθησαν σε αμφισβήτηση τα προνόμια του Πατριαρχείου-γύρω στα 1470- όταν κλήθηκε ο Γεννάδιος να εξηγήσει αν ο Χριστιανισμός ήταν μονοθεϊστική θρησκεία ή όχι και επομένως αν σε τελική ανάλυση δικαιούνταν οι χριστιανοί να έχουν αυτά τα προνόμια βάσει του μουσουλμανικού δικαίου προς τους λαούς της Βίβλου. Το 1474 το Πατριαρχείο εκδήλωσε την πρωτοβουλία να πληρώνει φόρο στο οθωμανικό δημόσιο, φόρο τον οποίο θα ήταν υποχρεωμένο να εισπράττει. Η τελευταία αυτή πρωτοβουλία ήταν προϊόν επιθυμίας αγκίστρωσης του Πατριαρχείου από το οθωμανικό δημόσιο και καλύτερης κατοχύρωσης της θέσης του έναντι των Οθωμανών. Πάντως προς την κατεύθυνση αυτή είχε αρχίσει να κινείται και ο Γεννάδιος όταν κατέβαλε χρηματικό ποσό στον Τούρκο δυνάστη ως ανταπόδοση για την παραχώρηση σε σε εκείνον ενός αξιώματος.[5]
Το Πατριαρχείο συνέβαλε στη συντήρηση της ελληνικής πολιτιστικής κληρονομιάς μαζί με την ορθόδοξη λειτουργική και εκκλησιαστική παράδοση. Όταν ξέσπασε τελικά η ελληνική Επανάσταση το 1821 ο Πατριάρχης Γρηγόριος Ε', υπό την απειλή γενικής σφαγής των χριστιανών της Κωνσταντινούπολης, αναγκάστηκε να αφορίσει τους επαναστάτες.[6] Παρά την ενέργειά του αυτή, την ημέρα του Πάσχα του 1821 απαγχονίστηκε στην κεντρική πύλη του Πατριαρχικού Οίκου, η οποία από τότε παραμένει σφραγισμένη.
Ως οθωμανικός φορολογικός μηχανισμός
Κατά τη σύγχρονη (αρχές 21ου αιώνα) ιστορική άποψη, ο Πατριάρχης εθεωρείτο από το Οθωμανικό κράτος ως ιδιοκτήτης μιας φορολογητέας ύλης (iltizam), την οποία αποκτούσε μέσω ενός εγγράφου διορισμού, του βερατίου. Το φορολογικό σύστημα της Ελληνικής Ορθόδοξης Εκκλησίας δεν έχει ακόμα πλήρως διερευνηθεί. Μέχρι τα τέλη του 16ου αιώνα φαίνεται ότι ίσχυε το εξής: Ο Πατριάρχης διοριζόταν αφού πλήρωνε τον φόρο τον λεγόμενο peşkeş (πεσκέσι = δώρο). Αυτός ο φόρος φαίνεται ότι καθιερώθηκε γύρω στο 1465 και αρχικά ήταν 5.000 χρυσά (φλουριά). Επίσης ο Πατριάρχης υποσχόταν να πληρώνει ετησίως τον φόρο haraç (χαράτσι). Μετά από αυτά, με σουλτανικό βεράτιο ο Πατριάρχης λάμβανε την άδεια να λειτουργεί ως αξιωματούχος του δημοσίου. Σύμφωνα με ελληνικές πηγές, το χαράτσι καθιερώθηκε το 1474 και αρχικά ήταν 2.000 χρυσά νομίσματα.[7]
Η Μητέρα Εκκλησία και τα αυτοκέφαλα
Η δημιουργία ανεξαρτήτων εθνικών κρατών στον χώρο της Βαλκανικής είχε ως συνέπεια τη δημιουργία αυτοκεφάλων τοπικών Εκκλησιών. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο παρεχώρησε δια της κανονικής οδού το αυτοκέφαλο στις Εκκλησίες των νέων κρατών της Βαλκανικής.
Η ευρυτάτη δικαιοδοσία της Κωνσταντινουπόλεως άρχισε σταδιακά να μειώνεται με την παραχώρηση της αυτοκεφάλου αξίας στις τοπικές Εκκλησίες: στην Εκκλησία της Ρωσίας (1448), στην Εκκλησία της Ελλάδος (1850), στην Εκκλησία της Σερβίας (1879), στην Εκκλησία της Ρουμανίας (1885), στην Ορθόδοξη Εκκλησία της Αλβανίας (1937) και στην Εκκλησία της Βουλγαρίας (1945).
Πορεία στον 20ό αιώνα
Σοβαρότερη ήταν η συρρίκνωση της δικαιοδοσίας του Οικουμενικού Πατριαρχείου, που προέκυψε μετά από τη Μικρασιατική Καταστροφή και την επακόλουθη ανταλλαγή πληθυσμών.
Το Οικουμενικό Πατριαρχείο είναι ένα από τα πιο ενεργά κέντρα της σύγχρονης οικουμενικής κίνησης. Από το 1902, πήρε την πρωτοβουλία πρόσκλησης όλων των Ορθοδόξων Εκκλησιών προκειμένου να υιοθετήσουν ενιαία στάση στην πιθανότητα επανέναρξης του διαλόγου με τους άλλους χριστιανικούς οργανισμούς, συμπεριλαμβανομένης της Εκκλησίας της Ρώμης, της Αγγλικανικής Εκκλησίας και άλλων προτεσταντικών ομολογιών.
Αυτή η τοποθέτηση κατέληξε στην ιστορική Εγκύκλιο του 1920 που εστάλη από το Οικουμενικό Πατριαρχείο σε όλες τις Χριστιανικές Εκκλησίες και καλούσε τους ηγέτες τους να καθιερώσουν στενότερη συνεργασία. Σκοπός αυτής της εγκυκλίου ήταν να προωθηθεί ο στόχος της ενότητας των Εκκλησιών με τη δημιουργία ενός οργανισμού αποκαλούμενου Κοινωνία των Εκκλησιών του Χριστού, στα πρότυπα της Κοινωνίας των Εθνών. Γενικά αναγνωρίζεται ότι η Εγκύκλιος του 1920 αποτέλεσε έναν από τους σημαντικότερους παράγοντες που οδήγησαν αργότερα στη δημιουργία του Παγκόσμιου Συμβουλίου Εκκλησιών το 1948.
Remove ads
Το Πατριαρχείο σήμερα
Ο άγιος Απόστολος Ανδρέας θεωρείται ο ιδρυτής της Εκκλησίας της Κωνσταντινουπόλεως (τότε Βυζαντίου), ενώ ο σημερινός Πατριάρχης Βαρθολομαίος, είναι ο 270ος στη σειρά διαδοχής. Έδρα του Πατριαρχείου είναι ο Πατριαρχικός Οίκος του Φαναρίου, όπου βρίσκεται και ο Πατριαρχικός ναός του Αγίου Γεωργίου (1599). Το Πατριαρχείο διοικείται από τη δωδεκαμελή Ενδημούσα Ιερά Πατριαρχική Σύνοδο υπό την προεδρία του Πατριάρχη.
Στην Αρχιεπισκοπή Κωνσταντινουπόλεως σήμερα ανήκουν 37 Κοινότητες, 46 Ενοριακοί ναοί (4 από τους οποίους κατέχονται από το λεγόμενο «τουρκορθόδοξο πατριαρχείο»), 5 Κοιμητηριακοί ναοί, 10 Πατριαρχικές και Σταυροπηγιακές Μονές, 6 Προσκυνήματα, 8 Φιλόπτωχες Αδελφότητες, 6 Ιδρύματα (το Νοσοκομείο, το Γηροκομείο και το Ψυχιατρείο στο Βαλουκλή, το Ορφανοτροφείο Πριγκήπου, η Θερινή Στέγη Εργαζομένων νεανίδων και η Παιδόπολις της Ι. Μονής Μεταμορφώσεως Χριστού Πρώτης) και 14 Σύνδεσμοι, μεταξύ των οποίων 3 μορφωτικοί, 2 αθλητικοί και 1 θεατρικός.
Αγία και Ιερά Σύνοδος
Οι υποθέσεις του Πατριαρχείου διενεργούνται από την Ιερά Σύνοδο, υπό την προεδρία του Οικουμενικού Πατριάρχη. Η Σύνοδος υπήρχε από κάποιο χρονικό διάστημα πριν από τον 4ο αιώνα και βοηθά τον πατριάρχη να καθορίζει τις υποθέσεις των περιουσιών που υπάγονται στη δικαιοδοσία του.
Η Σύνοδος αναπτύχθηκε για πρώτη φορά, αποτελούμενη από τον πατριάρχη, τους τοπικούς επισκόπους και όλους τους ορθόδοξους επισκόπους που επισκέπτονταν στην αυτοκρατορική πρωτεύουσα της Κωνσταντινούπολης. Μετά την πτώση της Κωνσταντινούπολης, η Σύνοδος περιορίστηκε στους επισκόπους του πατριαρχείου.
Αυτή τη στιγμή και μετά την τακτική ανασυγκρότησή της, την Σύνοδο αποτελούν για την περίοδο 01.03.2025 έως 31.08.2025, υπό την προεδρία του Πατριάρχη Βαρθολομαίου, οι παρακάτω Ιεράρχες[8]:
Εκκλησιαστική Δικαιοδοσία
Το Οικουμενικό Πατριαρχείο εκτός από την Αρχιεπισκοπή της Κωνσταντινούπολης έχει επαρχίες στην Τουρκία, στην Ευρώπη, στην Ασία, στην Αμερική και στην Ωκεανία.
Αρχιεπισκοπή Κωνσταντινουπόλεως
- Α΄ Περιφέρεια Σταυροδρομίου
- Β΄ Περιφέρεια Ταταούλων
- Γ΄ Περιφέρεια Βοσπόρου
- Δ΄ Περιφέρεια Υψωμαθείων
- Ε΄ Περιφέρεια Φαναρίου – Κερατίου Κόλπου
Ιερές Μητροπόλεις στην Τουρκία
Ενεργές Μητροπόλεις
- η Ιερά Μητρόπολις Χαλκηδόνος με έδρα τη Χαλκηδόνα,
- η Ιερά Μητρόπολις Δέρκων με έδρα τα Θεραπειά,
- η Ιερά Μητρόπολις Ίμβρου και Τενέδου με έδρα την Παναγία Ίμβρου,
- η Ιερά Μητρόπολις Πριγκηποννήσων με έδρα την Πρίγκηπο,
- η Ιερά Μητρόπολις Πισιδίας με έδρα την Αττάλεια,
- η Ιερά Μητρόπολις Προύσης με έδρα την Τρίγλια και
- η Ιερά Μητρόπολις Αδριανουπόλεως με έδρα την Αδριανούπολη,
- η Ιερά Μητρόπολις Σμύρνης με έδρα τη Σμύρνη,
- η Ιερά Μητρόπολις Γάνου και Χώρας, με έδρα τη Χώρα,
- η Ιερά Μητρόπολη Σηλυβρίας με έδρα τη Σηλυβρία,
- η Ιερά Μητρόπολις Βρυούλων με έδρα τα Βρίουλα ή Βουρλά.
Εμπερίστατες Μητροπόλεις
- η Ιερά Μητρόπολις Άγκυρας με έδρα την Άγκυρα,
- η Ιερά Μητρόπολις Βιζύης με έδρα τη Βιζύη,
- η Ιερά Μητρόπολις Ανέων με έδρα τα Σώκια,
- η Ιερά Μητρόπολις Προικοννήσου με έδρα τον Μαρμαρά,
- η Ιερά Μητρόπολις Φιλαδελφείας με έδρα την Φιλαδέλφεια,
- η Ιερά Μητρόπολις Μυριοφύτου και Περιστάσεως με έδρα το Μυριόφυτο,
- η Ιερά Μητρόπολις Κολωνείας με έδρα την Κολώνεια,
- η Ιερά Μητρόπολις Ικονίου με έδρα τη Νίγδη,
- η Ιερά Μητρόπολις Ροδοπόλεως με έδρα το Δικαιόσημο,
- η Ιερά Μητρόπολις Κρήνης με έδρα την Κρήνη,
- η Ιερά Μητρόπολις Καλλιουπόλεως και Μαδύτου με έδρα την Καλλίπολη,
- η Ιερά Μητρόπολις Κυδωνιών με έδρα τις Κυδωνίες και
- η Ιερά Μητρόπολις Σαράντα Εκκλησιών με έδρα τις Σαράντα Εκκλησιές.
Εν Χηρεία Μητροπόλεις
- η Ιερά Μητρόπολις Καισαρείας με έδρα την Καισάρεια,
- η Ιερά Μητρόπολις Εφέσου με έδρα την Μανίσα,
- η Ιερά Μητρόπολις Ηρακλείας με έδρα την Ραιδεστό,
- η Ιερά Μητρόπολις Κυζίκου με έδρα την Αρτάκη,
- η Ιερά Μητρόπολις Νικαίας με έδρα την Κίο,
- η Ιερά Μητρόπολις Νικομηδείας με έδρα τη Νικομήδεια,
- η Ιερά Μητρόπολις Αμασείας με έδρα την Αμισό ή Σαμψούντα,
- η Ιερά Μητρόπολις Νεοκαισαρείας με έδρα τα Κοτύωρα,
- η Ιερά Μητρόπολις Τραπεζούντος με έδρα την Τραπεζούντα,
- η Ιερά Μητρόπολις Αίνου με έδρα την Αίνο,
- η Ιερά Μητρόπολις Γάνου και Χώρας με έδρα τον Γάνο,
- η Ιερά Μητρόπολις Χαλδίας, Χεροιάνων και Κερασούντος με έδρα την Αργυρούπολη,
- η Ιερά Μητρόπολις Ηλιουπόλεως και Θείρων με έδρα το Αϊδίνιο ή Τράλλεις,
- η Ιερά Μητρόπολις Τυρολόης και Σερεντίου με έδρα την Τυρολόη,
- η Ιερά Μητρόπολις Μετρών και Αθύρων με έδρα τις Μέτρες,
- η Ιερά Μητρόπολις Δαρδανελίων και Λαμψάκου με έδρα τα Δαρδανέλια,
- η Ιερά Μητρόπολις Περγάμου και Αδραμυττίου με έδρα την Πέργαμο και
- η Ιερά Μητρόπολις Μοσχονησίων με έδρα τα Μοσχονήσια.
Ιερές Μητροπόλεις στην Ελλάδα
Εκκλησία της Κρήτης
- η Ιερά Αρχιεπισκοπή Κρήτης με έδρα το Ηράκλειο,
- η Ιερά Μητρόπολις Γορτύνης και Αρκαδίας με έδρα τις Μοίρες,
- η Ιερά Μητρόπολις Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου με έδρα το Ρέθυμνο,
- η Ιερά Μητρόπολις Κυδωνίας και Αποκορώνου με έδρα τα Χανιά,
- η Ιερά Μητρόπολις Λάμπης, Συβρίτου και Σφακίων με έδρα το Σπήλι,
- η Ιερά Μητρόπολις Ιεραπύτνης και Σητείας με έδρα την Ιεράπετρα,
- η Ιερά Μητρόπολις Πέτρας και Χερρονήσου με έδρα τη Νεάπολη,
- η Ιερά Μητρόπολις Κισάμου και Σελίνου με έδρα τον Κίσσαμο και
- η Ιερά Μητρόπολις Αρκαλοχωρίου, Καστελλίου και Βιάννου με έδρα το Αρκαλοχώρι.
Ιερές Μητροπόλεις Δωδεκανήσου
- η Ιερά Μητρόπολις Ρόδου με έδρα τη Ρόδο,
- η Ιερά Μητρόπολις Κώου και Νισύρου με έδρα την Κω,
- η Ιερά Μητρόπολις Λέρου, Καλύμνου και Αστυπαλαίας με έδρα τη Λέρο,
- η Ιερά Μητρόπολις Καρπάθου και Κάσου με έδρα το Απέριο Καρπάθου και
- η Ιερά Μητρόπολις Σύμης, Τήλου, Χάλκης και Καστελλορίζου με έδρα τη Σύμη.
Ιερές Μητροπόλεις «Νέων Χωρών»
Οι Ιερές Μητροπόλεις «Νέων Χωρών» (Ήπειρος, Μακεδονία, Θράκη, Νησιά Βορείου Αιγαίου), με τον Πατριαρχικό και Συνοδικό Τόμο της 4ης Σεπτεμβρίου του 1928 αποφασίσθηκε να διοικούνται από την Εκκλησία της Ελλάδος. Αυτές είναι:
- η Ιερά Μητρόπολις Αλεξανδρουπόλεως, Τραϊανουπόλεως και Σαμοθράκης με έδρα την Αλεξανδρούπολη,
- η Ιερά Μητρόπολις Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας με έδρα τη Βέροια,
- η Ιερά Μητρόπολις Γουμενίσσης, Αξιουπόλεως και Πολυκάστρου με έδρα τη Γουμένισσα,
- η Ιερά Μητρόπολις Γρεβενών με έδρα τα Γρεβενά,
- η Ιερά Μητρόπολις Διδυμοτείχου, Ορεστιάδος και Σουφλίου με έδρα το Διδυμότειχο,
- η Ιερά Μητρόπολις Δράμας με έδρα τη Δράμα,
- η Ιερά Μητρόπολις Δρυϊνουπόλεως, Πωγωνιανής και Κονίτσης με έδρα το Δελβινάκι,
- η Ιερά Μητρόπολις Εδέσσης, Πέλλης και Αλμωπίας με έδρα την Έδεσσα,
- η Ιερά Μητρόπολις Ελασσώνος με έδρα την Ελασσώνα,
- η Ιερά Μητρόπολις Ελευθερουπόλεως με έδρα την Ελευθερούπολη,
- η Ιερά Μητρόπολις Ζιχνών και Νευροκοπίου με έδρα τη Νέα Ζίχνη,
- η Ιερά Μητρόπολις Θεσσαλονίκης με έδρα τη Θεσσαλονίκη,
- η Ιερά Μητρόπολις Ιερισσού, Αγίου Όρους και Αρδαμερίου με έδρα την Αρναία,
- η Ιερά Μητρόπολις Ιωαννίνων με έδρα τα Ιωάννινα,
- η Ιερά Μητρόπολις Κασσανδρείας με έδρα τον Πολύγυρο,
- η Ιερά Μητρόπολις Καστορίας με έδρα την Καστοριά,
- η Ιερά Μητρόπολις Κίτρους, Κατερίνης και Πλαταμώνος με έδρα την Κατερίνη,
- η Ιερά Μητρόπολις Λαγκαδά, Λητής και Ρεντίνης με έδρα τον Λαγκαδά,
- η Ιερά Μητρόπολις Λήμνου και Αγίου Ευστρατίου με έδρα τη Μύρινα,
- η Ιερά Μητρόπολις Μαρωνείας και Κομοτηνής με έδρα την Κομοτηνή,
- η Ιερά Μητρόπολις Μηθύμνης με έδρα την Καλλονή,
- η Ιερά Μητρόπολις Μυτιλήνης, Ερεσσού και Πλωμαρίου με έδρα τη Μυτιλήνη,
- η Ιερά Μητρόπολις Νεαπόλεως και Σταυρουπόλεως με έδρα τη Νεάπολη,
- η Ιερά Μητρόπολις Νέας Κρήνης και Καλαμαριάς με έδρα την Καλαμαριά,
- η Ιερά Μητρόπολις Νικοπόλεως και Πρεβέζης με έδρα την Πρέβεζα,
- η Ιερά Μητρόπολις Ξάνθης και Περιθεωρίου με έδρα την Ξάνθη,
- η Ιερά Μητρόπολις Παραμυθίας, Φιλιατών, Γηρομερίου και Πάργας με έδρα την Παραμυθιά,
- η Ιερά Μητρόπολις Πολυανής και Κιλκισίου με έδρα το Κιλκίς,
- η Ιερά Μητρόπολις Σάμου, Ικαρίας και Κορσεών με έδρα τη Σάμο,
- η Ιερά Μητρόπολις Σερβίων και Κοζάνης με έδρα την Κοζάνη,
- η Ιερά Μητρόπολις Σερρών και Νιγρίτης με έδρα τις Σέρρες,
- η Ιερά Μητρόπολις Σιδηροκάστρου με έδρα το Σιδηρόκαστρο,
- η Ιερά Μητρόπολις Σισανίου και Σιατίστης με έδρα τη Σιάτιστα,
- η Ιερά Μητρόπολις Φιλίππων, Νεαπόλεως και Θάσου με έδρα την Καβάλα,
- η Ιερά Μητρόπολις Φλωρίνης, Πρεσπών και Εορδαίας με έδρα τη Φλώρινα και
- η Ιερά Μητρόπολις Χίου, Ψαρών και Οινουσών με έδρα τη Χίο.
Επαρχίες του Οικουμενικού Θρόνου στην Ευρώπη
- η Αρχιεπισκοπή Θυατείρων και Μεγάλης Βρεταννίας με έδρα το Λονδίνο,
- η Ιερά Μητρόπολις Γαλλίας με έδρα το Παρίσι,
- η Ιερά Μητρόπολις Γερμανίας με έδρα τη Βόννη,
- η Ιερά Μητρόπολις Αυστρίας με έδρα τη Βιέννη,
- η Ιερά Μητρόπολις Σουηδίας και πάσης Σκανδιναυΐας με έδρα τη Στοκχόλμη,
- η Ιερά Μητρόπολις Βελγίου με έδρα τις Βρυξέλλες,
- η Ιερά Μητρόπολις Ελβετίας με έδρα το Σαμπεζύ της Γενεύης,
- η Ιερά Μητρόπολις Ιταλίας με έδρα τη Βενετία,
- η Ιερά Μητρόπολις Ισπανίας και Πορτογαλίας με έδρα τη Μαδρίτη,
- η Ιερά Μητρόπολις Ιρλανδίας με έδρα το Δουβλίνο
Επαρχίες του Οικουμενικού Θρόνου στην Αμερική
- η Ιερά Αρχιεπισκοπή Αμερικής με έδρα τη Νέα Υόρκη,[10]
- η Ιερά Μητρόπολις Σικάγου με έδρα το Σικάγο,
- η Ιερά Μητρόπολις Πιττσβούργου με έδρα το Πίτσμπεργκ,
- η Ιερά Μητρόπολις Βοστώνης με έδρα τη Βοστώνη,
- η Ιερά Μητρόπολις Ντένβερ με έδρα το Ντένβερ,
- η Ιερά Μητρόπολις Ατλάντας με έδρα την Ατλάντα,
- η Ιερά Μητρόπολις Ντιτρόιτ με έδρα το Ντητρόιτ,
- η Ιερά Μητρόπολις Αγίου Φραγκίσκου με έδρα το Σαν Φρανσίσκο και
- η Ιερά Μητρόπολις Νέας Ιερσέης με έδρα το Ουέστφιλντ.
- η Ιερά Αρχιεπισκοπή Καναδά με έδρα το Τορόντο,
- η Ιερά Μητρόπολις Μπουένος Άιρες με έδρα το Μπουένος Άιρες,
- η Ιερά Μητρόπολις Μεξικού με έδρα την Πόλη του Μεξικού,
Επαρχίες του Οικουμενικού Θρόνου στην Ασία
- η Ιερά Μητρόπολις Χονγκ Κονγκ και Νοτιοανατολικής Ασίας με έδρα το Χονγκ Κονγκ,
- η Ιερά Μητρόπολις Κορέας με έδρα τη Σεούλ,
- η Ιερά Μητρόπολις Σιγκαπούρης και Νότιας Ασίας με έδρα τη Σιγκαπούρη,
Επαρχίες του Οικουμενικού Θρόνου στην Ωκεανία
- η Ιερά Αρχιεπισκοπή Αυστραλίας με έδρα το Σίδνεϊ,
- η Ιερά Μητρόπολις Νέας Ζηλανδίας με έδρα το Ουέλλιγκτον,
Αυτόνομες Εκκλησίες
- Ορθόδοξη Εκκλησία της Φινλανδίας με έδρα το Ελσίνκι και
- Ορθόδοξη Εκκλησία της Εσθονίας με έδρα το Τάλιν.
Στη δικαιοδοσία του Οικουμενικού Πατριαρχείου ανήκουν ακόμη
- η Αυτόνομη Μοναστική Πολιτεία του Αγίου Όρους,
- η Ιερά Πατριαρχική Εξαρχία Πάτμου, με τη Ιερά Βασιλική, Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή Κοινοβιακή Μονή του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου με όλες τις άλλες Ιερές Μονές, Ιερούς Ναούς, Ιερά Παρεκκλήσια και Ιερά Προσκυνήματα της Ιεράς Νήσου Πάτμου, των Λειψών, του Αγαθονησίου, των Αρκιών, των Λεβίθων, της Κινάρου και των υπολοίπων νησίδων,
- η Ιερά Πατριαρχική Εξαρχία Μελίτης με έδρα την Βαλέτα,
- η Ιερά Πατριαρχική Εξαρχία Λιθουανίας με έδρα το Βίλνιους,
- η Ιερά Βασιλική, Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή Μονή Αγίας Αναστασίας Φαρμακολυτρίας Χαλκιδικής,
- η Ιερά Βασιλική, Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή Μονή Βλατάδων στη Θεσσαλονίκη,
- η Ιερά Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή Μονή Τιμίου Προδρόμου στο Έσσεξ,
- η Ιερά Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή Μονή Εισοδίων της Θεοτόκου στην Αλαμπάμα,
- η Ιερά Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή Ιερά Μονή Οσίας Ειρήνης Χρυσοβαλάντου στην Αστόρια Νέας Υόρκης Η.Π.Α.
- ο Ιερός Σταυροπηγιακός Ναός του Αγίου Ανδρέα στο Κίεβο της Ουκρανίας
Το Οικουμενικό Πατριαρχείο διατηρεί επίσης εκτός Κωνσταντινουπόλεως τα παρακάτω Ιδρύματα
- το Ίδρυμα Πατερικών Μελετών, στη Μονή Βλατάδων Θεσσαλονίκης,
- το Ορθόδοξο Κέντρο, στο Σαμπεζύ (Chambesy) της Γενεύης,
- το Ίδρυμα Ορθοδόξου Ιεραποστολής Άπω Ανατολής, στην Αθήνα,
- το Ινστιτούτο Μεταπτυχιακών σπουδών Ορθοδόξου Θεολογίας, στο Σαμπεζύ (Chambesy) Γενεύης,
- το Ορθοδόξο Ίνστιτούτο «Πατριάρχης Ἀθηναγόρας» στο Μπέρκλεϊ (Berkeley) Καλιφορνίας,
- το Ίδρυμα Υποστηρίξεως του Οικουμενικού Πατριαρχείου, στην Αθήνα,
- τη μη Κυβερνητική Οργάνωση Oecumenica,
- τη μη Κυβερνητική Οργάνωση ΦΙΛΟΞΕΝΙΑ,
- την Ορθόδοξο Ακαδημία Κρήτης.
Επίσης διατηρεί στο εξωτερικό
- τη Μόνιμη Αντιπροσωπεία στην έδρα του Παγκοσμίου Συμβουλίου Εκκλησιών στη Γενεύη,
- τη Γραμματεία Προπαρασκευής της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου της Ορθοδόξου Εκκλησίας στο Σαμπεζύ (Chambesy) της Γενεύης,
- την Αδελφότητα Οφφικιάλων της Αγίας του Χριστού Μεγάλης Εκκλησίας «Παναγία η Παμμακάριστος» στην Αθήνα,
- το Γραφείο της Ορθόδοξης Εκκλησίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση στις Βρυξέλλες, και
- το Γραφείο Εκπροσωπήσεως του Οικουμενικού Πατριαρχείου στην Αθήνα.
Συνοδικές Επιτροπές
- Εφορεία Ιεράς Μονής Αγίας Τριάδος Χάλκη
- Νομικό Συμβούλιο
- Κανονική Επιτροπή
- Επιτροπή επί των Διορθοδόξων Ζητημάτων
- Επιτροπή επί των Επαρχιών του Θρόνου στο Εξωτερικό
- Επιτροπή επί των Ιδρυμάτων του Θρόνου στο Εξωτερικό
- Επιτροπή επί των Διαχριστιανικών και Διαθρησκειακών Διαλόγων
- Επιτροπή επί του Διαλόγου μετά της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας
- Επιτροπή επί των Θεολογικών Μελετών
- Επιτροπή επί του Αγίου Όρους
- Οικονομική Επιτροπή
- Εξελεγκτική Επιτροπή
- Επιτροπή επί της έκδοσης της Επετηρίδος και του Περιοδικού ‘ΟΡΘΟΔΟΞΊΑ’
- Επιτροπή επί της Πνευματικής Διακονίας
- Επιτροπή Μοναστηρίων και Αγιασμάτων
- Επιτροπή επί της Ανακαινίσεως, Εξωραϊσμού και Συντηρήσεως του Πατριαρχικού Ναού και Οίκου
- Επιτροπή επί του Πατριαρχικού Αρχειοφυλακίου-Βιβλιοθηκών
- Επιτροπή επί του Σκευοφυλακίου-Μυροφυλακίου
- Επιτροπή επί της Θείας Λατρείας και επί του Κανονίου
- Επιτροπή επί των Ευρωπαϊκών Θεμάτων
- Επιτροπή επί των Συντάξεων-Νοσηλείων
- Επιτροπή επί της αξιοποιήσεως της εκκλησιαστικής περιουσίας
- Επιτροπή επί της Βιοηθικής
- Συνοδικό Γραφείο
- Ιδιαίτερο Πατριαρχικό Γραφείο
- Α΄ Πατριαρχικό Γραφείο
Μεγάλη Πρωτοσυγκελλία
- Μεγάλη Πρωτοσυγκελλία
- Μεγάλη Αρχιδιακονία
- Πατριαρχική Κεντρική Εκκλησιαστική Επιτροπή
- Τμήμα Θρησκευτικών Πράξεων
- Τουρκικό Γραφείο
- Πατριαρχικό Αρχειοφυλάκιο
- Πατριαρχική Βιβλιοθήκη
- Γραφείο Τύπου και Επικοινωνίας
- Πατριαρχικός Ναός
- Λοιπές Υπηρεσίες (Τεχνικό Γραφείο, Τηλεφωνικό Κέντρο, Τροφοδοσία)
- Λογιστήριο και Ταμείο
Remove ads
Βλέπε επίσης
Υποσημειώσεις και παραπομπές
Πηγές
Προτεινόμενη βιβλιογραφία
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads